روز دهم محرم که با قیام امام حسین علیه السلام علیه ظلم و ستم یزید حاکم ستمگر اموی به عاشورای حسینی معروف شده است در تاریخ به نمادی برای زیر بار ظلم نرفتن تبدیل شده است.
امام حسین علیه السلام خطاب به همه انسان‌ها فرموده اند که اگر دین ندارید لااقل آزاده مرد باشید و این حرف را خود شخصا جامعه عمل پوشاند و با ایستادن دربرابر ظلم یزیدیان و شهادت خود و همه عزیزان و یارانش این درس عملی را در تاریخ ماندگار کرد.
شب عاشورا سپاه عمر سعد قصد حمله به اردوگاه امام حسین علیه السلام را داشتند که امام حسین از آن‌ها یک شب مهلت خواست تا شب را به دعا و عبادت بپردازد و روز عاشورا با حمله دشمن جنگ آغاز شد و ظهر عاشورا با شهادت امام حسین علیه السلام جنگ تمام شد.
سپاهیان دو طرف بعد از نماز صبح آماده نبرد شدند، پیش از شروع جنگ، امام حسین (ع) و بُرَیر سپاه مقابل را موعظه کردند، امام حسین (ع) به یارانش هشدار داده بود شروع‌کننده جنگ نباشند و اولین تیر را عمر سعد به سوی لشکر امام حسین (ع) پرتاب کرد.
در ابتدا حملات به صورت گروهی بود و عده زیادی از یاران امام حسین (ع) در این حملات شهید شدند، بعد از آن یاران امام به صورت فردی یا دونفری به جنگ رفتند.
هنگام ظهر، امام حسین (ع) تصمیم به نماز گرفت و زهیر بن قین و سعید بن عبدالله حنفی، محافظانِ امام و یارانش شدند.
در روز عاشورا سید و سالار شهیدان بعد از نماز ظهر، مظلومانه در زمین کربلا به همراه یارانش به شهادت رسیدند و قیان کربلان و جنگ عاشورا حماسه‌ای ماندگاری شد که هر روز بر ارادتمندان به امام حسین (ع) افزود.
طبق محاسبه مرحوم دکتر احمد بیرشک، واقعه روز عاشورا به حساب گاه‌شماری شمسی دقیقا روز ۲۱ مهر سال ۵۹ هجری شمسی بوده است.
قیام سید و سالار شهیدان در حدود ۱۴ قرن پیش، بهترین برهان و حجت برای انسان‌های آزاده‌ای بوده و هست که در مسیر ظلم و ستم قرار دارند و این پیام دائم در گوش تاریخ زمزمه می‌شود که اگر دین ندارید لا اقل آزاده باشید.