چرا سیلاب‌های اخیر مهار نشد؟

مدیریت بحران در کشور ما سالهاست که ضعف و چالش هایی رو‌به رو شده است با توجه حادثه خیز بودن کشورمان باید راهکارهایی برای حل این بحران‌ها تعبیه شود تا از بروز مشکلات جدی در هنگام وقوع خطرات طبیعی نظیر سیل و زلزله جلوگیری شود طبق آمار ایران از نظر بلاخیزی جزو ۱۰ کشورمون دنیاست؛ دست و پنجه نرم کردن کشور ما سیلاب و از سوی وجود خشکسالی در و ساخت و سازهای غیرقانونی  و نیز عدم مدیریت درست سیلاب از مشکلات اساسی در زمینه‌ی مدیریت بحران در ایران است که در مرداد ماه امسال باعث کشته و مصدوم شدن هموطنانمان شد هرچند در سال‌های گذشته نیز شاهد این قبیل اتفاقات بوده ایم اما با تدابیر اتخاذ شده امید به حل اینگونه اتفاقات داریم.

یک استاد دانشگاه گفت: بحران‌های طبیعی در زندگی میلیون‌ها نفر در سطح جهان تاثیر می‌گذارد و هزینه‌های اقتصادی و اجتماعی زیادی بر جای می‌گذارد که مدیریت بحران طبیعی می‌تواند بخش زیادی از این هزینه‌ها را کاهش بدهد و جوامع را در برابر این بحران‌ها ایمن کند.

علیزاده گفت: طبق پژوهش‌های انجام شده ایران جزء ۶ کشور حادثه خیز دنیاست و اگر ما سیستم مدیریت کارآمد داشته باشیم می‌توانیم بر بسیاری از بحران‌ها غلبه کنیم البته که مدیریت بحران در ایران از دیرباز مشکلات اساسی داشته است.

او گفت: بحث محیط زیستی و پوشش گیاهی بسیار مهم است ما در بحث آموزش مردم عقب هستیم.یک عضو شورای شهر و رئیس سابق سازمان پیشگیری و مدیریت بحران تهران گفت: وضعیت مدیریت بحران ما مناسب نیست و علت آن نبود زیرساخت مناسب است؛ در حوزه‌ی مدیریت بحران هر جا که به عنوان زیرساخت اصلی دست بگذاریم اقتداری فراتر از آنچه وجود دارد لازم است تا خروجی به عنوان هماهنگی لازم در بیاید.

صادقی گفت: در حوزه‌ی پیشگیری و کاهش خطرپذیری اقدامی بین تمام دستگاه‌ها انجام شده مثلا در حوزه‌ی سیل سازمان هواشناسی به عنوان یک نهاد هشدار دهند که در قانون مسئولیت هشدار رسانی را بر عهده دارد هشدار به موقع داده و در کنار این هشدار دستگاه‌های عملیاتی آمادگی لازم را اغراض کردند و تمام ابزار و امکانات نیز وجود دارد، اما مدیریت مناسب جهت رفع نگرانی برای بروز قابل پیش‌بینی وجود ندارد.

او گفت: سال ۹۸ با پیش آگاهی هواشناسی آب بیشتری نسبت به امسال وارد تهران شد و اتفاقی نیافتاد که علت آن اعلام سازمان هواشناسی از ۶ ماه پیش از این رخداد بود که این امر باعث شده بود در این مدت مجموعه مدیریت شهری و استانداری تهران اقداماتی برای آمادگی انجام دهند.

رئیس سابق سازمان پیشگیری و مدیریت بحران درباره الزام پیگیری سازمان‌ها پس از اعلام هواشناسی گفت: سال ۹۸ قانونی مبنی بر نوشتن اسناد ملی مرتبط با مدیریت بحران روی کار آمد و اسنادی نوشته شد، اما اقداماتی که از گذشته برای نجات جان افراد انجام می‌شد موکول به عملیاتی شدن این اسناد شد، اما کار نباید متوقف میشد.

صادقی گفت: ۱۱۲ سوله‌‍‌ی مدیریت بحران ساخته شده که ۵۶ مورد در اختیار سازمان ورزش قرار گرفته بود که سازمان ورزش برای فعال کرد این سوله‌ها را اجاره داد، از زمان شیوع کرونا این سوله‌ها برای واکسیناسیون در اختیار قرار گرفت و آقای زاکای دستور دادند که این موارد به بحث ورزش بازنگردد و قرار بر این شد که این سوله‌ها در اختیار سازمان مدیریت بحران قرار بگیرد.نامی، رئیس سازمان مدیریت بحران گفت: ما غافلگیر نشدیم، زیرا هشدار‌ها پیش‌تر داده شده بود و ستاد مدیریت بحران کاملا آماده بود برای مثال چهارمحال و بختیاری از ۲۴ ساعت قبل آماده بودند و حتی بازدید صورت گرفته بود و تلفاتی نداشتیم، اما برخی از تلفاتی که وجود داشته ناشی از علت دیگری است به طور مثال در قسمت بالایی امامزاده داوود ۹ حوزه‌ی آبروز وجود دارد که این حجم آب باید از زیر مقبره‌ی امامزاده داوود عبور کند.

