وخامت حال باشگاه‌ها در رشته والیبال، تازگی ندارد و فرصت‌طلبی‌های مجموعه‌های ورزشی و غیرورزشی برای چند برابر کردن ارزش و سوددهی آن‌ها از قِبَل والیبال به عادت مبدل شده است.
مسابقات دسته برتر والیبال ایران در سی‌وپنج دوره گذشته، بیشتر از ۷۰ تیم متفاوت به‌خود دیده؛ تیم‌هایی که بیشتر از ۳۰ مورد آن‌ها منحل و بیشتر از ۱۰ مورد نیز واگذار شده‌اند؛ چهارده تیم در تمام ادوار به قهرمانی لیگ‌برتر رسیده‌اند و فقط چهار تیم از بین قهرمانان لیگ، هنوز در اتمسفر والیبال ایران نفس می‌کِشند.
اسامی بزرگی نظیر پرسپولیس، استقلال و ذوب‌آهن با دنیای توپ‌وتور غریبه‌اند و همین می‌شود که اگر هم به والیبال ورود کنند دوام چندانی ندارند؛ میلیاردها، حراجِ فوتبال می‌کنند، اما به والیبال که می‌رسند ته‌ِجیب‌شان به‌یک‌باره تار عنکبوت می‌بندد و اگر دری به تخته بخورد و پا به تیمداری در والیبال بگذارند دانش کافی برای هزینه‌کردن منطقی برای دستیابی به نتیجه مطلوب را ندارند.
تازه‌ترین‌شان، سپاهان اصفهان است که چهار سال پیش از لیگ دسته‌اول به لیگ‌برتر صعود کرد.
در سال نخست حضورش، لیگ ناتمام ماند و در دو سال دیگر باوجود هزینه‌های هنگفت و جذب بازیکنان مشهور و ملی‌پوش به مقامی بالاتر از سومی مشترک نرسید و در نهایت، واگذاری سهمیه و بازگشت به لیگ دسته‌اول راحت‌ترین راهی بود که مدیران سپاهان انتخاب کردند.
البته واقعا عجیب و غیرقابل‌باور است که تیمی از رقابت‌های دسته‌اول به لیگ‌برتر برسد، اما بدون مشکلاتی از قبیل سقوط و بی‌پولی، بار دیگر و خودخواسته به دسته پایین‌تر برود تا دوباره راه صعود به لیگ‌برتر را طی کند! البته به‌جز سپاهان، یک مجموعه دیگر از اصفهان در والیبال کشور فعالیت می‌کند که شرایط کاملا متفاوتی دارد.
گیتی‌پسند که ۱۰ سال پیش مانند سپاهان با ناکامی از لیگ‌برتر کنار رفت این‌بار با تفکر کارشناسانه، عقلانی و کاملا برنامه‌ریزی‌شده به والیبال وارد شده؛ تیمی که فصل گذشته با کم‌ترین هزینه و بازیکنان کم‌نام‌ونشان به قهرمانی رقابت‌های دسته‌اول رسید و مقتدرانه راهی لیگ‌برتر شد تا در فصل جدید تنها نماینده استان اصفهان در سوپرلیگ باشد.
گیتیزن‌ها برنامه بلندمدتی طراحی کرده‌اند و با ترکیبی از باتجربه‌ها و جوانان، به‌دنبال صعود پله به پله در سوپرلیگ و قهرمانی هستند؛ ضمن اینکه نباید از این نکته غافل شویم که هیچ عاقلی دو بار از یک سوراخ گزیده نمی‌شود و تجربه است که به گیتی‌پسندی‌ها کمک کرد تا راه حرفهای را پیش بگیرند.
بازگشت به لیگ دسته‌اول، سرنوشت تیمی با بودجه هنگفت
مهرداد سلطانی رئیس انجمن والیبال باشگاه سپاهان در خصوص روند تیم والیبال سپاهان از بستن تیم برای قهرمانی تا بازگشت به لیگ دسته‌اول گفت: چهار سال پیش سیاستی در باشگاه سپاهان اتخاذ شد که والیبال را در استان اصفهان احیا کند؛ سال‌ها تیمی از اصفهان در لیگ‌برتر حضور نداشت و سپاهان آن‌جای خالی را پر کرد.
