آقای سعید محمد دبیر شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در برنامه صف اول در خصوص وضعیت تجارت در مناطق آزاد و ویژه به سوالات زیر پاسخ داد:
چند منطقه آزاد در کشور داریم؟
محمد: ۸ منطقه آزاد تجاری داشتیم که سال گذشته ۷ منطقه اضافه شد و ۳۳ منطقه ویژه اقتصادی در کشور داریم.
خوشبختانه ما توانستیم تراز تجاری مناطق آزاد را در کشور مثبت کنیم که به رقم ۳۵ میلیون دلار رسیده است. در ایران ۸ منطقه آزاد فعال شامل قشم، کیش، چابهار، اروند، انزلی، ماکو، ارس و فرودگاه امام و ۷ منطقه آزاد جدیدالتاسیس شامل اردبیل، بانه مریوان، قصرشیرین، ایلام، بوشهر، زابل و اینچه برون داریم که ۴۱ منطقه ویژه اقتصادی مجوز فعالیت دارند، ولی هنوز هیچ دستگاهی متولی راه اندازی آنها نشده است.
دو هزار و ۵۳۰ واحد تولیدی فعال در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی مستقر هستند که یک هزار و ۷۷۰واحد آن در مناطق آزاد و ۷۵۴ واحد آن در مناطق ویژه اقتصادی واقع شده است و بیش از ۴۷ هزار واحد صنفی مستقر هستند و دو هزار و ۳۰۰ واحد خدماتی تخصصی مانند پولی، لجستیکی و بانکی در این مناطق فعالیت می کنند.
باتوجه به وظایف دستگاه ها قوانین همانند گذشته عمل می شود ولی متاسفانه ما در برخی از مناطق که باید تسهیل گری در آن به راحتی انجام شود ، این تسهیل گری مخدوش شده است و قوانین زائد و مزاحم وجود دارد.
متأسفانه قوانینی در گذشته وضع شده است که کار تولید را سخت کرده و زمان زیادی از ما می‌گیرد تا بتوانیم این موارد را اصلاح کنیم و مجدداً مجبور هستیم به تبیین فلسفه وجودی مناطق آزاد بپردازیم تا قوانین خاص وضع نشود. همین امروز نیز به علت ابلاغ قانون مالیات بر ارزش افزوده که از دی ماه ابلاغ شده است با مشکلات متعددی مواجه شده ایم و به همین علت در ستاد اقتصادی دولت از رئیس محترم جمهوری درخواست شد تا این ابلاغ متوقف شود و در جلسه سران قوا این خواسته مطرح شود.
ما دنبال بازگشایی گره های بسته هستیم،در حال حاضر ماباید در شهرها و مرزها بخصوص مناطق خدمات انجام دهیم ،باتوجه به این که قانون و ماده ۶۵ انجام نمی شود به مشکل خورده ایم.
وجود مدیریت متمرکز در مناطق آزادی مثل کشور امارات و ثبات مدیریت ۴۰ ساله در این منطقه، از رموز شکوفایی آن مناطق است که در ایران نیز قانونگذار در ماده ۶۵ قانون احکام دائمی برنامه توسعه کشور در مناطق آزاد به درستی آن را مصوب کرده است و ما مصمم هستیم تا این قانون مصوب مغفول مانده را اجرایی کرده و گره اصلی مناطق آزاد کشور را باز کنیم.
به نظر من باید با کسانی که ترک فعل می کنند برخورد جدی شوند چرا که ماده ۶۵ یکی از اصلی ترین و بحث های مهم در مناطق آزاد محسوب می شوند.
مزیت نسبی مناطق آزاد ما با سایر کشورها چگونه است؟ چرا کشورهای همسایه در مناطق آزاد موفق تر بوده اند؟
محمد: یکی از موضوعات مهم، تامین زیرساخت ها در مناطق است ما هنوز بعد از گذشته ۳ دهه مشکلات آب و برق داریم.یکی از دغدغه های ما زیر ساخت است با توجه به این که ۷ منطقه جدید به ما افزوده شده باز هم متاسفانه مشکلات زیرساختی دیده می شود.
متاسفانه ما یک ریال منابع برای زیر ساخت های مناطق آزاد جدید نداریم خواهشمندیم نگاه ویژه ای به این مناطق شود چرا که این مناطق آزاد برای کشور ما بسیار مهم است. نمایندگان مردم در خانه ملت ما را برای بازگرداندن مناطق آزاد به ریل اصلی خود و جذب سرمایه گذار جهت رونق تولید و صادرات یاری کنند.
همچنین لازم است در بودجه برای توسعه زیرساخت های مناطق آزاد نیز اعتباراتی پیش بینی شود و در ۷ منطقه جدید آزاد و تجاری نیز طرح جامع تدوین و منابع مورد نیاز بر اساس آن تخصیص پیدا کند تا پس از توسعه، آماده ورود سرمایه گذاران شود.
