زیارت عاشورا به عنوان یکی از مهم‌ترین زیارات امام حسین علیه السلام، مشتمل بر معارف و آموزه‌های غنی اسلامی بوده که در قالب دعا از خداوند متعال درخواست می‌شود.
زیارت عاشورا به عنوان یک حدیث قدسی که از جانب پروردگار صادر شده [۱]دربردارنده معارف متنوع اسلامی از جمله تبرّی، تولی، دعا و… است. در این زیارت دعا‌هایی وجود دارد که هر کدام بیان کننده جایگاه رفیع در راستای رساندن انسان به کمال و سعادت بشری است. در این مجال به هفت دعای مهم این زیارت که هر کدام بیان کننده جایگاهی والا می‌باشند، اشاره می‌کنیم:
جایگاه اول: منتقم امام حسین (ع)
در دو فراز از این زیارت، از خداوند متعال درخواست می‌کنیم تا ما را در زمره خونخواهان امام حسین علیه السلام، آن هم در رکاب امام زمان عجل الله تعالی فرجه قرار دهد:
فراز اول: «وَ اَکْرَمَنی بِکَ اَنْ یَرْزُقَنی طَلَبَ ثارِکَ مَعَ اِمامٍ مَنْصُورٍ؛ و گرامی داشت مرا بخاطر تو که روزیم گرداند خونخواهی تو را در رکاب آن امام یاری شده»
فراز دوم: «وَ أَنْ یرْزُقَنِی طَلَبَ ثَارِی مَعَ إِمَامٍ هُدًی ظَاهِرٍ نَاطِقٍ بِالحَقّ مِنکُم؛ و به من روزی نماید که در رکاب امام هدایت یافته آشکار و گویا به حق، از شما به خونخواهی برخیزم.»
جایگاه دوم: همپایی با حجت خدا
خداوند متعال در میان مخلوقات خود حجت‌هایی قرار داده است که در این میان چهارده نور مقدس اهل بیت علیهم‌السلام برتری ویژه‌ای نسبت به دیگر حجج الهی دارند. در این زیارت و در عبارت «أَنْ یَجْعَلَنِی مَعَکُمْ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ؛ می‌خواهم که مرا در دنیا و آخرت با شما قرار دهد» از خداوند متعال درخواست می‌شود که مقام همپایی و همراهی با حجت الهی را نصیب ما بگرداند.
جایگاه سوم: آبرومندی نزد پروردگار
یکی دیگر از دعا‌های این زیارت، مطالبه جایگاه وجاهت، خوبرویی و آبرومندی نزد پروردگار است. در فراز «اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی عِنْدَکَ وَجِیها بِالْحُسَینِ عَلَیهِ‌السَّلام فِی الدُّنْیا وَ الآخِرَة؛ خدایا مرا در دنیا و آخرت به واسطه حسین علیه‌السلام عزیز و مقبول قرار بده» مقامی از خدا درخواست می‌شود که در دعای توسل اهل بیت از چنین جایگاهی برخوردارند؛ «یَا وَجِیهاً عِنْدَ اللّٰهِ؛ای آبرومند نزد خدا» با این تفاوت بزرگ که ما به واسطه اهل بیت علیهم السلام، آبرومند نزد پروردگار می‌شویم.
جایگاه چهارم: زندگی اهل بیتی
در فرازی از زیارت عاشورا می‌گوئیم: «اَللّهُمَّ اجْعَلْ مَحْیایَ مَحْیا مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ؛ خدایا زندگیم را زندگی محمد و آل محمد قرار ده» و این یعنی زندگی ما رنگ و بوی اهل بیت را به خود گیرد. امام صادق علیه السلام نیز در تبیین آیه «صِبْغَةَ اللّه وَمَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللّه صِبْغَةً وَنَحْنُ لَه عَابِدونَ؛ [۲]رنگ خدایی بپذیرید و چه رنگی از رنگ خدایی بهتر است» فرمودند: منظور از آیه در آمدن مؤمنان به رنگ ولایت است. [۳]از خدا درخواست می‌کنیم که لحظه لحظه زندگی ما، درهم‌تنیده با اهل بیت علیهم السلام باشد.