او افزود: پس از صعود سپاهان به لیگ‌برتر والیبال، باشگاه با طراحی برنامه مشخص، قهرمانی در سال سوم را هدف خود قرار داد، اما پس از عنوان سومی در سال دوم، در فصل گذشته سپاهان باز هم به سومی رضایت داد.
رئیس انجمن والیبال باشگاه سپاهان ادامه داد: پس از آن تفکرات و تصیمات مدیران باشگاه به سمتی رفت که باتوجه به حضور مهره‌های نام‌دار و سرشناس و نرسیدن به نتیجه دلخواه، از لیگ‌یک فعالیت خود را از سر بگیرد.
سلطانی با اشاره به تصمیم مدیران سپاهان برای حضور تیم والیبالشان در لیگ دسته‌اول گفت: باتوجه به هزینه‌هایی که منجر به قهرمانی نشد، باشگاه رویه خود را تغییر داد و تشکیل تیم بومی با کادربومی و سرمربی خارجی را به‌عنوان اهداف جدید در والیبال تعریف کرد.
به گفته او، در مرحله نخست هدف‌گذاری پنج‌ساله برای تیم فعلی طراحی شده تا بتواند یک یا دو سال در دسته‌اول فعالیت کند و جوانانش به مرز پختگی و تجربه لازم برسند و در سال‌های سوم تا پنجم به لیگ‌برتر صعود و پس از آن به جمع هشت‌تیم برتر راه پیدا کنند.
رئیس انجمن والیبال باشگاه سپاهان در پاسخ به این سوال که آیا بهتر نبود سهمیه تیم والیبال سپاهان و استان اصفهان در لیگ‌برتر حفظ شود اظهار کرد: ای‌کاش سپاهان، با چند تغییر در بازیکنان و کادرفنی، در لیگ‌برتر حفظ می‌شد؛ از طرفی شرایطی که برای سپاهان در لیگ دسته‌اول فراهم شده به‌عنوان تیم دوم در لیگ‌های پایین ایجاد شود تا بازیکنان مستعدی را برای سال‌های آینده به تیم نخست برساند.
وقتی مجموعه‌ها برای دیده‌شدن، از ورزش سوءاستفاده می‌کنند!
سلطانی، تیمداری برخی مجموعه‌ها را تلاشی برای تبلیغات تجاری و برندسازی دانست و گفت: تیم‌های زیادی در لیگ‌برتر، هر سال برای قهرمانی آماده می‌شوند، اما این اتفاق رخ نمی‌دهد، پس از آن به صلاحدید مدیران ارشد مجموعه‌هاست که به حضورشان برای رسیدن به موفقیت ادامه بدهند یا پا پس بکشند.
او با تاکید بر اینکه، یکی از موارد مهم تیمداری، استمرار و پایداری است افزود: خیلی از تیم‌ها مقطعی و کوتاه‌مدت، می‌آیند و بعد از آن از والیبال کنار می‌روند، در حالی که استمرار فعالیت باشگاه‌ها سبب می‌شود انگیزه والیبالی‌های یک استان افزایش پیدا کند و خیال‌شان آسوده باشد که تیمی در استانشان هست که جوانان مستعد را به اهداف و خواسته‌هایشان می‌رساند و نیازی به جست‌وجوکردن تیم‌ها در سایر استان‌ها نیست.
رئیس انجمن والیبال باشگاه سپاهان ادامه داد: بیشتر حامیان مالی، نمی‌توانند از پس هزینه‌ها بربیایند، یکی دو سال فعالیت می‌کنند و با شرایط سخت و هزینه‌های گزاف، تیمداری را کنار می‌گذارند.
سلطانی معتقد است نگاه سایر مجموعه‌های پول‌دار به ورزش، تبلیغاتی است و با حضور در رشته‌های ورزشی مانند والیبال، تلاش می‌کنند نام و نشان تجاری خود را در کشور مطرح کنند و دیده شوند.
تیم والیبال سپاهان به اتاق‌فکر نیاز داشت
سعید عقیلی سرمربی تیم والیبال گیتی‌پسند اصفهان درخصوص بازگشت سپاهان به لیگ دسته‌اول اینطور گفت: سپاهان می‌توانست تصمیم بهتری بگیرد، به‌طور مثال با تیم سپاهان‌نوین در دسته‌اول فعالیت کند و تیم لیگ‌برتری‌اش را نیز حفظ کند؛ اما وقتی کارشناسی و انتخابات درستی صورت نمی‌گیرد و روند فکری باشگاه حرفهای نیست نتیجه همین می‌شود.
