محمد مقیمی رئیس دانشگاه تهران امروز در آئین معارفه رئیس جدید موسسه لغت نامه دهخدا و مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی، گفت: مؤسسه دهخدا یک مؤسسه ملی است که در گستره بین‌المللی فعالیت می‌کند. کمتر نهادهایی را حتی در کشور داریم که از چنین جایگاهی برخوردار باشند. مؤسسه لغت‌نامه دهخدا دو مأموریت اصلی در حوزه لغت‌نامه فارسی و آموزش و ترویج زبان فارسی دارد که در هر دو بخش ظرفیت‌های زیادی وجود دارد اما آن طور که شایسته است از آنها بهره‌برداری نشده است.
رئیس دانشگاه تهران افزود: رویکردی که مؤسسه لغت‌نامه دهخدا و مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی در سال‌های اخیر داشته است، از نظر آمار و ارقام مربوط به لغت‌نامه دهخدا و همچنین از نظر جذب دانشجویان خارجی، فاصله زیادی با وضعیت مطلوب مورد نظرمان دارد.
وی اظهار کرد: در شش سال اخیر فقط ۲ هزار و ۵۰۰ دانشجوی خارجی توسط مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی آموزش داده شده است. این در حالی است که چشم‌انداز ما این است که سالانه ۳ هزار دانشجوی خارجی فقط در دانشگاه تهران پذیرش کنیم.
رئیس دانشگاه تهران درباره عملکرد بخش لغت‌نامه دهخدا گفت: تعداد لغت‌هایی که در بخش تألیف مؤسسه کار شده بسیار اندک است در حالی که طیف وسیعی از اساتید، فارغ‌التحصیلان و دانشجویان تحصیلات تکمیلی می‌توانند به کمک این مجموعه بیایند. گاهی اوقات یک دایره‌المعارف سه چهار جلدی در رشته‌های مختلف در شش ماه به صورت فنی و تخصصی به سرانجام می‌رسد. بنابراین باید کار را به صورت عملیاتی تعریف و تمام کنیم نه اینکه در طی ۵۰ سال چند جلد محدود کار شود؛ این نه در دیدگاه و نیت وقف مرحوم افشار بوده و نه از نظر مدیریتی قابل قبول است. این مجموعه پرافتخار امانتی است که به ما سپرده شده و ما باید در بهره‌برداری بهینه از آن کوشا باشیم.
به شدت نیازمند استادان بزرگ و بنام هستیم اما به شاگردپروری هم نیاز داریم
وی تاکید کرد: مؤسسه لغت‌نامه دهخدا باید مکانی برای اجتماع بهترین فارغ‌التحصیلان کشور و محلی برای رفت‌وآمد بزرگان ادب فارسی باشد. این مؤسسه باید محلی باشد که همه افراد پژوهشگر و متخصص و مفاخر ادبی حس کنند که خانه خودشان است. ما به شدت نیازمند استادان بزرگ و بنام هستیم، ولی باید توجه کنیم که سیستمی باید طراحی شود که شاگردپروری را نیز توسعه دهد. چرا که عمر کاری اساتید محدود است و تجربه استادان باید به نسل جدید منتقل شود تا خلأ ایجاد نشود. باید سازوکار لازم را فراهم کنیم تا چندین برابر استادان همکار مؤسسه، شاگرد تربیت کنیم و کار متناسب با شأن این مؤسسه تداوم و گسترش پیدا کند.
ضرورت برقرار شدن ارتباط محتوایی بین مؤسسه دهخدا و دانشکده ادبیات و علوم انسانی
رئیس دانشگاه تهران با اشاره به اینکه مؤسسه لغت‌نامه در برهه‌هایی از زمان دارای ارتباط ساختاری با دانشکده ادبیات و علوم انسانی و ذیل این دانشکده بوده است، تصریح کرد: متأسفانه مدتهاست که نه تنها این ارتباط ساختاری وجود ندارد، بلکه ارتباط محتوایی هم برقرار نشده است. بنابراین نتوانسته‌ایم از ظرفیت‌های استادان، پژوهشگران و دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی ادبیات فارسی برای ارتقای این مجموعه تحقیقاتی، علمی و اثرگذار اجتماعی بهره ببریم. لذا حتی اگر از نظر ساختار رسمی ارتباطی بین دانشکده ادبیات و علوم انسانی و مؤسسه لغت‌نامه دهخدا وجود ندارد، اما ارتباط محتوایی حتماً باید برقرار شود.
