حدود ۲۲ سال است کارخانه خمیرمایه چهارمحال و بختیاری در پای قله کلار مشغول فعالیت است و در این مدت بسیاری از مردمان سختکوش محلی در آن مشغول به کار شده اند.
مردمان سختکوشی که با کار در این مجتمع تولیدی، تکیه گاهی محکم برای خانواده هایشان بوده اند و حاصل دسترنجشان این روز‌ها دانشجویان و فارغ التحصیلانی است که مایه افتخار منطقه اند.
بر اساس مفاد اساسنامه، شرکت مواد غذایی خمیرمایه چهارمحال و بختیاری در زمینه احداث و توسعه کارخانه، تولید، بسته بندی و صادرات و واردات مواد غذایی فعالیت می‌کند.
بیشتر بخوانید
این کارخانه ظرفیت تولید ۴ هزار تن خمیر مایه خشک در سال را دارد که در دو نوع فله و وکیوم در بسته بندی‌های مختلف تولید و به بازار عرضه می‌شود.
بازار اصلی خمیر مایه این کارخانه عمدتاً تعاونی‌های نانوایی و نمایندگان استانی در سطح کشور بوده و در سطح خارجی کشور‌های سوریه، افغانستان، ارمنستان، عراق، تاجیکستان، پاکستان، قرقیزستان، ترکمنستان و لبنان از جمله بازار‌های هدف این مجموعه است.
فعالیت این کارخانه و تولید پساب خارج از استاندارد‌های زیست‌محیطی موضوعی است که سال‌ها مردم منطقه را نگران کرده است.
آقای احمدی مدیرکل حفاظت محیط‌زیست چهارمحال و بختیاری گفت: سازمان صنایع و معادن وقت استان در ۲ نوبت سال‌های ۱۳۸۰ – ۱۳۷۹ در خصوص صدور پروانه بهره برداری از اداره کل حفاظت محیط زیست استان استعلام کرد که به دنبال آن، این اداره کل ۱۷ مردادماه ۱۳۸۰ برای رفع مشکل کارخانه در قبال دریافت تعهد محضری مبنی بر راه‌اندازی و احداث سیستم تصفیه فاضلاب و رعایت استاندارد‌های زیست‌محیطی مجوز بهره‌برداری موقت ۲ ماهه صادر و سازمان صنایع و معادن استان در سال ۱۳۸۰ اقدام به صدور پروانه بهره‌برداری دائم برای کارخانه خمیرمایه ناغان کرد.
این کارخانه از اواخر سال ۱۳۸۱ اقدام به تاسیس تصفیه خانه صنعتی کرد، اما به دلیل رعایت نکردن استاندارد‌های زیست محیطی از سال ۱۳۸۱ مشمول جرایم زیست محیطی شد و جرایم سال‌های ۱۳۸۱ و ۱۳۸۲ را پرداخت و جرایم سال‌های ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۹ را به مبلغ ۲۷ میلیارد و ۴۲۲ میلیون و ۳۶۳ هزار و ۸۴۴ ریال هنوز پرداخت نکرده است.
اثرات زیست محیطی فعالیت کارخانه خمیرمایه ناغان شامل عملکرد نامناسب سیستم تصفیه‌خانه شرکت، پساب خروجی خارج از استاندارد‌های زیست محیطی است.
با توجه به اینکه منبع پذیرنده پساب کارخانه خمیرمایه ناغان بعد از گذشتن از روی خاک وارد رودخانه سبزکوه می‌شود، آلودگی منابع آب و خاک را به دنبال دارد.
همچنین با توجه به فرایند تولید این کارخانه براساس فعالیت مخمرها، بوی ناخوشایندی ایجاد و باعث آلودگی در هوای محیط می‌شود.
