بنابر اعلام مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت، ذرات ریز معلق در هوا که بر اثر پدیده گرد و غبار ایجاد می‌شوند و یا به صورت معمول در هوا به خصوص هوای شهر‌های بزرگ وجود دارند، می‌توانند از طرق مختلفی وارد بدن شده و اثرات خود را ایجاد کنند؛ بنابراین کنترل ورود این ذرات به بدن می‌تواند تا حدودی اثرات ایجاد شده توسط این ذرات را کاهش دهد. گرد و غبار موجود در هوا خطرات جدی برای سلامتی انسان دارد و اندازه ذرات گرد و غبار یک عامل تعیین کننده اصلی خطر بالقوه برای سلامت انسان است.
ذرات بزرگ‌تر از ۱۰ میکرون قابل تنفس نیستند، لذا فقط می‌توانند به اندام‌های خارجی آسیب برسانند که عمدتا باعث تحریک پوست و چشم، ملتحمه و افزایش حساسیت به عفونت چشمی می‌شود. ذرات قابل استنشاق، کوچکتر از ۱۰ میکرون اغلب در بینی، دهان و دستگاه تنفسی فوقانی گیر می‌افتند، بنابراین می‌توانند با اختلالات تنفسی مانند آسم، ذات‌الریه، رینیت آلرژیک و سیلیکوزیس همراه باشند. با این حال ذرات ریزتر ممکن است به دستگاه تنفسی تحتانی نفوذ کرده و وارد جریان خون شوند، جایی که می‌توانند بر تمام اندام‌های داخلی تاثیر بگذارند و مسئول نارسایی‌های قلبی - عروقی باشند.
برخی از بیماری‌های عفونی از طریق گرد و غبار قابل انتقال هستند. مننژیت مننگوکوکی، یک عفونت باکتریایی لایه بافت نازک است که مغز و نخاع را احاطه کرده و می‌تواند منجر به آسیب مغزی و در صورت عدم درمان در ۵۰ درصد موارد منجر به مرگ شود. بسته به وضعیت سلامتی افراد در معرض گرد و غبار، تنفس گرد و غبار ناشی از طوفان گرد و غبار می‌تواند باعث حمله آسم، واکنش آلرژیک، دشوار شدن تنفس یا حتی ایجاد مشکل قلبی شود. هر چه مدت طولانی‌تری در معرض گرد و غبار باشید، احتمال اینکه تحت تاثیر اثرات آن قرار بگیرید، بیشتر است.
آلودگی ذرات معلق بسته به غلظت آن‌ها می‌تواند برای تنفس انسان بسیار خطرناک باشد. آلودگی ذرات قابل تنفس ممکن است باعث بیماری، بستری شدن در بیمارستان و مرگ زودرس شود. قرار گرفتن کوتاه مدت در معرض آلودگی ذرات معلق می‌تواند منجر به مرگ شود. حداکثر غلظت ذرات می‌تواند از چند ساعت تا چند روز ادامه داشته باشد. مرگ زودرس ناشی از تنفس این ذرات می‌تواند درست در روزی که سطح ذرات بالا می‌رود یا در عرض یک تا دو ماه پس از آن رخ دهد. آلودگی ذرات همچنین اثرات مضر بسیاری از کاهش عملکرد ریه تا حملات قلبی دارد. تحقیقات نشان می‌دهد که افزایش کوتاه مدت غلظت ذرات معلق می‌تواند منجر به موارد زیر شود:
_ افزایش مرگ و میر نوزادان
_ افزایش مراجعه به بیمارستان برای بیماری‌های قلبی عروقی، ازجمله حملات قلبی و بیماری ایسکمیک قلبی
_ افزایش مراجعه به بیمارستان به علت بیماری‌های مزمن انسداد ریوی
_ افزایش بستری شدن به علت آسم در بین کودکان
_ افزایش شدت حملات آسم در کودکان
تنفس غلظت بالای آلودگی ذرات در طولانی مدت نیز می‌تواند کشنده باشد. در سال ۲۰۱۳ آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان وابسته به سازمان جهانی بهداشت بدون توجه به منشاء ذرات اعلام کرد که ذرات معلق، سرطان‌زا هستند. مواجهه طولانی مدت با ذرات معلق می‌تواند باعث موارد زیر شود:
_ ایجاد آسم در کودکان
_ تشدید بیماری‌های مزمن انسداد ریوی در بزرگسالان
_ افزایش خطر مرگ ناشی از بیماری‌های قلبی و عروقی
_ افزایش خطر حملات قلبی و سکته مغزی
نتایج مطالعاتی که تاثیر قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آلودگی ذرات بر روی سیستم عصبی را بررسی می‌کند، نشان می‌دهد که در بزرگسالان باعث کاهش حجم مغز و زوال عقل می‌شود. دانشمندان شواهدی یافته‌اند مبنی بر اینکه آلودگی ذرات ممکن است بر حاملگی مانند زایمان زودرس، وزن کم هنگام تولد و مرگ و میر جنین و نوزادان نیز تاثیر بگذارد.
منبع: ایسنا