نرگس باقری زمردی مدیر کل دفتر مقررات صادرات و واردات سازمان توسعه تجارت با حضور در برنامه گفتگوی ویژه خبری به سوالات زیر درباره وضعیت بازارچه های مرزی پاسخ داد:
مهمترین دلیل غیر فعال بودن بازارچه های مرزی چیست؟
باقری زمردی: مشکلات بازارچه های مرزی به ساختار آنها برمی گردد، در ۱۷ استان بازارچه مشترک مرزی داریم که این بازارچه ها گاها مستقل و گاهی به صورت اشتراکی با طرف مقابل ایجاد شده است.
زیر ساخت این بازارچه ها کامل نیست و براساس قانون، ایجاد این زیر ساخت ها بر عهده وزارت کشور است.
ممکن است بازارچه برای طرف مقابل جذابیت نداشته باشد. تجهیز بازارچه ها از موضوعات بسیار مهم است که باید مورد توجه قرار بگیرد.
زیرساخت ها عمدتا شامل چه مواردی می شود ؟
باقری زمردی: بازارچه ها در منطقه محصوری است که گمرک در ورود و خروج آن مستقر است. این بازارچه ها نیازمند غرفه‌هایی هستند تا بتوانند فعالیت کنند، اما این زیرساخت ها ضعیف است و در بسیاری از موارد کامل نیست.
درآمدهایی که بازارچه‌های مرزی به دست می آورند باید صرف خودشان شود. برای تقویت این زیرساخت ها این درآمد ها به صورت اختصاصی باید در این مناطق استفاده شود. در حال حاضر این درآمد ها بعد از اینکه به حساب خزانه واریز می شود، بعدا در بودجه عمرانی استان ها در نظر گرفته می شود و استاندار می تواند آن را صرف تقویت بازارچه و زیر ساخت ها کند.
بازارچه مشترک مرزی هم می تواند به صورت مستقل ایجاد شود و هم با تفاهم نامه باشد. بازارچه هایی را داریم که به صورت یک طرفه ایجاد شده است.
مرزنشینان در قالب فهرستی که از سوی وزارت صمت اعلام می شود در کارگروه ساماندهی مبادلات مرزی تصمیم گیری می شود. مرزنشینان خارج از این لیست، اجازه واردات ندارند. در این لیست مقرر شده مرزنشینان برای تامین اقلام غذایی تا ۱۰۰ درصد تخفیف حقوق ورودی بگیرند و برای کالاهای غیر مواد غذایی تا ۵۰ درصد تخفیف بگیرند.
صادرات آنها توسط مرزنشینان و پیله وران صورت می گیرد. این مبادله در مرزها با کشورهای طرف مقابل می تواند در حد فهرست تعیین شده باشد
مشکل اصلی بازارچه های مرزی چیست ؟
باقری زمردی: نبود دستگاه ایکس ری در بازارچه های مرزی یکی از مشکلات است.
مشکل بازارچه های آذربایجان غربی چیست ؟
باقری زمردی: براساس آمار گمرک جمهوری اسلامی بازارچه های آذربایجان غربی جزو بازارچه هایی است که در زمینه واردات فعالیت داشتند و اینگونه نیست که تعطیل باشند ، آنها فقط صادرات ندارند.
۳ درصد واردات کل کشور برای واردات مناطق بازارچه های مرزی در نظر گرفته شده است. استان آذربایجان غربی براساس آمار گمرک صادراتی نداشته است.
آیا برنامه مشخصی برای بازارچه های غیرفعال وجود دارد ؟
باقری زمردی: جلساتی را با وزارت کشور برای توسعه زیرساخت های این بازارچه ها به صورت مداوم برگزار می کنیم.
یکی از راه هایی که می تواند سبب تقویت بازارچه ها شود استفاده از درآمد بازارچه ها برای خودشان است. روابط خارجی با کشورهای همسایه نیز سبب می شود تا مبادلات تجاری گسترش پیدا کند.
لطیفی سخنگوی گمرک ایران در ادامه برنامه به بیان دیدگاه های خود پرداخت.
وضعیت بازارچه های مرزی چگونه است ؟
لطیفی: عمده بازارچه های فعال ما بازارچه هایی هستند که به مرزهای رسمی متصل هستند . مرزنشینان ما با مرزنشینان کشور مقابل باید تعامل داشته باشند تا رونق معیشت زندگی آنها اتفاق بیفتد.
عملاً با این اتفاق که بازارچه‌های مرزی در کنار مرزهای رسمی هستند، نمی‌توان رونق تلقی کرد آماری که در حوزه تجارت در حوزه مرزنشینی است. نشان می دهد که فقط دو دهم درصد تجارت کل کشور ما از طریق بازارچه ها است و این شایسته مرزنشینان و آن سیاست هایی که از قبل طراحی شده نیست.
همه بازارچه هایی که فعال هستند، در کنار مرزهای رسمی قرار دارند و تقریباً همه بازارچه هایی که فعال و یا نیمه فعال هستند با مرز رسمی فاصله دارند و یا مرز رسمی فعالیتی ندارد که نیاز به فعال شدن بازارچه مرزی داشته باشد.
باید طرحی را برای این موضوع داشته باشیم و دست اندرکاران امر از ستاد ساماندهی تا همکاران ما در حوزه تجارت خارجی و حوزه امنیتی سیاسی و اقتصادی در استانداری ها نگاه ویژه داشته باشند.
اگر برخی از آنها امکانات کافی ندارد. مرزنشینان می توانند اقدام به توسعه بازارچه‌های مرزی کنند. برخی از بازارچه ها واردات را دنبال می‌کنند و برخی دیگر حوزه صادرات . در برخی از نقاط از امکاناتی که در قانون از آن استفاده شده دیگرانی هستند که اجاره و یا از آن استفاده می‌کنند و عملا نفسی که باید از مرزنشینان ببرند را دیگرانی در عمق کشور می برند.