مسجد، خانه خدا و مجلس پیامبران بزرگ و خانه همه پارسایان و جایگاه عبادت و پرستش خالصانه خداوند است.
«وَ أَنَّ الْمَسَاجِدَ لِلَّهِ فَلَا تَدْعُوا مَعَ اللَّهِ أَحَدًا؛ و این که مساجد از آن خداست، پس هیچ کس را با خدا نخوانید»
مسجد، زیارتگاه خاص خداوند است چنان که رسول خدا (ص) فرمودند: «محبوب‌ترین مکانها نزد خداوند مساجد است.»
علت نامگذاری روز جهانی مساجد
در ۲۱ آگوست سال ۱۹۶۹ میلادی، برابر با سال ۱۳۴۸ هجری شمسی، شخصی که از ساکنان رژیم صهیونیست بود به آستان مسجد الاقصی تجاوز کرد و این مسجد را به آتش کشید و طبق آمارهای موجود، به دنبال آن، حدود ۱۵۰۰ متر مربع در آتش سوخت و بخش های تاریخی مسجد الاقصی دچار آسیب دیدگی جدی شد و بر اساس پیشنهادی که جمهوری اسلامی ایران به اجلاس وزیران امور خارجه کشورهای اسلامی ارائه کرد، سالروز آتش زدن مسجد الاقصی به عنوان روز جهانی مساجد مورد تصویب قرار گرفت و هر ساله در چنین روزی، آیین های ویژه ای در سراسر کشور و حتی در برخی از مناطق خارج از کشور نیز برگزار می شود.
مرتضی طاهریان، معاون ساماندهی و شبکه سازی کانون های فرهنگی هنری مساجد کشور، در رابطه با اهمیت نقش مساجد و فعالیت های این کانون ها گفت: در اهمیت مسجد هیچ تردیدی وجود ندارد و برای این منظور، دلایل مختلف قرآنی، روایی، تاریخ مسجد از صدر اسلام و... وجود دارد که شاهد آن ها هستیم؛ به طوری که پس از ورود پیامبر اکرم(ص) به مدینه، اولین اقدامی که ایشان انجام می دهند، تأسیس مسجد قباست که این موضوع، اهمیت زیاد وجود مسجد را نشان می دهد و به همین دلیل، خانه خدا از آن زمان تاکنون، مبدأ و مقصد بسیاری از فعالیت های مهم و موردنیاز جامعه اسلامی بوده است.
به گفته طاهریان، در سال های متمادی،کُرسی های علمی و مباحث آموزشی، کُرسی های قضاوت و... با محوریت مساجد بوده و در جنگ ها نیز، مساجد محوریت داشته و حتی در رسیدگی به امور مستمندان، نقش ویژه ای داشته اند.
او می گوید: مساجد، همچنان به صورت رسمی و غیر رسمی، بسیاری از این کارکردها را بر عهده دارند و با وجود شکل گیری برخی از نهادها و سازمان ها به دلیل گسترش شهرها و مقتضیات زمان، اما همچنان مساجد، برخی از این کارکردها را به دنبال دارند. به طور مثال؛ موضوع قضاوت به دلیل تشکیل نهادهای حقوقی و قضایی، به طور رسمی در مسجد انجام نمی شود. اما شاهد این مسئله هستیم که مسجد و مسجدی ها تلاش می کنند اگر حقی از فردی در محله ضایع شده باشد پا در میانی کنند و با مذاکره و صحبت و راهنمایی های لازم، بتوانند حق را به حقدار برسانند.
معاون ساماندهی و شبکه سازی کانون های فرهنگی هنری مساجد کشور گفت: موضوع کارکرد سیاسی، همیشه یکی از مسائل مهم مساجد در کشور بوده است که به معنای سیاسی بازی و... نیست بلکه پیروی از حق، مقاومت در برابر زورگویی، جریان استکبار، شناخت مقتضیات زمان و...است تا با بصیرت بتوانیم در مقابل جریان های انحرافی ایستادگی کنیم. در حقیقت، کارکرد سیاسی مسجد، بصیرتی است و تلاش کرده است که فتنه ها را به خوبی شناسایی و مراقبت کند تا آحاد مردم گرفتار فتنه های مختلف نشوند چراکه در دهه های گذشته نیز، مسجدی ها گوش به فرمان امام خمینی(ره) بوده اند همان گونه که در حال حاضر نیز، این اتفاق افتاده و همیشه این موضوع برای مسجدی ها تکلیف بوده است و بر اساس آن حرکت می کرده اند؛ چه این تکلیف در حوزه داخلی و چه در زمینه بین‌الملل و... بوده باشد و در حقیقت، مسجدی ها همیشه در خط مقدم خدمت رسانی در حادثه و وقایع مختلفی بوده اند و حتی در دوران کرونا نیز، در کمک های مومنانه، آن ها خدمت رسانی می کردند.