او یادآور شد: زحمات زیادی بابت حضور سپاهان در لیگ‌برتر کشیده شد و جای افسوس دارد که تلاش‌های گذشته برای شکل‌گیری این تیم به باد رفت.
سرمربی تیم والیبال گیتی‌پسند افزود: بازیکنان زیادی با سپاهان قرارداد داشتند و آماده حضور در فصل جدید لیگ‌برتر بودند و حالا دلسرد و با مشکلات فراوانی روبرو شده‌اند. هواداران سپاهان نیز بابت ناکامی در لیگ‌برتر و تصمیم مدیران برای حضور در لیگ دسته‌اول، ناراضی هستند.
عقیلی درباره تصمیمات اشتباه و غیرحرفه‌ای در تیمداری اظهار کرد: یک‌سری از مربیان، بازیکنان بزرگ را جذب می‌کنند، اما خریدهایشان کارشناسی نیست و ضعف‌هایشان باوجود حضور پرتعداد ستاره‌ها کماکان پابرجا می‌ماند و در نهایت به ناکامی منجر می‌شود.
به گفته او، وقتی هزینه‌های گزافی صرف شود، انتظارات نیز بالا می‌رود و ناکامی در کسب نتیجه و قهرمانی مدیران مجموعه را ناامید می‌کند و در پایان تصمیم به پایان کار ورزشی می‌گیرند.
گیتی‌پسند، حامی حرفهای والیبال استان اصفهان
سرمربی تیم والیبال گیتی‌پسند درباره تیمش که با قهرمانی پا به سوپرلیگ گذاشته هم عنوان کرد: باشگاه گیتی‌پسند فصل پیش، از والیبال استان حمایت کرد و توانستیم، با زحمات زیاد و هزینه نسبی، در لیگ دسته‌اول به قهرمانی برسیم و راهی لیگ‌برتر شویم.
به گفته عقیلی، مدیران گیتی‌پسند علاقه زیادی به حفظ‌و استمرار حضور تیم والیبالشان در لیگ‌برتر دارند و در فصل گذشته به طور کامل از تیم حمایت و به تمام تعهداتشان عمل کردند.
او در پاسخ به این سوال که هدف گیتی‌پسند در سوپرلیگ فصل آینده چه خواهد بود گفت: ابتدا باید حضورمان در لیگ‌برتر والیبال در سال‌های آینده ادامه داشته باشد، در فصل جدید نیم‌نگاهی هم به پلی‌آف خواهیم داشت. تیم‌مان جوان است، بازیکنان جذب‌شده از تیم‌های قعر‌نشی فصل گذشته هستند، اما تلاش می‌کنیم با این تیم پیش برویم.
گیتی‌پسند از گذشته درس‌عبرت گرفته است!
سرمربی باتجربه تیم والیبال گیتی‌پسند با تاکید بر اینکه برای قهرمانی باید میلیاردی هزینه کرد گفت: رسیدن به مقام قهرمانی آسان نیست، بودجه ۳۰ تا ۴۰ میلیاردی و جذب بازیکنان نام‌دار و ملی‌پوش و کادرفنی باتجربه به قهرمانی تیم‌ها منجر می‌شود. تیم گیتی‌پسند کار خود را با جوانان آغاز کرده و به‌طور هدفمند گام‌های محکمی را برخواهد داشت.
عقیلی با اشاره به تجربه ۱۰ سال پیش این تیم افزود: گیتی‌پسند تمام اقدامات فعلی‌اش در حوزه والیبال را با درس گرفتن از اتفاق قبلی پیش می‌برد و با برنامه به‌دنبال حضور موفق برای سالیان‌سال در لیگ‌برتر والیبال کشور است.
او اظهار کرد: اتاق‌فکری با حضور جمعی از کارشناسان و پیشکسوتان استان اصفهان در گیتی‌پسند ایجاد کرده‌ایم تا با همکاری به رشد والیبال استان اصفهان کمک کنیم؛ اقدامی که در باشگاه سپاهان نشد و به حال‌وروز فعلی دچارشان کرد.
