با آغاز فصل گرما و کمبودی که کشور در تولید نیروی برق، متاثر از بحران خشکسالی دارد، قطعی مدیریت شده برق صنایع نیز آغاز شده است و در مقابل فعالان این بخش از متولیان امر استمداد طلبیده اند که چاره دیگری برای این موضوع اندیشیده و در این شرایط سخت اقتصادی، برق بخش تولید را قطع نکنند.
آن‌ها می‌گویند که بهتر است خانه‌ها سهم بیشتری از خاموشی برق را بپذیرند تا نانشان در صنعت قطع نشود، چرا که تولید باید در اولویت باشد تا معیشت مردم دچار مشکل نشود، حال اگر مردم چند ساعتی قطعی برق را در روز تحمل کنند، یقینا بهتر از فقر و نداری است.
اما دولت با وجود شرایط سخت تولید برق، امسال خاموشی‌های حوزه برق بویژه بخش خانگی را به کلی حذف کرده و از سال گذشته برنامه مدیریت مصرف در تابستان سال ۱۴۰۱ را با برگزاری نشست‌ها و گفتگو‌های مستمر با صاحبان بخش تولید، تشریح کرده و از آنان درخواست همکاری لازم را داشته است.
اکنون صنعت برق کشور در حالی پا به فصل گرم تابستان گذاشته که با ناترازی قابل توجهی بین عرضه و تقاضا روبه رو است و وزارت نیرو با به اجرا درآوردن ۱۰۰ برنامه در تلاش است تا تنگنا‌های موجود را به کمترین رسانده و پایداری شبکه برق را در راستای تداوم فعالیت‌ها و آسایش مشترکان حفظ کند، در این برنامه مدیریت مصرف سرلوحه کار قرار گرفته است، لذا باید بخش تولید نیز در راستای حفظ پایداری شبکه سهم خود را ایفا کند.
در این شرایط، وزارت نیرو گزینه‌هایی را پیش روی صاحبان صنایع بزرگ، که سهم بیشتری از قطعی مدیریت شده برق دارند، گذاشته است که از جمله آن‌ها راه اندازی نیروگاه خورشیدی، تغییر ساعات فعالیت روزانه کارخانه و انتقال کار به ساعاتی غیر از زمان اوج مصرف یا فعالیت در روز‌های تعطیل است.
افت ۱۶.۷ درصدی تولید یک کارخانه به ازای یک روز قطعی برق
با این حال فعالان اقتصادی خراسان رضوی از وضعیت کنونی چندان رضایتی ندارند و مخالف حتی یک روز قطعی برق در صنعت هستند.
صاحب یکی از کارخانه‌ها در رسته صنایع نساجی و رییس کمیسیون اجتماعی اتاق بازرگانی استان در این باره گفت: نامه‌ای از اداره برق دریافت کرده ایم که از این پس هفته‌ای یکبار برق کارخانه قطع می‌شود و این مدت ممکن است در هفته‌های آینده به دو روز افزایش یابد.
رضا حمیدی گفت: با حساب سرانگشتی که من کردم افت تولید یک کارخانه با هفته‌ای یک روز قطعی برق ۱۶.۷ درصد، افت فروش ۱۶.۷ درصد، افت سود ماهیانه ۲۵ درصد خواهد بود، به عنوان مثال کارخانه‌ای که در ماه یک میلیارد تومان سود خالص دارد، با قطعی برق یک روز در هفته، ۲۵۰ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان زیان خواهد دید که اگر کمبود برق به یک روز در چهار ماه آینده برسد، خسارتی معادل یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان به بار خواهد آمد.
او گفت: شرکت برق می‌گوید که با کار کردن در روز جمعه، این قطعی برق یک روز در هفته را جبران کنیم، اگر واحد تولیدی طبق قانون بخواهد روز جمعه کار کند، به هر کارگر باید ۴۰ درصد اضافه حقوق پرداخت نماید که با احتساب ۲ هزار و ۵۰۰ کارگر در یک واحد این عدد به یک میلیارد و ۶۴ میلیون تومان در ماه می‌رسد.
