خراسان رضوی ششمین جایگاه تولید ماهی تیلاپیا در کشور را به خود اختصاص داده و به تازگی سبزوار که قطب تولید شیلات شرق کشور است با دریافت مجوز پرورش این ماهی علاوه بر اشتغالزایی و ایجاد درآمد برای فعالان پرورش ماهی توانسته است در راستای دستیابی به اهداف افزایش سرانه مصرف آبزیان و تامین مواد پروتئینی در سطح منطقه‌ای و ملی موفق باشد، بدون آن که چالشی در روزگار بی آبی استان ایجاد کند. پیش بینی می‌شود در پایان فصل برداشت حدود ۵۰ تن ماهی تیلاپیا از سبزوار روانه بازار شود.
حرکت بازار جهانی ماهی به سمت پرورش تیلاپیا
هم اکنون تیلاپیا در ۱۴۰ کشور پرورش داده می‌شود و بر مبنای آمار سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) در سال ۲۰۱۹ تولید تیلاپیا به بیش از ۶میلیون تن رسید و سرعت افزایش تولید جهانی این ماهی، یکی از امید‌های آینده بشر برای افزایش دسترسی به پروتئین حیوانی سالم و با کیفیت است.
شهرستان سبزوار نیز با تولید سالیانه ۳ هزار و ۳۰۰ تن ماهی سردابی و گرمابی که حدود ۳۰ درصد تولید ماهی خراسان رضوی را دارد و در تولید ماهی خاویاری استان نیز پیشگام است و امسال علاوه بر ۶ تن گوشت، ۴۵ کیلوگرم خاویار به کشور‌های منطقه صادر کرده، امروز به سمت پرورش تیلاپیا آمده و، چون پرورش این ماهی در مقایسه با دیگر آبزیان ﻧﯿﺎز به ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاری اولیه و ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎی ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻤﺘﺮی دارد و به لحاظ چالش ﮐﻢ آﺑﯽ و ﺧﺸﮑﺴﺎﻟﯽ سود سرشاری برای فعالان به ارمغان می‌آورد، طرفداران زیادی پیدا کرده است.
پرورش ماهی تیلاپیا در عصری که همه کشور‌ها برای تأمین امنیت غذایی و جلوگیری از فشار ناشی از تقاضای بالای مواد غذایی، نیازمند تولید پروتئین به‌خصوص از نوع حیوانی با قیمت تمام شده مناسب هستند، یکی از راه حل هاست. ﻧﯿﺎز به ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاری و ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎی ﺗﻮﻟﯿﺪ این گونه در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ دﯾﮕﺮ آﺑﺰﯾﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻤﺘﺮ است و همچنین پرورش این ماهی به دلیل ویژگی‌های زیستی آب کمی نیاز دارد و این موضوع برای کشاورزی ایران که با چالش ﮐﻢ آﺑﯽ و ﺧﺸﮑﺴﺎﻟﯽ روبه روست، امکان توسعه پرورش ماهی در مناطق مرکزی و کویری را نیز می‌دهد.
ظرفیت تولید سالانه ۵۰ تا ۲۰۰ هزار تن تیلاپیا در ایران
مسئول شیلات جهاد کشاورزی سبزوار گفت: بعضی گونه‌های ماهی، مورد علاقه مردم یک منطقه هستند و تنها مردم آن مناطق مصرف آن را می‌پسندند، اما تیلاپیا یک ماهی بین‌المللی است یعنی در تمام دنیا بازار دارد. تیلاپیا در ایران به صورت فیله منجمد وارد می‌شود و بازار خوبی دارد و طبق اعلام گمرک در سال ۹۵ بیش از ۱۵ هزار تن فیله منجمد ماهی تیلاپیا به کشور وارد و میلیون‌ها دلار ارز از ایران خارج شد.
او گفت: کارشناسان شیلات معتقدند ایران ظرفیت تولید ۵۰ تا ۲۰۰ هزار تن ماهی تیلاپیا به صورت سالانه را به خصوص در مناطق مرکزی و کویری کشور دارد و ما به جای آن که از چین تیلاپیا وارد کنیم، می‌توانیم خودمان به صادر کننده این ماهی تبدیل شویم. اسلامی گفت: قابلیت فیله شدن این ماهی هم مزیت بزرگ آن است و فیله تیلاپیا نه تیغ دارد نه بو و نه طعم خاص، بنابراین خاصیت طعم پذیری بسیار خوبی هم دارد مثلا می‌توان مزه زعفرانی به آن داد، آن را ترش یا شور کرد و با توجه به این خاصیت است که از جهت طعم‌ها به راحتی با مرغ و دیگر گوشت‌ها رقابت می‌کند.