سپاهان باید از گیتی‌پسند الگوبرداری کند
تیمور باجول کارشناس والیبال در زمینه شرایط فعلی تیم والیبال سپاهان گفت: سپاهان باتوجه به برند خود اگر والیبال را از پایه دنبال کند می‌تواند کمک بزرگی به آینده والیبال استان اصفهان بکند. در استان اصفهان ظرفیت‌های والیبالی خوبی وجود دارد که اگر مربیان توانمندی آن‌ها را هدایت بکنند در تمام رده‌ها حرفهای زیادی برای گفتن خواهند داشت.
او در مورد گیتی پسند هم گفت: گیتی‌پسند با سرمربی بومی فصل گذشته به قهرمانی دسته‌اول رسید و امسال در حالی در سوپرلیگ والیبال حضور پیدا می‌کند که بیشتر از ۵۰درصد بازیکنانش اصفهانی هستند و این، کمک زیادی به شناخته‌شدن استعداد‌های والیبال استان است.
قهرمانی با ستاره‌های ملی‌پوش کمکی به والیبال استان نمی‌کند
این کارشناس پیشکسوت والیبال در پاسخ به این سوال که آیا بودجه سنگین و تیم‌های پرستاره دستاوردی برای والیبال استان خواهند داشت خاطرنشان کرد: اگر با بودجه‌های گزاف بازیکنان نام‌دار جذب شوند، تیم‌ها چه روی سکو بروند و چه نروند برای والیبال استان آورده‌ای نخواهد داشت، به طور مثال، بانک‌سرمایه شالوده تیم‌ملی را جذب کرد، چندین سال در ایران و آسیا به قهرمانی رسید، اما کمکی به والیبال استان تهران نکرد.
باجول با تاکید بر اینکه باید سرمایه‌ها برای جوانان بومی هر استان هزینه شود یادآور شد: در استان اصفهان مربیان بین‌المللی خیلی‌خوبی هستند، بازیکنان شاخصی نیز حضور دارند که روی استانشان تعصب دارند، تماشاگران هم عِرق زیادی روی تیمشان دارند و تمام این موارد سبب موفقیت مجموعه‌های والیبالی استانی می‌شود.
او اظهار کرد: اگر قرار است بودجه‌ای به تیم والیبال استانی تخصیص پیدا کند سهم جوانان و استعداد‌های همان شهر است؛ اگر باشگاه‌ها سرمایه‌گذاری کنند قطعا نتیجه خواهند گرفت همانطور که گیتی‌پسند این راه را پشت‌سر گذاشت و به موفقیت رسید.
کارشناس والیبال، جوان‌گرایی را برای دستیابی به موفقیت ضروری دانست و گفت: هر ورزشکاری عمر ورزشی محدودی بین ۲۰ تا ۳۲ سالگی دارد و بیشتر از آن انرژی آنچنانی برای او باقی نمی‌ماند؛ همانطور که تیم‌ملی والیبال در لیگ ملت‌ها با جوانان حضور یافت و نتایج مناسبی هم به دست آورد باید باور کرد از دل باشگاه‌ها تیم‌ملی خیلی‌خوبی تشکیل خواهد شد.
باجول افزود: جوانانی که در باشگاه‌ها میدان می‌بینند با انگیره فراوان تلاش می‌کنند تا به تیم‌ملی نیز دعوت شوند و با همین انگیزه و نیروی جوانی، تیم‌ملی در مسابقات آسیایی و جهانی به موفقیت دست پیدا می‌کند.
پولداری مجموعه‌ها ادامه حیات و موفقیتشان را تضمین نمی‌کند
او درخصوص هزینه‌های عجیب‌وغریب برخی مجموعه‌ها برای قهرمان شدن گفت: در تمام رشته‌ها از بسکتبال تا هندبال و والیبال، اگر باشگاهی بخواهد با پول به قهرمانی‌ها برسد این دستاورد‌ها با هر نشان و اسمی هیچ‌گونه ارزشی نخواهد داشت، چون موفقیتشان مقطعی بوده و هیچ سازندگی به‌وجود نیامده است.