یک فعال اقتصادی دیگر و نائب رییس کمیسیون سرمایه گذاری، بازار و پول اتاق بازرگانی خراسان رضوی نیز در این باره گفت: به جای اینکه به فکر نان مردم باشیم به فکر برق آن‌ها هستیم، بهتر نیست با کاهش مصرف بار خانگی، ظرفیتی ایجاد کنیم که چرخ صنعت بچرخد و نان مردم نیز تامین شود.
به گفته محسن شرکا، چرا دولت شرایطی فراهم نمی‌کند که خانه‌ها نیز نسبت به نصب پنل خورشیدی اقدام کنند تا از این طریق برق بیشتری وارد شبکه تولید شود.
قطع برق صنعت در برابر جلوگیری از قطع برق خانگی، سیاستی نادرست
برخی معتقدند که چرا باید صنایع نوک پیکان قطعی برق باشند، اینکه برای جلوگیری از قطع برق خانگی، صنایع هدف قرار گیرند، سیاستی نادرست است و باید توسعه برق تولید از روش‌های دیگر دنبال شود تا جبران کمبود برق گردد.
نماینده تربت حیدریه در مجلس شورای اسلامی گفت: این سیاست دولت نادرست است که برق صنعت را برای جلوگیری از قطع برق منازل، قطع می‌کند، امروز اگر برق شهرک صنعتی قطع شود، به تورم زمستان، ۲۰ تا ۳۰ درصد اضافه می‌شود، باید این مطالبه از سوی بخش خصوصی انجام گیرد تا صادقانه به دولت مشورت داده شود.
محسن زنگنه گفت: به نظر می‌رسد در حق استان خراسان رضوی کم لطفی شده است، در شیراز با تک تک شهرک‌های صنعتی رایزنی و برای کارخانه‌ها ساعت کاری مشخص شده است، یک کارخانه شب، یکی ظهر و دیگری صبح کار می‌کند تا فعالیت صنایع به خاطر کمبود برق متوقف نشود.
این نماینده مجلس گفت: صنایع خراسان رضوی مظلوم هستند و در موضوع قطعی برق در حق آنان اجحاف شده است، راه حل مشکلات کشور در گفتگوی واقعی بین بخش خصوصی و دولت است، مباحث باید چکش کاری شود تا به نتیجه برسد، در غیر این صورت جذب سرمایه دچار مشکل می‌شود.
جلوگیری از قطعی با تولید ۵۰ مگاوات برق دیزلی
با توجه به شرایط بحرانی منابع آب و مشکلات تولید برق، کارخانه‌ها و صنایع تولیدی می‌توانند از دیزل ژنراتور‌ها برای پشتیبانی از شبکه برق خود استفاده کنند، بهره گیری از دیزل ژنراتور‌ها به عنوان تامین کننده برق اضطراری می‌تواند از بروز خسارت‌های ناشی از قطع برق جلوگیری کند.
مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق مشهد گفت: اگر ۵۰ مگاوات ساعت برق از طریق دیزل‌ها تامین شود می‌توان برق روزانه شهرک صنعتی بزرگی مانند "توس" را تامین کرد، در این راستا برای سوق دادن صنایع به استفاده از دیزل، یک فرمان جهادی و قرارگاهی نیاز است.
محمدرضا رمضانی گفت: ۶۴۰ دستگاه دیزل در صنایع و ادارات مشهد وجود دارد که در صورت فعال شدن آن‌ها ۱۹۸ مگاوات ساعت برق تولید می‌شود، اما ما معتقدیم اگر ۵۰ مگاوات برق از طریق دیزل‌ها تولید شود کمک زیادی به بخش صنعت مشهد خواهد بود.