رد شایعات درباره مضر بودن تیلاپیا
این کارشناس حوزه شیلات درخصوص شایعات درباره مضر بودن مصرف این ماهی گفت: این مباحث صحیح نیست چرا که آنالیز اسید‌های چرب گوشت ماهی تیلاپیا بر اساس پژوهش‌های مرکز تحقیقات ملی آبزیان آب‌های شور بافق در استان یزد نشان می‌دهد که نسبت اسید‌های چرب امگا ۳ به امگا ۶ در این آبزی، کمتر از ۲ است که در محدوده آستانه مجاز سازمان بهداشت جهانی قرار دارد.
اسلامی گفت: در ۲۸ گرم گوشت تیلاپیا، ۶۱ میلی گرم اسیدچرب امگا ۳ و ۵۸ میلی گرم اسید چرب امگا ۶ وجود دارد و این ماهی، دارای انواع پروتئین از قبیل کاروتنوئید و غنی از ترکیبات مغذی مانند ویتامین‌ها و مواد معدنی است و خلاصه این که تیلاپیا از نظر خصوصیات و ارزش غذایی، تمامی آن چه را که از یک آبزی انتظار داریم به ما می‌دهد.
تیلاپیا در خدمت لاغری
او گفت: کسانی که به دلایل خاص مثل بیماری‌های قلبی و عروقی باید اسید‌های چرب غیراشباع بیشتری مصرف کنند، می‌توانند علاوه بر تیلاپیا از ماهی سالمون نیز استفاده کنند، اما کسانی نظیر ورزشکاران یا افرادی که دوست ندارند چاق شوند، بهتر است از تیلاپیا استفاده کنند.
مسئول شیلات جهاد کشاورزی سبزوار گفت: در خراسان رضوی با توجه به ظرفیت وجود استخر‌های متعدد دو منظوره و استقبال سرمایه گذاران و همچنین ارتباط نداشتن با آب‌های آزاد، پرورش تیلاپیا از اردیبهشت ۹۷ در دستور کار قرار گرفت و با پیگیری استانداری، نمایندگان مجلس و جهاد کشاورزی و طی برگزاری جلسات و مکاتبات متعدد اداری سرانجام در اردیبهشت ۱۴۰۰ در کمیسیون ماده ۱۱ استان تایید شد.
اسلامی گفت: تیلاپیا در آب‌های شور و لب شور ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده در ﻣﺼﺎرف ﮐﺸﺎورزی، قابلیت تولید انبوه دارد و با توجه به تراکم پذیری، قابلیت نگهداری در سیستم‌های بسته، رشد سریع و ضریب تبدیل غذایی مناسب یکی از با صرفه‌ترین آبزیان قابل پرورش در مناطق کم آب ایران است.
خراسان رضوی؛ ششمین تولید کننده تیلاپیا در کشور
علی اصغر امانیان، مدیر جهاد کشاورزی سبزوار نیز به خراسان رضوی گفت: با آغاز پرورش ماهی تیلاپیا در سبزوار، خراسان رضوی ششمین تولید کننده این آبزی در کشور شد و تاکنون ۹۲ هزار و ۵۰۰ قطعه بچه ماهی تیلاپیا در پنج واحد استخر دو منظوره پرورش ماهی سبزوار رهاسازی شده است. پیش بینی می‌شود در پایان فصل برداشت حدود ۵۰ تن ماهی تیلاپیا روانه بازار شود.
بهروز محبی نجم آبادی گفت: پس از چند سال تلاش و نشست با معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست و مسئولان شیلات کشور، مجوز پرورش تیلاپیا در این منطقه برای اولین بار در خراسان رضوی گرفته شده است.
او گفت: پرورش این ماهی علاوه بر جلوگیری از واردات این محصول و خروج ارز از کشور، سبب ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی در منطقه می‌شود. وی تاکید کرد: با توجه به ظرفیت شهرستان سبزوار در تولید شیلات، عملیات احداث شهرک آبزی‌پروری و پرورش ماهیان خاویاری شهرستان از سال گذشته آغاز شده که با بهره برداری آن حجم تولیدات شیلات این منطقه افزایش چشمگیری خواهد یافت.