به گفته او، مسجدی ها حتی در پیروزی انقلاب اسلامی نقش مهمی را ایفا کردند و همین نگاه آن ها در صیانت و حفظ انقلاب اسلامی وجود داشته است تا جایی که امام خمینی(ره) فرمودند: مسجد، سنگر است. زیرا در حقیقت، مساجد، پشتیبان جنگ بوده اند و بر اساس آمارها، بیش از ۹۰درصد از شهدا، افرادی بودند که از طریق مساجد به جنگ تحمیلی اعزام شدند. بنابراین، مسجد در عرصه های مختلف حضور فعالی داشته است و مسجدی ها در دوران متفاوت برای خود مأموریت تعریف می کنند و هنر بچه های مسجدی این است که بر اساس ظرفیت محلی و بدون اتکا به حمایت های دولتی و... و با استفاده از کمک های مردمی، اقدام های قابل توجهی را انجام می دهند.
معاون ساماندهی و شبکه سازی کانون های فرهنگی هنری مساجد کشور می گوید: درمورد جذب جوانان به مساجد معتقدم که دوستان مسجدی به میزان بضاعتی که داشته اند عملکرد خوبی هم داشته اند تا جایی که جوانان زیادی در فعالیت های مختلف فرهنگی، دینی، هنری و... مساجد حضور دارند و در این میان، طبیعی است که هر چه نهادهای متولی و حمایتی ، بیشتر در کنار بچه های مسجدی قرار می گرفتند آن ها هم فرصت بهتر و بیشتری داشتند تا بتوانند در جذب جوانان اثرگذار باشند و به نظرم، بچه های مسجدی در این زمینه بسیار موفق بوده اند و این را می توان از اقدامات جهادی محله ها و مناطق مختلف کشور مشاهده کرد چراکه میدان دار بچه های مسجدی هستند.
به گفته طاهریان، گاهی فعالیت های انجام شده در مساجد با ظرفیت موجود در مساجد برای جذب قشر نسل جوان مقایسه می شود که در این صورت، به نظر می رسد هنوز ظرفیت های بسیاری وجود دارد که یا فعال نشده و یا آن طور که باید و شاید شناسایی نشده اند و از آن ها بهره گرفته نشده است که خوشبختانه، انسجام خوبی در نهادهای موثر در مسجد وجود دارد و مسئولان مربوطه به گفتمان مشترکی رسیده اند و هر کدام به سهم خود تلاش می کنند به مسجد و مسجدی ها کمک کنند و ظرفیت های خود را در اختیار عزیزان بگذارند تا امکان بیشتری برای این منظور فراهم شود. البته در این میان تأکید می کنم که بچه های مسجدی به اندازه بضاعتی که داشته اند خوب عمل کرده اند و در حال حاضر نیز، در ایام شهادت اباعبدالله الحسین(ع) و در آستانه اربعین، جوان های مسجدی در این کنگره عظیم حضور فعال و پُررنگی دارند.
طاهریان می گوید: قطعاً کمبود مسجد وجود دارد چراکه مومنان باید به سهولت به مسجد دسترسی پیدا کنند. این در حالی است که در برخی از مناطق، افراد باید کیلومترها بروند تا به مسجدی دسترسی پیدا کنند و در این میان، همان طور که برخی از کارشناس ها معتقد هستند به ازای هر ۲۵۰ تا ۳۰۰ نفر باید یک مسجد وجود داشته باشد و بر اساس آمارهای موجود، حداقل ۸۰ هزار مسجد داریم که حتی بیش از این تعداد هم ذکر شده است که شامل اماکن مذهبی، بقاع متبرکه و... می شود که ما برای برخی از برنامه ها و توسعه کانون ها، مبنا را بر ۸۳ هزار مسجد قرار می دهیم.
او می گوید: در حال حاضر، مجموعه ستاد کانون های مساجد در بیش از ۲۶ هزار مسجد دارای کانون است و مأموریت اصلی این ستاد، ارائه خدمات و فعالیت های فرهنگی هنری با کمک بچه های مسجد است و به نوعی، به دنبال این هستیم که فعالیت های بچه های مسجدی در حوزه فرهنگ و هنر را شناسایی کرده و در راستای حمایت و ارتقاء کمّی و کیفی این فعالیت ها تلاش کنیم که بر اساس آمارهای موجود، در حال حاضر، با تعداد قابل توجهی از فعالیت های فرهنگی هنری در سطح کانون های مساجد روبرو هستیم.
معاون ساماندهی و شبکه سازی کانون های فرهنگی هنری مساجد تأکید کرد: یکی از مهم ترین ویژگی‌های کانون های مساجد این است که پراکندگی بسیار خوبی دارد و از نقاط صفر مرزی تا مراکز استان ها و کلان شهرها دارای کانون هستیم و نکته حائز اهمیت این است که بخشی از تمرکز فعالیت های ما به صورت خاص روی روستاهاست تا جایی که بیش از ۵۰ درصد از کانون های ما در مناطق روستایی مستقر هستند و این نقطه قوت است چراکه در این مناطق، مراکز فرهنگی کمتری وجود دارد و عملاً مسجد قطب فرهنگی روستا محسوب می شود و بیش از ۴ هزار گروه سرود در سطوح مختلف و بیش از ۳ هزار گروه نمایش و بیش از ۲ هزار گروه فیلمسازی ثبت شده است که این بخش، شامل افراد آماتور هم می شود.