او گفت: یک میلیون و ۷۰۰ هزار مشترک در مشهد وجود دارند. اگر هر مشترک فقط یک لامپ ۳۰ واتی را خاموش کند، ۵۰ مگاوات ساعت در مصرف برق صرفه جویی شده است که این ۵۰ مگاوات معادل مصرف برق شهرک صنعتی توس در هر ساعت است، لذا با صرفه جویی در مصرف برق می‌توان از قطعی برق صنایع جلوگیری کرد.
مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق مشهد می گوید: برنامه وزارت نیرو تولید ۱۰ هزار مگاوات برق جدید است، اما در این میان باید سهمی هم برای خراسان رضوی در نظر گرفت.
چند پیشنهاد بخش خصوصی برای کاهش تاثیرات قطعی برق بر تولید
موضوع قطعی برق بنگاه‌های اقتصادی در فصل تابستان و تاثیرات نامطلوب آن در دبیرخانه شورای گفتگوی دولت و بخش خصوصی با حضور فعالان اقتصادی و مسوولان مربوطه بررسی و پیشنهاد‌هایی به عنوان راهکار جمع بندی شد که در نشست اخیر شورای گفتگوی استان با حضور استاندار به تصویب رسید.
رییس دبیرخانه شورای گفتگوی دولت و بخش خصوصی خراسان رضوی گفت: با توجه به مصرف برق استان خراسان رضوی، بویژه مشهد مقدس، ناشی از حضور زائران امام رضا (ع) در فصل تابستان و افزایش ظرفیت اقامت در هتل‌ها و مهمانپذیرها، لازم است سهم اختصاص یافته از تولید و مصرف برق استان به دلیل زائرپذیری حدود ۳۰ میلیون نفر در طول سال و لزوم ارایه خدمات هتل و کسب و کار‌ها به زائران استان افزایش یابد.
علی اکبر لبافی گفت: با توجه به مصوبه هیات وزیران مبنی بر اینکه دستگاه‌های اجرایی، بانکها، نیرو‌های مسلح و نهاد‌های عمومی غیردولتی موظف شده اند نسبت به کاهش مصرف برق در ساعات اداری به میزان حداقل ۳۰ درصد نسبت به دوره مشابه سال قبل و در ساعات غیراداری به میزان ۶۰ درصد مصرف جاری با اولویت خاموش کردن روشنایی غیرضروری و ساماندهی وسایل سرمایشی اقدام نمایند، پیشنهاد می‌شود کمیته ساماندهی انرژی در استان و شرکت برق، قطع برق بنگاه‌های اقتصادی را در اولویت قرار ندهند.
او گفت: پیشنهاد می‌شود که درخواست‌های موجود در این زمینه با شکل گیری کارگروه تامین و مدیریت تولید و مصرف انرژی در استان در اولویت تامین سوخت و گاز از طریق شرکت‌های مربوطه به طور مستمر نظارت شوند.
همچنین تخصیص منابع ارزان قیمت مورد نیاز برای ایجاد و راه اندازی نیروگاه‌های کوچک تجدیدپذیر و اختصاص آن‌ها به نهاد‌های غیرحمایتی، استفاده از توان و راه اندازی نیروگاه و مولد‌های صنایع و دستگاه‌های اجرایی و تامین سوخت مورد نیاز و خرید مازاد تولید توسط شرکت توزیع نیروی برق را از دیگر پیشنهاد‌های دبیرخانه شورای گفتگوی دولت و بخش خصوصی دانست.
راهبرد استان، واگذاری تولید برق به صاحبان صنایع
با همه مواردی که شرح آن رفت، استاندار خراسان رضوی راهبرد اصلی استان در حوزه برق را واسپاری تولید آن به بخش خصوصی و استفاده از انرژی‌های نو مانند باد و خورشید برای تولید برق برشمرد.
خراسان رضوی از ۲ مزیت انرژی باد و خورشید برخوردار است، روز‌های آفتابی طولانی با تابش مستقیم و تونل‌های بادی در برخی مناطق از ظرفیت‌هایی است که تاکنون بخش خصوصی کمتر در این زمینه وارد شده و نسبت به تولید برق از این طریق مشارکت کرده است.