جایگاه پنجم: مرگ اهل بیتی
در دیگر فراز از این زیارت چنین درخواست می‌کنیم: «مَماتی مَماتَ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ؛ خدایا مرگ مرا مرگ محمد و آل محمد قرار بده» یعنی از خدا می‌خواهیم نه تنها زندگی؛ بلکه مرگ ما را اهل بیتی قرار دهد. چه زیبا است لحظه مرگ مؤمنی که در کنف و مأوای ولایت اهل بیت علیهم السلام جان می‌دهد و چه زیباتر است که مرگ با شهادت را همچون امامان شهید خود تجربه کند؛ چراکه پیامبر فرمود: «مَنْ مَاتَ عَلَی حُبِّ آلِ مُحَمَّدٍ مَاتَ شَهِیداً؛ [۴]هر کس بر محبت آل محمّد از دنیا برود شهید مرده است.»
جایگاه ششم: مقام شفاعت
در فراز «أن یُبِلِّغنی المقام المَحمود؛ از خداوند می‌خواهم مرا هم به مقام محمود که شما اهل بیت علیهم‌السلام نزد خدا دارید، برساند» مقامی را از خدا درخواست می‌کنیم که خدا در قرآن آن را جایگاهی برای خاتم الأنبیاء معرفی کرده است. «امام صادق علیه السلام در تأویل آیه «وَمِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَکَ عَسَیٰ أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقَامًا مَحْمُودًا؛ [۵]پاره‌ای از شب را به عبادت زنده بدار، این نافله خاص تو است، باشد که پروردگارت، تو را به مقام محمود برساند» فرمودند: در قیامت، زمانی که مردم از شفاعت پیامبران گذشته ناامید شده و دست به دامان پیامبر اکرم شوند، آن حضرت مردم را شفاعت کرده و وارد بهشت می‌کند. از این‌رو مقام محمود، جایگاه خاصی از شفاعت است که در اختیار هر کسی نمی‌باشد.»
جایگاه هفتم: سهیم بودن در مصیبت
حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام، چنان مصیبتی را در واقعه کربلا متحمل شد که احدی از آدمیان را یارای تحمل آن نبود و به واسطه صبر بر چنین مصیبتی، به مقامی نزد خدا دست یافت که کُمیت عقل بشری از درک کُنه آن عاجز است. با این وجود در زیارت عاشورا از خداوند درخواست می‌کنیم تا ما را در چنین مصیبتی با آن امام مظلوم شریک کند. «وَ أَسْأَلُ اللَّهَ بِحَقِّکُم و بالشَّأْنِ الَّذِی لَکُمْ عِنْدَهُ أَنْ یُعْطِیَنِی بِمُصَابِی بِکُمْ أَفْضَلَ مَا یُعْطِی مُصَاباً بِمُصِیبَتِهِ؛ و از خدا درخواست می‌کنم به حق شما، و شأنی که برای شما نزد اوست، به من عطا کند به خاطر مصیبت‌زدگی‌ام به شما، برترین چیزی را که عطا کند به مصیبت‌زده‌ای به خاطر مصیبتش»
زیارت عاشورا دارای جملاتی است بس شگرف که اگر از جانب منبع عصمت صادر نشده بود، شاید آدمی را شهامت بیان چنین جملاتی نبود.
پی‌نوشت:
[۱]مفاتیح الجنان، زیارت عاشورا.
[۲]سوره بقره، ۱۳۸.
[۳]کافی، ج ۱، ص ۳۵۰.
[۴]بحارالانوار، ج ۲۳، ص ۲۳۳.
[۵]سوره إسراء، ۷۹.
منبع: مهر