وی از مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی تحت عنوان مدخل ورودی فرآیند جامعه‌پذیری فرهنگی دانشجویان غیرایرانی نام برد و تاکید کرد: رویکردی که در آموزش زبان و ادبیات فارسی اجرا می‌شود نباید صرفاً نگاه به آموزش زبان فارسی باشد؛ بلکه لازم است که دانشجویان خارجی علاوه بر زبان فارسی، با فرهنگ و تمدن ایرانی اعم از آداب و رسوم، دین، فلسفه و پیشینه تاریخی کشورمان آشنا شوند.
مقیمی با اشاره به اینکه سالانه نزدیک ۱۰۰ هزار دانشجوی خارجی جذب دانشگاه‌های کشور می‌شود، اضافه کرد: مؤسسه لغت‌نامه دهخدا باید سهم بسیار بالایی در آموزش زبان فارسی به دانشجویان غیرایرانی داشته باشد، اما این نقش از سوی برخی نهادها در داخل و خارج کشور که خیلی تخصصی هم نیستند، برعهده گرفته شده است که نه تنها از نظر ملی برای ما مناسب نیست و نمود خوبی در عرصه بین‌المللی ندارد، بلکه فرآیند جامعه‌پذیری فرهنگی نیز در فرآیند آموزش آنها به خوبی طی نمی‌شود.
وی بر نقش‌آفرینی مؤسسه لغت‌نامه دهخدا و مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی در خصوص ترویج زبان و ادب فارسی در داخل کشور برای نسل جدید تاکید کرد و بیان نمود: آموزه‌های ادبی دیوان اشعار شاعران بزرگ کشور باید وارد زندگی اجتماعی مردم شود.
او ادامه داد:در بخش‌های مختلف اجتماعی‌شدن علم، به ویژه در حوزه ادبیات با ضعف‌های جدی مواجه هستیم. مهم‌ترین چالش‌ها در زمینه‌های مختلف اجتماعی و اقتصادی اعم از کشاورزی، صنعت، آب و غیره مشکل فرهنگی است و ما نتوانستیم آن طور که باید و شاید زمینه‌های فرهنگی و معنوی را در فعالیت‌های فردی و سازمانی و اجتماعی، دانشگاهی و نهادهای مختلف تقویت کنیم و این میراث قوی را در فعالیت‌های اجتماعی مردم جاری و ساری کنیم.
مقیمی اضافه کرد: جامعه ما به شدت از نظر جنبه‌های معنوی، روانی و فکری به کمک نیاز دارد و بیش از هر زمان دیگری رشته‌های علوم انسانی و ادبیات می‌توانند کمک‌کننده باشند. خیلی از اوقات همه چیز برای توسعه و پیشرفت فراهم است ولی تفکرات مانع توسعه و پیشرفت جامعه می‌شود. بنابراین اگر به میراث گذشته خود بازگردیم، همه اینها حل می‌شود و این بازگشت به خود نیازمند مطالعه عمیق و علمی در خصوص پیشینه‌مان است.
راهکار حل مشکل اشتغال فارغ‌التحصیلان رشته‌های علوم انسانی و ادبیات
رئیس دانشگاه تهران درباره دغدغه اشتغال فارغ‌التحصیلان رشته‌های علوم انسانی و ادبیات، گفت: گاهی اوقات فکر می‌کنیم فارغ‌التحصیلان این رشته‌ها باید صرفاً معلم یا استاد دانشگاه شوند. این تصور بخاطر این است که ما فرصت‌های کاری متناسب با این رشته‌ها را شناسایی نکرده و متناسب با آنها سازوکار لازم ایجاد نکرده‌ایم. ورود مؤسسه لغت‌نامه دهخدا به حرکت ترویجی برای زبان و ادب فارسی به میزان قابل توجهی می‌تواند دانش‌آموختگان را در بخش‌های مختلف جامعه مشغول و اثرگذار کند.
