خراسان جنوبی یکی از استان‌های تاریخی ایران است که آثار طبیعی و گردشگری زیادی را در دل خود جای داده است.
آثار خراسان جنوبی طیف گسترده‌ای دارد؛ از بیمارستان گرفته تا بیابان، از باغ تا کاروانسرا. همه این‌ها جزو بنا‌ها و آثاری اند که قدمت زیادی دارند.
از جمله مهمترین آثار تاریخی و فرهنگی خراسان جنوبی می‌توان به کاروانسراهای استان اشاره کرد که هم اکنون برخی از آن‌ها در صف ثبت جهانی قرار گرفته اند؛ کاروانسراهای سرایان، ده محمد، خان و چهل پایه طبس ۴ کاروانسرایی هستند که پرونده آن ها به یونسکو ارسال شده است.
روانه شدن پرونده ۴ کاروانسرا به یونسکو
۳ تیر امسال بود که مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی خبر از ارسال پرونده چند کاروانسرای استان به یونسکو برای ثبت در میراث جهانی این مرکز داد.
شاهوردی مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی در خصوص ثبت جهانی کاروانسراهای استان در میراث جهانی یونسکو گفت: پرونده ۴ کاروانسرای خراسان جنوبی جهت ثبت در میراث جهانی ارسال شده است.
او گفت: به منظور انجام فرایند قانونی، ابتدا گزارش مختصری از کاروانسرا‌ها به وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ارسال شد و پس از بازدید نماینده وزارت، ۵ کاروانسرا انتخاب شد.
شاهوردی گفت: پس از بررسی و انجام اقدامات کارشناسی این تعداد به ۴ پرونده کاهش یافت و مدارک آن‌ها برای ثبت جهانی به وزارت متبوع ارسال شد.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی گفت: از مجموع این ۴ کاروانسرا، ۳ مورد مربوط به شهرستان طبس و یک مورد مربوط به شهرستان سرایان است.
توجه ویژه به آثار گردشگری با ثبت در فهرست میراث جهانی
هر اثری در میراث جهانی یونسکو ثبت نمی‌شود؛ ثبت جهانی شدن آثار طبیعی و تاریخی براساس وجود شاخص‌های مختلفی صورت می‌گیرد که باید مورد تأیید واقع شود؛ با ثبت شدن آثار، اهمیت میراث فرهنگی بیشتر شده و از آن‌ها حفاظت می‌شود.
شاهوردی مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی گفت: نوع معماری، منحصر به فرد بودن، قابلیت بهره برداری و احیای اثر و نوع مصالح و عناصر به کار رفته در ساختمان از جمله ویژگی‌هایی است که یک اثر را در زمره آثار واجد شرایط ثبت جهانی قرار می‌دهد.
او گفت: به احتمال قوی با پرونده‌های ارسالی در یونسکو موافقت می‌شود، اما در صورت نیاز به اصلاح، موارد مذکور از سوی یونسکو انجام خواهد شد.
بیشتر بخوانید
شاهوردی گفت: عمده عملیات مرمت کاروانسرا‌ها قبل از ثبت جهانی آن انجام می‌شود، اما به منظور بهره برداری از آن، نیاز به تکمیل مرمت وجود دارد.
به گفته مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی ثبت جهانی شدن آثار، تأثیر به سزایی در جذب گردشگران داخلی و خارجی و در نتیجه رونق اقتصاد استان دارد.
اماکن تاریخی ثبت شده در میراث یونسکو در کشور و جهان شناخته شده اند و برای حفاظت از آن‌ها اقدامات موثری صورت می‌گیرد.
علاوه بر کاروانسراهای یاد شده، آثار دیگری نیز در خراسان جنوبی در انتظار هستند تا نامشان در دفتر میراث جهانی یونسکو ثبت شود و چندین اثر نیز تاکنون در این فهرست جاودانه شده اند.
شاهوردی مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی گفت: هم اکنون ۳ اثر باغ اکبریه بیرجند، قنات بلده فردوس و بیابان لوت ثبت جهانی شده اند.
او گفت: با ثبت کاروانسرا‌ها در فهرست میراث جهانی، تعداد آثار ثبت شده خراسان جنوبی در یونسکو به ۷ اثر می‌رسد.
شاهوردی گفت: پرونده ثبت جهانی آسباد‌های استان در حال تهیه است و همچنین قلعه ها، بافت‌های قدیمی خوسف و بشرویه، مساجد تاریخی، خانه ها، باغ رحیم آباد بیرجند و بهلگرد و قنات شاهیک نیز جزو آثار پیشنهادی هستند.
رونق گردشگری با معرفی آثار و جذب گردشگر
۱۷ بهمن ۱۴۰۰ شریعتی منش معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی گفته بود ۶ اثر از آثار طبیعی و تاریخی استان در فهرست میراث ملی به ثبت رسید.
با ثبت این آثار، مجموع آثار ثبت شده خراسان جنوبی در فهرست میراث ملی به ۹۷۳ اثر رسید که می‌طلبد توجه ویژه‌ای به آن‌ها شود.
مرمت آثار، معرفی آن‌ها و ارائه خدمات مناسب به گردشگران از جمله امور مهمی است که اداره کل میراث فرهنگی باید به آن اهتمام ورزد تا گردشگری در خراسان جنوبی رونق گیرد.
عباس زاده معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خراسان جنوبی در ۱۴ فروردین ۱۴۰۱ و در نخستین جلسه شورای اداری استان گفته بود: در طرح نوروزی امسال، سه میلیون و ۲۸۹ هزار و ۶۲۰ نفر از جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی و گردشگری استان بازدید کردند.
این آمار نشان می‌دهد با ارائه خدمات مطلوب و معرفی جاذبه‌های طبیعی و گردشگری می‌توان تعداد گردشگران را افزایش داد تا هم گردشگری و هم اقتصاد در استان رونق گیرد.
گزارش از سید محمد علی سجادی