پایش شبانه روزی واحد و نمونه‌برداری و آنالیز پساب خروجی و ارسال نتایج آن به مراجع قانونی برای جلوگیری از ادامه آلودگی واحد، اعمال جرائم زیست‌محیطی از سال ۱۳۸۹ – ۱۳۸۱ براساس جرائم ۱۳۴ – ۱۰۴ برنامه‌های سوم و چهارم توسعه اقتصادی و اجتماعی، درخواست قطع آب و تعلیق پروانه بهره‌برداری آب از شرکت آب منطقه‌ای استان در چهار نوبت، صدور اخطار‌های رفع آلودگی به‌صورت مستمر و چندین مرتبه اعلام شکایت به مراجع قضایی، معرفی واحد به‌عنوان صنایع آلاینده برای پرداخت خسارت وارده به محیط‌زیست است.
پیگیری مستمر از طریق مراجع قضایی برای برخورد قانونی و جلوگیری از آلایندگی واحد، مکاتبه با بخش‌های حقوقی، محیط‌زیست انسانی، بازرسی و ارزیابی عملکرد سازمان حفاظت محیط زیست کشور، مکاتبه با سازمان بازرسی استان، مکاتبه با اداره‌کل استاندارد، مکاتبه با روسای وقت سازمان حفاظت محیط زیست کشور، مخالفت با طرح توسعه واحد، پیگیری شکایت‌ها از طریق مراجع قضایی و گرفتن آرای تخلف مبنی بر محکومیت مسئولان کارخانه از مهم‌ترین اقدامات اداره‌کل حفاظت محیط زیست چهارمحال و بختیاری نسبت به کارخانه خمیرمایه ناغان به‌شمار می‌رود.
آلودگی منابع آب زیردست کارخانه، آلودگی خاک مسیر حرکت پساب به طرف رودخانه و آسیب رساندن به میکرواُرگانیسم‌های خاک، آسیب زدن به اکوسیستم و موجودات زنده در رودخانه و تولید بوی ناخوشایند در محیط از مهم‌ترین خسارت‌های وارده به محیط زیست به علت فعالیت کارخانه خمیرمایه ناغان است.
آقای منزوی سرپرست معاونت هماهنگی امور اقتصادی استانداری چهارمحال و بختیاری گفت: با راه اندازی خط تولید ویناس در کارخانه خمیرمایه ناغان، این کارخانه ۹۰ درصد پساب خود را تصفیه می‌کند و تنها ۱۰ درصد آن خارج می‌شود که همین موضوع مشکل‌آفرین شده است.
این کارخانه اگر چه از واحد‌هایی است که جریمه زیست‌محیطی زیادی دارد، اما از سال‌های قبل با هزینه ۲ میلیارد تومان سیستم بازگشت پساب و تبدیل آن به الکل را طراحی کرده است که بر اساس آن آلودگی زیست‌محیطی این کارخانه به یک سوم کاهش یافته، اما همچنان آلوده کننده است.
برای رفع این مشکل نیز طرحی تعریف شده تا بر اساس آن تمامی پساب کارخانه بازگشت داده شده و تبخیر شود که برای اجرای آن نیازمند اعتبار است و تلاش می‌شود از محل تسهیلاتی که به واحد‌هایی که خطوط خود را زیست‌محیطی می‌کنند، اختصاص داده می‌شود، تامین شود.
اگر تسهیلات مورد نیاز این کارخانه از سوی صندوق ملی محیط زیست تامین شود مشکل پساب این کارخانه مرتفع و برای ۱۰ درصد باقی مانده نیز می‌توان خط ویناس راه اندازی کرد.
آقای سلطانی سرپرست تعمیرات فنی کارخانه خمیرمایه ناغان گفت: مرحله پیش راه اندازی خط تولید ویناس در کارخانه خمیر مایه ناغان ۲۹ دی ۱۴۰۰ با موفقیت انجام شد.
با بهره گیری از توان متخصصان و نیرو‌های بومی کشور، تکنولوژی خط تولید ویناس در کارخانه خمیر مایه ناغان بومی سازی شد.
در مرحله پیش راه اندازی، پساب وارد تجهیزات خط تولید ویناس سازی و آزمایش نهایی با موفقیت انجام شد.
تولید این محصول علاوه بر رفع آلودگی، ۱۸ کاربرد صنعتی دیگر دارد که عمده آن در صنایع تولید خوراک دام و آبزیان و کود‌های کشاورزی است.