وضعیت در حوزه زمین خواری در این مناطق چطور است؟
طی جلساتی که از سال گذشته با سازمان ثبت اسناد و املاک کشور برگزار شد، در کوتاه ترین زمان ممکن شاهد تحویل اسناد تک‌برگی چهار جزیره کیش، هندورابی، تنب کوچک و تنب بزرگ هستیم که این اقدام گام بسیار مهمی در منطقه محسوب می شود.
سند حدنگاری تمام جزایر و مناطق آزاد طی دوماه آینده تکمیل می شود این امر سبب ارائه شفافیت سازی میان عموم مردم می شود.
افرادی به بهانه سرمایه گذاری به این مناطق وارد شده اند اما در خرید و فروش سوداگری کردند خوشبختانه در ۶ ماهه دوم سال قبل بیش از ۱۰ میلیون و ۷۰۰ هزار متر مربع از این زمین ها از افراد سود جو باز پس گیری شده است.
آمار صادرات و واردات در مناطق آزاد چقدر است؟
محمد: ما در این ۹ماه آغاز دولت سیزدهم ۸۶۳ میلیون دلار صادرات از مناطق آزاد داشته ایم که در همین مناطق تولید شده اند و بالا ی۸۲۸ میلیون دلار هم واردات نظیر ماشین آلات و کالاهای اساسی مناطق آزاد بوده است. مثبت ۳۵ میلیون دلار تراز تجاری مثبت در مناطق آزاد داشتیم.
برای استفاده از فرصت جام جهانی قطر چه تدبیری اندیشیده شده است؟
باتوجه به جام جهانی فرصت خوبی برای مناطق آزاد محسوب می شود، ظرفیت فرودگاه کیش افزایش ۶.۵ میلیون مسافری داشته و ترمینال جدید تا یک ماه آینده بهره برداری می شود و اسکله کیش تجهیز شده و همچنین ۲۰ هزار تخت برای هتل های کیش فراهم شده است .
همچنین کشتی های کروز مهیا شده و برای انتقال هوایی مسافران تفاهم نامه بین هواپیمایی ایران و قطر با ۴۰۰ پرواز در هفته در دستور کار قرار گرفته است.
مناطق آزاد فرامرزی با کدام کشورها دارید؟
محمد: ۱۵ کشور همسایه ما ظرفیت های خوبی دارند تولید در سرزمین می توانیم از تعرفه صفر بهره ببریم و تحریم ها را دور بزنیم.
ما با کشورهای مختلف نظیر سوریه در حال مذاکره برای فعالیت اقتصادی هستیم که می تواند موجب افزایش صادرات واردات میان کشورها شود. با عمان و قطر و عراق هم تفاهمنامه هایی داشتیم.
مسئولان و مدیران مناطق آزاد نگاه فرا منطقه ای داشته باشند و در اقدامات و فعالیت های شان علاوه بر رفع مشکلات اقتصادی منطقه در راستای توسعه اقتصاد ملی نیز حرکت کنند.
برای ایجاد عدالت اجتماعی در مناطق آزاد چه برنامه ای دارید؟
تکمیل پروژه های مهم نیمه تمام عمرانی و آغاز عملیات پروژه های اولویت دار عمرانی متناسب با منابع سازمان در کنار تسهیل و رفع موانع پیش روی سرمایه گذاران موجود و جلب و جذب سرمایه گذاری های جدید در بخش های مختلف صنعت، معدن، کشاورزی، گردشگری و خدمات هم زمان با چابک سازی سازمان منطقه آزاد از راهبردهای مهم است.
ما دو تفاهم نامه با آموزش و پرورش به امضا رساندیم که در این تفاهم نامه ها بر توجه به ارتقاء وضعیت اجتماعی و فرهنگی منطقه و راه اندازی دانشگاه فرهنگیان در این مناطق تاکید شده است.
همچنین با توجه به این نکته مهم که حدود ۴۰ درصد معلمان کشور تا سال ۱۴۰۳ بازنشسته می شوند نیازمند تربیت نیروی جایگزین برای آنها هستیم.
برای بهره گیری از توان دانش بنیان ها چه کاری انجام دادید؟
در کشور ما موانع برای تولیدکنندگان زیاد است و به همین علت بود که سال گذشته از سوی مقام معظم رهبری سال رفع موانع تولید نام گذاری شد که کاملاً منطبق با شرایط بود زیرا برخی از سرمایه گذاران به این نتیجه رسیده اند که اگر پول خود را در کشورهای دیگر سرمایه گذاری کنند به مراتب با چالش‌های کمتری مواجه هستند تا بخواهند در داخل ایران سرمایه گذاری کنند و به همین علت رفع موانع تولید به صورت جدی تر در دستور کار قرار گرفت.
در ۹ ماهه گذشته ۱۰۹ واحد دانش بنیان و فناور در مناطق آزاد راه اندازی شد.
قرار است ۱۷ هزار شغل در مناطق آزاد در بخش های مختلف ایجاد شود.