«هنوز موضوع انتشار دو فهرست از اسامی روانشناسنماها از تب‌وتاب نیفتاده و همچنان حرف و حدیث‌های زیادی در مورد این ۲۳۴ نفر و صفحات مجازی‌شان وجود دارد، اما در حالی که به نظر می‌رسید بساط این افراد در شبکه‌های اجتماعی جمع شده، اما آنها هنوز در فضای مجازی فعالند و مخاطبان میلیونی دارند. سؤال، اما این است که دلیل استقبال مردم از روانشناس‌هایی که معلوم شده عمدتا ادعا دارند نه تخصص، چیست؟ درست است که جامعه نیاز دارد در حوزه روانشناسی از متخصصان کمک بگیرد، اما از نظر کارشناسان این حوزه، جذابیت و مشهوربودن بیش از اندازه برخی روانشناسنماها باعث شده تا هنوز مخاطب داشته باشند؛ در حالی که بسیاری از آنها صدمات مالی، فرهنگی و روحی زیادی به مخاطبان خود زده و می‌زنند.
قبل از سال ۱۴۰۱ بود که سازمان نظام روانشناسی اعلام کرد قصد معرفی روانشناس‌نما‌هایی را که در فضای مجازی فعالند، دارد. ماه‌ها آمدورفت تا اینکه در ششم خرداد ۱۴۰۱ اولین بخش از اسامی از سوی این سازمان معرفی شد. در آن روز نام حدود ۱۴۴ روانشناس‌نما منتشر شد. در این فهرست روانشناسان معروفی حضور داشتند که مردم آنها را بهترین می‌دانستند. بعد از آن در هشتم خرداد دومین فهرست شامل ۶۱ روانشناس در ۲۹ صفحه منتشر شد. با این حال، اما بعد از گذشت حدود یک‌ماه این روانشناسان همچنان در فضای مجازی فعالیت می‌کنند و افراد زیادی دنبال‌کننده آنها هستند. شرایط به صورتی است که حتی صفحاتی که به عنوان طرفداران این افراد فعالند هم مخاطب میلیونی دارند.
جذابیتی که کم‌شدنی نیست
حالا باید پرسید که چرا با وجود انتشار اسامی روانشناسنماها و عیان‌شدن چهره واقعی آنها باز هم افراد زیادی در فضای مجازی آنها را دنبال می‌کنند و چرا انتشار این اسامی باعث نشده تا از حجم مخاطبان آنها کاسته شود؟
محمد حاتمی، رئیس سازمان نظام روانشناسی البته این نکته را قبول ندارد و به جام جم می‌گوید که اتفاقا از زمانی که اسامی این روانشناس‌های پوشالی منتشر شده تعداد زیادی از مخاطبان آنها در صفحات مجازی کم شده است. او توضیح می‌دهد صفحات این افراد در فضای مجازی توسط سازمان نظام روانشناسی رصد می‌شود و ریزش مخاطبان هم محسوس است.
فرهاد پرویزیان، رفتارشناس و روانپزشک، اما به نکته مهمی اشاره دارد. او به ما می‌گوید که این افراد زمان زیادی را صرف تبلیغات و شناساندن خود به مردم کرده و در طول زمان به آدم‌های مشهور در حوزه روانشناسی تبدیل شده‌اند. پس، چون مشهورشدن آنها یک‌شبه اتفاق نیفتاده، ریزش مخاطبان آنها هم یک‌شبه روی نمی‌دهد. در این میان عملکرد ضعیف بازرسان سازمان نظام روانشناسی و فعالیت زیرزمینی روانشناس‌های بدون صلاحیت هم دست‌به‌دست هم داده تا ریزش مخاطب به کندی اتفاق بیفتد.
به گفته پرویزیان نکته حائز اهمیت دیگر آنکه، چون این افراد به دلیل مدل صحبت‌کردنشان هنوز برای مردم جذاب هستند؛ بنابراین داشتن مخاطب میلیونی‌شان عجیب نیست.
آسیب‌های جبران‌ناپذیر
شکی نیست که در هر حوزه‌ای تنها کارشناسان و متخصصان هستند که می‌توانند راهنمای خوبی باشند؛ به‌خصوص در حوزه مهمی همچون روان انسان‌ها که تیمارگر باید متخصص و دلسوز باشد. به همین دلیل پرویزیان توضیح می‌دهد اگر فعالیت روانشناسنماها به مشاوره محدود شود آسیب جدی و خطرناکی مردم را تهدید نمی‌کند، چون خوب صحبت‌کردن و انرژی مثبت‌دادن برای روح و روان جامعه خطری ندارد، اما زمانی که بحث درمان مطرح می‌شود باید نگران شد.
این کارشناس می‌افزاید: در رشته‌های مختلف روانشناسی برخی از زیرشاخه‌ها و تخصص‌ها اجازه تجویز دارو یا درمان‌های تداخلی را ندارند و تنها می‌توانند مشاوره دهند. کارشناسان مشاوره حوزه روانشناسی که تا مقطع لیسانس، تحصیلات آکادمیک دارند از این دسته هستند. افرادی که فعالیت آنها به مشاوره خلاصه می‌شود. بعد، اما پس از گذراندن دوره‌های فوق لیسانس و دکتری اجازه دارند وارد مرحله درمان و تجویز دارو شوند. همین نکته ریز است که باعث می‌شود بسیاری از مردم به اشتباه به روانشناسنماها اعتماد کنند. این استاد دانشگاه توضیح می‌دهد افرادی که از اضطراب شدید، جمع‌هراسی یا افسردگی شدید رنج می‌برند با روش‌های متنوعی باید درمان شوند. در برخی مواقع و با توجه به شدت بیماری، اما تجویز دارو یا روش‌های درمانی متنوع می‌تواند برای افراد خطرناک باشد و حتی به حادشدن شرایط روحی‌شان بینجامد.
هوشیاری مردم، تنها راه مقابله است
اینکه چرا انتشار اسامی روانشناس‌های بدون صلاحیت نتوانسته بازار مجازی آنها را از رونق بیندازد از نگاه رئیس سازمان نظام روانشناسی یک علت دارد. به گفته محمد حاتمی طبق تبصره سه ماده چهار و ماده پنج قانون تشکیل سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور، افراد جامعه باید از مراجعه به افراد بدون مجوز و شماره نظام روانشناسی (با هدف دریافت مشاوره یا شرکت در کلاس‌های آموزشی حضوری و آنلاین) خودداری کنند. فهرست‌های منتشرشده هم با توجه به این ماده قانونی و با درخواست قوه قضاییه منتشر شده است.
اما حاتمی می‌گوید که سازمان متبوعش تنها وظیفه انتشار اسامی را داشته و نمی‌تواند اقدام بازدارنده‌ای برای مقابله با آنها انجام دهد، ولی معرفی روانشناسان زرد از این جنبه مهم است که مردم دوباره به سراغ آنها نروند. وی توضیح می‌دهد که این متخصص‌نما‌ها تا به حال آسیب‌های زیادی در حوزه مالی، عاطفی و فرهنگی به مخاطبان وارد کرده‌اند و اسناد تخلف آنها نیز موجود است و در اختیار قوه قضاییه قرار گرفته است.
منبع : ایسنا