آقای هاشمی مدیر شرکت کلارمایه ناغان گفت: برای راه اندازی خط تولید ویناس، ۲۰۰ میلیارد ریال سرمایه گذاری شده است.
با بهره برداری از این خط تولید، ضمن صادرات این محصول، سالانه از خروج ٣٠٠ هزار دلار ارز جلوگیری کرده و با عرضه محصول ویناس در بازار، گام مهمی در تولید مکمل‌های خوراک دام و طیور و کود‌های کشاورزی برداشته خواهد شد.
پس از راه اندازی فاز‌های بعدی این پروژه، در ماه‌های آینده، علاوه بر رفع معضل آلودگی با تولید محصولات جدیدی، چون عصاره مخمر، ضمن ایجاد فرصت‌های شغلی بیشتر و رونق بخشی به اقتصاد منطقه، از خروج سرمایه از کشور جلوگیری شود.
گویا این شرکت تا کنون نتوانسته است مشکل پساب خود را حل کند و همچنان مردم و مسئولان از این موضوع ناراضی اند.
آقای بهرامی رئیس کل دادگستری استان چهارمحال و بختیاری گفت: دادنامه تعطیلی شرکت خمیرمایه ناغان در شعبه دوم دادگاه تجدید نظر استان قطعی شد.
چند سالی است که شرکت خمیر مایه ناغان با تخلیه پساب آلوده معضل جدی برای محیط زیست منطقه ایجاد کرده است که در راستای رفع مشکل آلودگی جلسات زیادی در استان با حضور مسئولان مربوطه برگزار و مقرر شد تا اقدامات لازم جهت رفع آلودگی با تجهیز کارخانه به دستگاه‌های تصفیه فاضلاب و پسماند صورت پذیرد.
با وجود فرصت چندین باره، مسئولین شرکت به بهانه‌های مختلف مشکل را حل نکردند و در نهایت پس از شکایت اداره کل حفاظت محیط زیست استان در دادگاه بخش ناغان از توابع شهرستان کیار موضوع مطرح شده بررسی و حکم به تعطیلی کارخانه داده شد.
پس از اعتراض شرکت خمیرمایه ناغان به رای دادگاه مجدداً در شعبه دوم دادگاه تجدید نظر استان بررسی و در نهایت با قطعیت در دادگاه شعبه دوم تجدید نظر استان حکم به محکومیت شرکت خمیرمایه ناغان به ممنوعیت از تمام فعالیت‌های شغلی و تولیدی منتهی به آلودگی رودخانه و آلودگی خاک و آب‌های زیرزمینی و انتشار بوی نامطبوع به طور دائم داده شد.
مقام عالی قضایی استان چهارمحال و بختیاری اعلام کرد: متاسفانه عدم رعایت استاندارد‌های مناسب در بخش تولید باعث آلوده شدن محیط زیست و از بین رفتن منابع آبی و کشاورزی و به وجود آمدن معضلات عدیده در این خصوص می‌گردد دستگاه قضایی استان همواره چنین مشکلاتی را بررسی نموده و با بهره گیری از منویات مقام معظم رهبری مبنی بر پاسداشت و نگهداری از محیط زیست از هرگونه تعرض و آسیب به محیط زیست و آلودگی‌های ناشی از کارخانجات غیر استاندارد سعی در صیانت و پاسداری از آب و خاک این سرزمین دارد.
آقای سلطانی سرپرست تعمیرات فنی کارخانه خمیرمایه ناغان گفت: مهلت یک ماهه از مقامات قضایی چهارمحال و بختیاری به منظور اصلاح و بازسازی تصفیه خانه پساب این کارخانه گرفته شد.
با کمک نمایندگان چهارمحال و بختیاری در مجلس شورای اسلامی و مسئولان کارخانه خمیرمایه ناغان، جلوی اجرای حکم پلمب این کارخانه گرفته شد.
هم اکنون عملیات اجرایی بازسازی تصفیه خانه پساب شرکت خمیرمایه ناغان آغاز شده است.
امید است این کارخانه هر چه زودتر بتواند مشکل پساب خود را حل کند که نه تولیداتش متوقف شود و نیروی کار این کارخانه از کار بی کار شوند.
گزارش از افسانه احمدی فارسانی