استاندار خراسان رضوی در این باره گفت: هزار مگاوات برق از طریق پنل‌های خورشیدی توسط بخش‌خصوصی (خانه صنعت، معدن و تجارت استان) طبق توافق انجام شده با سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق تولید می‌شود.
یعقوبعلی نظری گفت: به همین میزان گفتگو‌هایی با ساتبا (سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق) برای تولید برق از محل انرژی بادی در استان انجام گرفته است و در مجموع پیرامون سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در تولید برق از محل انرژی‌های تجدیدپذیر هیچ محدودیتی وجود ندارد.
او گفت: تا پایان امسال سه نیروگاه جدید در مشهد، تربت حیدریه و سبزوار وارد مدار می‌شود، ضمن اینکه طی مصوبات سفر رییس جمهوری به استان، هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان اعتبار به پایدارسازی شبکه برق استان اختصاص یافته تا بخش‌های تخصصی دچار بحران نشوند.
استاندار خراسان رضوی گفت: قرارگاه مردمی اقتصاد با محوریت اتاق بازرگانی در خراسان رضوی شکل گرفته است و در این راستا انتظار داریم که فعالان بخش خصوصی در زمینه تولید برق پیشنهاد‌های خود را ارایه دهند، زیرا از سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در حوزه تولید برق از محل انرژی خورشیدی و انرژی بادی استقبال می‌شود.
نظری گفت: سیاستگذاری کلی این است که بخش‌های صنعتی خود بتوانند برق مورد نیازشان را تولید کنند، هم اینک برخی از صنایع فولادی در سنگان به موضوع تولید برق ورود کرده‌اند که انتظار می‌رود این موضوع در دیگر صنایع استان نیز گسترش یابد.
او گفت: تقسیم‌بندی قطعی برق در خصوص اصناف و صنایع در تهران انجام گرفته و مصوبه هیات دولت است، البته شرایط امسال به مراتب بهتر از پارسال است، زیرا پارسال با قطعی‌های گسترده در همه بخش‌ها مواجه شدیم.
استاندار خراسان رضوی گفت: سیاست کلی دولت این است که قطعی برق به بخش خانگی منتقل نشود، لذا طبق برنامه، قطعی برق در کشور در لایه نخست صنایع عمده و بزرگ مانند فولاد قرار دارند، سپس شهرک‌های صنعتی و در نهایت بخش کشاورزی است، مذاکرات دولت در خصوص برق با بخش‌های تخصصی و صنفی نیز انجام گرفته و به توافقی رسیده‌اند که برنامه مربوط به آن از ۱۵ خردادماه ابلاغ شده و اجرای آن تا ۱۵ مردادماه ادامه دارد.
تصور عمدتا نادرست عمومی این است که انرژی برق پاک و همیشه در دسترس بوده، فراوان و فناناپذیر است، این در حالی است که مبنای تولید برق عموما منابع فسیلی مانند نفت و گاز و زغالسنگ است، منابعی که از آن‌ها به عنوان انرژی‌های تجدیدناپذیر یاد شده و تشکیل آن‌ها در طبیعت، نیازمند گذشت میلیون‌ها سال تغییر و تحولات تدریجی در لایه‌های عمیق زمین است. منابعی که فقط متعلق به این نسل نیست و برای بهره برداری همه نسل‌ها نیازمند مدیریت و برنامه ریزی است.
سخن پایانی در این نوشتار، لزوم مدیریت مصرف برق از سوی همه مشترکان و اتخاذ روش‌هایی دیگر برای تولید برق بویژه استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر است. صاحبان صنایع می‌توانند با سرمایه گذاری در نیروگاه برق، بخشی از نیاز خود را تامین کنند، بخش خانگی نیز می‌تواند با نصب صفحات کوچک خورشیدی نیاز خود به برق را تولید کند.
منبع: ایرنا