آقای محمد مخبر، معاون اول رئیس جمهور ۲۵ مهر ۱۴۰۰ در نامه‌ای دستگاه ها را برای عرضه املاکشان در بورس کالا ملزم کرد.
در رابطه با عرضه املاک در بورس کالا آقای معین محمدی پور سرپرست مدیریت مطالعات اقتصادی و امور بین الملل بورس‌کالای ایران علاوه بر ارائه آمار نکاتی را مطرح کردند.
باشگاه خبرنگاران جوان: در رابطه با عرضه املاک در بورس کالا چه آماری وجود دارد؟
آقای محمد پور: بورس کالای ایران از سال ۹۹ زیرساخت‌های فنی، بستر معاملاتی و سامانه‌های مورد نیاز در حوزه عرضه اموال غیرمنقول را فراهم کرده و از ابتدای مرداد همان سال نهاد‌هایی همچون شرکت مادرتخصصی شهر‌های جدید (زیرمجموعه وزارت راه و شهرسازی)، وزارت دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح و بانک اقتصاد نوین عرضه املاک انجام دادند؛ برخی دیگر از نهاد‌ها مانند شهرداری تهران و بانک ملت در حال طی کردن فرآیند پذیرش و عرضه املاک خود هستند. اما عرضه آن‌ها هنوز به سرانجام نرسیده است.
از جمله سازمان‌هایی که مستندات خود را به منظور پذیرش املاک ارسال کرده و در فرآیند‌های ابتدایی متوقف شدند می‌توان به سازمان خصوصی‌سازی اشاره کرد، همچنین رایزنی‌هایی با دفتر مدیریت اموال دولتی وزارت اقتصاد نیز صورت گرفته، اما هنوز تصمیمات نهایی از سوی آن‌ها جهت معرفی اموال گرفته نشده است.
باشگاه خبرنگاران جوان: آیا در مدت اخیر عرضه‌ای وجود داشته است؟
آقای محمد پور: همان‌طور که گفته شد عرضه املاک تاکنون اندک بوده است، از چهار مورد عرضه انجام گرفته در این مدت سه مورد فروش انجام شده و یک مورد مشتری نداشته است. هرچند بسیاری از نهاد‌ها در مذاکرات ابراز تمایل می‌کنند، اما در ادامه و در فرآیند داخلی خود موانعی را اعلام می‌کنند یا چندان پیگیر پذیرش و عرضه نیستند.
شهرداری تهران نیز که اخیرا از این بازار استقبال کرده با برطرف شدن برخی موانع حقوقی شناسایی شده پیش‌بینی می‌شود در آینده نزدیک پذیرش و عرضه خود را آغاز کند.
باشگاه خبرنگاران جوان: زمزمه هایی از مقاوت بانک ها برای عرضه املاک در بورس کالا وجود دارد، چقدر صحت دارد؟
آقای محمد پور: طی دو سال گذشته رایزنی‌های متعدد با بانک‌ها انجام گرفته و با آگاهی از دغدغه نظام بانکی، بورس کالا برای تسهیل زیرساخت حقوقی و اطمینان خاطر آن‌ها مصوبه‌ای از بانک مرکزی در تیر ۱۴۰۰ در خصوص مجاز بودن امکان بهره‌گیری بانک‌ها از بستر بورس کالا برای فروش اموال مازاد اخذ کرده است.
پس از آن مجددا جلسات متعددی با بانک‌ها برگزار شد و در خصوص فرآیند‌ها مکاتباتی انجام گرفت و تلاش شد ابهامات برای آن‌ها شفاف شود. بانک‌هایی نظیر بانک ملت، سپه، صادرات، بانک شهر، کشاورزی و ملی بررسی‌هایی انجام دادند و همکاری‌های لازم به منظور عرضه املاک آن‌ها انجام شده است.
برخی تحت عنوان تغییرات و جابجایی مدیریتی، برخی نیز تحت عنوان عدم تمایل یا تایید در دپارتمان‌های داخلی کار را متوقف کرده‌اند و در برخی دیگر، فرآیند‌ها به آهستگی در جریان است و با توجه به فرآیند‌های بروکراتیک مربوط به ابلاغ بخش‌نامه‌های داخلی مورد نیاز در بانک‌ها، پذیرش و عرضه املاک گفته شد با وقفه‌های زمانی طولانی‌مدت مواجه شده است.
باشگاه خبرنگاران جوان: عرضه املاک در بورس کالا به چه شکل و در کدام بخش انجام می‌شود؟
آقای محمد پور: عرضه املاک در بورس کالا تحت عنوان تابلوی املاک و مستغلات و ذیل دستورالعمل بازار فرعی بورس کالای ایران انجام شده و حراج به روش یک جا صورت می‌گیرد، به این معنا که خریدار هر ملک عرضه‌شده می‌تواند نهایتا یک نفر باشد و سفارش خرید ثبت شده بر تابلو معادل با ارزش کل ملک است.
باشگاه خبرنگاران جوان: املاک پذیرش شده باید چه شروطی داشته باشند؟
آقای محمد پور: اموال غیرمنقول به منظور پذیرش و عرضه در بورس کالا باید مشاع نبوده و دارای سند رسمی یا تک برگ مالکیت باشند و مال مورد عرضه متنازع فیه (محل دعوی) نباشد و در تصرف مالک باشد یا اجاره‌نامه رسمی داشته باشد.
باشگاه خبرنگاران جوان: کدام کارگزاری‌ها در بخش عرضه املاک فعال هستند؟
آقای محمد پور: تمام فرآیند‌های پذیرش و عرضه املاک از طریق کارگزار‌های دارای مجوز انجام می‌گیرد. در صورت عرضه بر روی تابلوی بورس تا لحظه پیدا شدن خریدار و انجام معامله کارمزدی به طرفین تعلق نمی‌گیرد.
البته به منظور حصول اطمینان از ایفای تعهدات طرفین، خریدار و فروشنده ۳ درصد ارزش علی‌الحساب معامله را به عنوان تضمین نزد بورس تودیع می‌کنند. حراج نیز با قیمت پایه آغاز می‌شود و هر فردی که تمایل داشته باشد قیمت بالاتری را در مدت زمان مقرر بر روی تابلو اعلام می‌کند و بالاترین قیمت برنده حراج است.
باشگاه خبرنگاران جوان: در رابطه با عرضه اموال سازمان اموال تملیکی در بورس کالا هم آماری وجود دارد؟
آقای محمد پور: در پی ابلاغ «قانون اصلاح قانون مبارزه با قاچاق ارز و کالا» توسط مجلس شورای اسلامی در فروردین که طبق ماده ۳۹ آن نقش بورس کالای ایران به عنوان بستر معاملاتی واگذاری کالا‌های قاچاق تملیکی سازمان جمع‌آوری و فروش اموال تملیکی تصریح شده است.بورس کالای ایران آمادگی خود را جهت هرگونه همکاری و پذیرش و عرضه کالا‌های مذکور به این سازمان اعلام کرده و نمایندگانی برای این منظور معرفی شده‌اند. درخواست پذیرش چند قلم کالا نیز توسط این سازمان به بورس ارسال شده است که پس از تکمیل مدارک تکمیلی، عرضه آن‌ها در دستور کار قرار خواهد گرفت.
اما هنوز پذیرش قطعی و عرضه این اموال انجام نگرفته است. پیگیری‌های بورس کالا برای عرضه هرچه سریع‌تر اموال مذکور در بستر شفاف معاملات بورس همچنان ادامه دارد.
گفت و گو از کیمیا قلی پور