رئیس اسبق هیئت والیبال استان اصفهان تاکید کرد: سرمایه‌گذاری باید اصولی باشد؛ انگیزه برخی از مجموعه‌ها این است که با بودجه فراوانی که در اختیار دارند از والیبال یا هر رشته دیگری برای برندسازی سوءاستفاده کنند و اعتبارات بالاتری بگیرند.
به گفته باجول، پشت‌پرده مجموعه‌ها مسائل مختلفی وجود دارد که اگر موشکافانه به آن‌ها ورود کنید، زدوبند‌ها افشا می‌شود.
او یادآور شد: بازیکنی که با قرارداد سنگین راهی تیمی می‌شود صرفا برای پول بازی می‌کند، مواظب است مصدوم نشود و تعصبی روی تیمش ندارد در حالی که مجموعه‌ها اگر از پایه کارشان را آغاز، روی جوانان سرمایه‌گذاری د و از استعداد‌های استان، شهرستان و حتی روستا‌ها استفاده کنند، نتایج فوق‌العاده‌ای کسب خواهند کرد.
گرایش باشگاه‌های کشورمان به سمت فوتبال است
مصطفی کارخانه کارشناس والیبال با اشاره به اینکه توجه بیشتر مجموعه‌ها به‌سمت فوتبال است گفت: مدیران ورزشی نیز بیشتر فوتبالی هستند، البته این کاملا طبیعی است، فوتبال بُعد تبلیغاتی و سیاسی بیشتری دارد و اگر قرار به انتخاب یک رشته از میان چند رشته باشد قطعا به سمت فوتبال می‌روند.
او ادامه داد: کارخانه‌ها و مجموعه‌های ورزشی هم بودجه خاصی را برای باشگاه‌ها در نظر می‌گیرند، مدیرعامل هم با دو دو تا چهارتایی که می‌کند اولویت را به فوتبال می‌دهد.
این کارشناس والیبال معتقد است وقتی شبکه‌سه به‌عنوان یکی از پربیننده‌ترین شبکه‌های رسانه‌ملی بازی‌های فوتبال بسیاری را به‌صورت زنده پخش می‌کند مجموعه‌ها و مدیران را به‌سمت حضور در رشته فوتبال برای تبلیغات و دیده‌شدن بیشتر ترغیب می‌کند.
کارخانه با بیان اینکه والیبال جای خودش را میان مردم پیدا کرده و محبوب شده اظهار کرد: والیبال ایران به‌حدی جایگاه و اعتبار جهانی دارد که اگر مجموعه یا باشگاهی در والیبال سرمایه‌گذاری کند ضرر نخواهد کرد.
او افزود: ضمن اینکه در فوتبال با بودن استقلال و پرسپولیس، شاید سایر تیم‌ها فرصت چندانی برای قهرمانی پیدا نکنند، اما در والیبال با مقداری هوشیاری، تصمیمات کارشناسانه و جذب بازیکنان موردنیاز می‌توان قهرمانی را محقق کرد، علاوه‌بر آن، پس از قهرمانی در لیگ ایران، باشگاه‌های والیبال می‌توانند در آسیا و حتی جهان حضور پیدا کنند و اعتبار مجموعه‌شان را اینگونه بالا ببرند و به والیبال ایران نیز کمک کنند.
در والیبال همه انتظار قهرمانی دارند
مدیر تیم‌ملی والیبال "ب" ایران درباره ناعدالتی میان والیبال و فوتبال گفت: در فوتبال جا افتاده که اگر تیمی ۱۰ باخت متحمل شود هیچ اتفاقی رخ نمی‌دهد، اما در والیبال همه انتظار دارند در همان سال اول به قهرمانی دست پیدا کنند.
کارخانه ادامه داد: در میان چهارده تیم فقط یک تیم می‌تواند قهرمان شود، شاید تیم‌هایی مانند سپاهان توقع دارند در همان یکی‌دو سال اول به قهرمانی دست پیدا کنند و زمانی‌که این اتفاق رخ نمی‌دهد بقای تیم را به خطر می‌اندازند.
او همچنین از تفکر متفاوت میان مدیران باشگاه‌ها گفت و افزود: نوع سرمایه‌گذاری و هزینه روی یک‌تیم به راهبرد یک مدیر برمی‌گردد؛ به‌طور مثال هم‌اکنون گیتی‌پسند اصفهان با بیشتر جوانانی که به قهرمانی لیگ دسته‌اول دست پیدا کرد در سوپرلیگ حاضر می‌شود و فقط چند بازیکن جدید به‌خدمت گرفته است.