او گفت: در حالت عادی سال‌ها آب عبور می‌کرده البته در طول ۸۰ سال گذشته چندین نوبت اتفاق افتاده که قسمتی از ساختمان تخریب شده زمانی که حجم زیادی از آب (بخصوص در توده‌ی مونسون) ظرف کمتر از چند دقیقه باران می‌بارد نمی‌تواند عبور کند و ساخت و ساز‌های غیرقانونی از طرف شهر چسبیده به امامزاده داوود و در مسیر رودخانه است بنابر این آب مکانی برای عبور ندارد اگر دو کانال تاسیس بشود در آینده می‌توان سیلاب را مهار کرد.

نامی افزود: اگر راهبردی کلی برای اینگونه مسائل کوچک داشته باشیم سیل بحرانی نخواهد بود، قانونی به نام قانون مدیریت بحران مصوب ۱۳۹۸ وجود دارد که در ماده ۱۴ آن برای تمام وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها مسئولیت گذاشته بطور مثال وزارت راه و شهرسازی ۷ وظیفه دارد که برخی از آن‌ها عبارتند از تعیین نقشه‌ی گسل ها، نبود ساخت وساز در حریم گسل‌ها و در صورت وجود ساخت و ساز بکارگیری مصالح مقاوم تا ۸ ریشتر این یعنی هر سازمان وظیفه‌ای دارد.

رئیس سازمان مدیریت بحران گفت: در سال‌های گذشته باید این اتفاق می‌افتد ما در تلاش هستیم که این اقدامات به سرعت و با دقت انجام شود، شورای عالی معماری و شهرسازی نقشه‌های شهری و ساختمانی تصویب کرده که ساخت و ساز نباید خارج از آن باشد، قوه‌ی قضائیه در این قبیل موارد در کنار ما است.

او ادامه داد: ما نباید حتی یک نفر ر از دست بدهیم، اما درباره‌ی توده‌ی رطوبتی مونسون که شرایط خاصی را شامل می‌شود و ظرف ۴ تا ۵ دقیقه حجم زیادی از آب فرو میریزد نمی‌توان کاری انجام داد.

علیزاده گفت: ما باید از علم آمایش سرزمین و کارشناسان محیط زیست در حوزه‌های آبخیزداری و آبخوان داری استفاده کنیم، سرزمین ما از زمان قدیم با خشکسالی دست و پنجه نرم می‌کرده، اما تدابیری مانند قنات‌ها داشتیم، ما در استان‌هایی که خشکسالی دارند صنعت فولاد و لاستیک سازی را ایجاد میکنیم که این صنایع آب بر هستند و باید در نزدیکی دریا باشند.

این استاد دانشگاه ادامه داد: در حال حاضر هم یک شرکت خارجی در اصفهان درحال تاسیس شرکت فولاد است و این موارد باید مدیریت شود طبق گفته‌ی مسئولان ۸۰ درصد آبی که از سیل بدست می‌آید هدر می‌رود و ۲۰ درصد آن وارد زمین می‌شود که بعد‌ها می‌توانیم از آن استفاده کنیم که این نشان دهنده‌ی عدم مدیریت بحران ماست که به مسئله‌ی آبخیزداری و آبخوان داری بر می‌گردد که باید در ابتدا از بروز تلفات جلوگیری کنیم و گونه‌های گیاهی مناسب را در استان بکاریم.

او افزود: اطلاع رسانی پس از بحران نقش ویژه‌ای دارد، در دهه ۴۰ ما طرح مقاوم سازی ساختمان‌ها را داشیم که در حال حاضر با زلزله‌ی چند ثانیه‌ای ساختمان فرو می‌ریزد که علل متفاوتی دارد، اما تمام این عوامل را با قانون می‌توان درست کرد.

پیش تر مدیر دفتر بهره‌برداری از تأسیسات آبی  شرکت آب منطقه‌ای تهران اعلام کرده بود سیلاب‌های اخیر حدود ۹.۵ میلیون متر مکعب به ذخایر آبی استان تهران اضافه کرده است و از ۵ مرداد تا ۸ مردادماه حدود ۲۳.۳ میلیمتر بارش در سطح استان به وقوع پیوسته است که این رقم نسبت به زمان مشابه سال گذشته و متوسط بلند مدت با افزایش چشمگیری مواجه بوده است؛ اما از سوی دیگر سخنگوی صنعت آب گفته بود سیلاب‌های اخیر و افزایش ذخایر سدها نشان‌دهنده رفع ضرورت صرفه‌جویی و مدیریت مصرف آب نیست و ۵۴ درصد ظرفیت مخازن سدهای کشور خالی است.