ایجاد خانه خلاق و نوآوری علوم انسانی در مؤسسه دهخدا
مقیمی گفت : برای تحقق این موضوع، لازم است شعبه‌ای از پارک علم و فناوری دانشگاه تهران با عنوان خانه خلاق و نوآوری علوم انسانی در مؤسسه دهخدا شکل بگیرد. یکی از زمینه‌های ایجاد کسب‌وکار در حوزه فعالیت‌ها و صنایع فرهنگی که جزو مزیت‌های ویژه کشورمان نیز است، همین رشته ادبیات فارسی است که فضای لازم برای شناسایی کسب‌وکارهای مرتبط با این حوزه، وصل کردن افراد صاحب ایده به شتاب‌دهنده‌ها، تسهیل همکاری و شبکه‌سازی و فراهم آوردن بسترهای سرمایه‌گذاری مرتبط با این رشته می‌تواند در خانه خلاق و نوآوری علوم انسانی مورد توجه قرار گیرد.
ایجاد واحدهای فناور و دانش‌بنیان در حوزه ادبیات فارسی و موضوعات فرهنگی؛ بهترین راه درآمدزایی در مؤسسه دهخدا
رئیس دانشگاه تهران، بهترین راه درآمدزایی و خودکفایی مالی در مؤسسه دهخدا را ایجاد واحدهای فناور و دانش‌بنیان با تاکید بر روی حوزه ادبیات فارسی و موضوعات فرهنگی دانست و خاطرنشان کرد: شرکت‌های دانش‌بنیان مستقر در پارک علم و فناوری دانشگاه تهران به شدت به جنبه‌های فرهنگی و هنری نیاز دارند. با توجه به اینکه عمده واحدهای فناور و شرکت‌های دانش‌بنیان به دنبال تولید محصولات فنی و به عبارتی پرداختن به جنبه‌های مادی تمدنی هستند، ما برای مقابله با پدیده تأخر فرهنگی (عدم همزمانی ورود عناصر مادی و معنوی فرهنگ و تمدن) نیازمند این هستیم که مؤسسه دهخدا با ارائه خدمات فرهنگی، ادبی و تمدنی به واحدهای فناور و دانش‌بنیان از طریق کارکرد خانه خلاق و نوآوری علوم انسانی به تقویت جنبه‌های معنوی فرهنگ و تمدن ایرانی اسلامی کمک کند.
در ماجرای جوسازی درباره مؤسسه دهخدا، از نام استادان استفاده ابزاری کردند
مقیمی در بخش دیگر سخنانش در واکنش به جوسازی‌هایی که تحت عنوان «توقف فعالیت بخش تألیف لغت‌نامه بزرگ فارسی» در برخی سایت‌ها منتشر شده است، اظهار کرد: بر اساس بررسی‌ها، اتفاقاتی که از سوی یکی دو نفر از کارکنان مجموعه افتاده، تعجب‌برانگیز است. این افراد که ظاهراً خود را متعلق به مؤسسه می‌دانستند، کارهایی انجام دادند که نشان داد منفعت شخصی‌شان بر همه چیز اولویت دارد. چراکه نه تنها حیثیت مؤسسه برای آنها اهمیت نداشته، بلکه پا بر روی حیثیت مؤسسه و مفاخر ادبی گذاشته و حتی از نام استادان نیز استفاده ابزاری کرده‌اند. البته در حال بررسی این موضوع هستیم که این یکی دو نفر از کارکنان مجموعه، چه منفعتی داشته‌اند که این جوسازی‌ها را انجام داده‌اند.
به کسی اجازه نمی‌دهم به این راحتی با اعتبار مؤسسه دهخدا، با اعتبار دانشگاه تهران و با اعتبار اساتید خوشنام ما بازی کند
رئیس دانشگاه تهران تصریح کرد: متأسفانه در حاشیه‌سازی این یکی دو نفر، یک استاد تمام مانند خانم دکتر زمردی با رزومه پربار که خود فرزند دانشگاه تهران است، مورد هجمه قرار گرفتند که به هیچ وجه این اقدام قابل توجیه نیست و به کسی اجازه نمی‌دهم به این راحتی با اعتبار مؤسسه دهخدا، با اعتبار دانشگاه تهران و با اعتبار اساتید خوشنام ما بازی کند. مؤسسه لغت‌نامه دهخدا باید درخشان‌تر از گذشته به راه خود ادامه دهد و در کشور و دنیا نماد اخلاق‌مداری باشد.