سرمربی اسبق تیم‌ملی والیبال با تاکید بر اینکه والیبال ارزش سرمایه‌گذاری و توجه بیشتر را دارد اظهار کرد: فدراسیون والیبال یکی از بهترین فدراسیون‌های ایران است و اگر لیگ‌مان را با تیم‌های قوی برگزار کنیم خروجی‌اش منجر به داشتن تیم‌ملی قدرتمند خواهد شد.
کارخانه با بیان اینکه والیبال برای ورزش کشور اعتبار می‌آورد و در ورزش آبروداری می‌کند، اظهار امیدواری کرد: مدیران مجموعه‌ها و باشگاه‌هایی که فقط به فوتبال توجه می‌کنند با سرمایه گذاری روی والیبال، بخشی از این موفقیت‌های والیبال ایران را نصیب باشگاه هایشان بکنند.
تفاوت میان فوتبال و والیبال، یک به هزار
او با مقایسه هزینه‌های تیمداری در فوتبال و والیبال گفت: در فوتبال رقم‌های سرسام‌آور ۳۰۰ و ۴۰۰ میلیاردی خرج می‌شود، اما در والیبال با ۳۰ تا ۴۰ میلیارد می‌توان یک‌تیم مدعی را روانه مسابقات کرد، با این‌حال مجموعه‌ها و مدیران حاضر نیستند این ارقام جزیی را در والیبال هزینه کنند.
این پیشکسوت والیبال با جمع‌بندی موارد گوناگون مربوط به والیبال باشگاهی افزود: بیشتر تیم‌ها دولتی هستند و بودجه آنچنانی ندارند، به‌همین دلیل فقط روی فوتبال سرمایه گذاری می‌کنند، درحالی‌که اگر روی والیبال سرمایه‌گذاری کنند نتایج به‌مراتب بهتری کسب خواهند کرد.
کارخانه معتقد است نگاه‌ها باید تغییر کند؛ تعدادی از تیم‌های ورزشی زیرمجموعه وزارتخانه‌های ورزش و صمت هستند و خوب است مدیران بالادستی دستوراتی صادر کنند تا علاوه‌بر فوتبال که بُعد تبلیغاتی بیشتری دارد، والیبال که بُعد جهانی‌تری دارد نیز به تیم‌هایشان اضافه شود.
به گفته او، اکنون بستری برای والیبال ایران فراهم شده و اگر مورد توجه و پشتیبانی دستگاه‌های دولتی قرار بگیرد با قدرت راه خود را ادامه می‌دهد.
بدون‌شک اگر مجموعه‌ها و باشگاه‌ها به‌صورت تخصصی به تیمداری در والیبال ورود می‌کردند؛ آنگاه نه باشگاهی پس از چند سال قهرمانی در ایران و حتی جهان از صحنه والیبال محو می‌شد، نه مجموعه‌ای پس از درآمد قابل‌توجهی از این رشته به‌بهانه‌های مختلف پا پس می‌کشید، نه باشگاهی پس از چند سال ناکامی در رسیدن به قهرمانی از تصمیم خود منصرف می‌شد، نه تیم‌های یک استان بین سازمان‌ها دست‌به‌دست می‌شدند و نه‌های دیگری که شاید تا سال‌ها به میل والیبال ایران جلو نروند.
والیبال ایران، باارزش‌تر از آن است که مجموعه‌ها و باشگاه‌ها برای دیده‌شدن و با خودخواهی به آن ورود کنند؛ بهتر است مدیرانِ پول‌دوست و غیرورزشی نه‌تن‌ها والیبال بلکه به‌طور کلی ورزش را رها کنند و اگر به فکر برندسازی و تجارت هستند شاخه‌های دیگری را برگزینند؛ رشته‌های ورزشی مانند والیبال به دلسوز نیاز دارد، والیبال ایران در جهان اعتبار دارد و اگر مدیران ورزشی در قالب باشگاه‌های ریشه‌دار به آن ورود کنند می‌توانیم از برزخ انحلال و واگذاری تیم‌های والیبالی نجات پیدا کنیم.
گزارش از علی کریمی