گذری بر رویداد اجرای زنده هنر‌های بومی اصفهان و بندر عباس

هفته صنایع دستی باشد، در شهر خلاق صنایع دستی جهان هم حضور داشته باشی خوب میدانی که فرصت فراهم است برای اینکه در دنیای طرح و نقش هنر‌های سنتی و صنایع دستی غرق شوی و شیوه متفاوتی از زندگی را تجربه کنی.

در هفته صنایع دستی که از ۲۰ خرداد آغاز شده با مشارکت همه سازمان‌ها و نهاد‌های مرتبط از جمله اداره‌کل میرات فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان، شهرداری، اتاق بازرگانی و اتحادیه صنایع دستی اصفهان مجموعه رویداد‌هایی برای توسعه و ترویج صنایع دستی اجرا شده است. این رویداد‌ها با ۱۶ برنامه مختلف تا ۲۷ خرداد برگزار شد.

در میان رویداد‌های مختلف به نمایشگاهی رفتم که با همه نمایشگاه‌های صنایع دستی متفاوت است. علت تفاوت هم این است که در این نمایشگاه هنر بومی به صورت زنده اجرا می‌شود و ما در اصفهان میزبان هنرمندان صنایع دستی استان هرمزگان هستیم.

این نمایشگاه با همکاری اداره‌کل میرات فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان و مرکز خلاقیت و فناوری‌های نوین شهرداری اصفهان برگزار شده؛ از همین رو یکی از افرادی که با او گفتگو کردم مرتضی نصوحی مدیر مرکز خلاقیت و فناوری‌های نوین شهرداری اصفهان بود.

اصفهان و بندرعباس دو شهر خلاق صنایع دستی ایران

پرسش نخستم این بود که چرا هرمزگان تنها استان دعوت شده به این نمایشگاه است؟ او در پاسخ گفت: اصفهان و بندرعباس دو شهر خلاق صنایع دستی در کشور هستند، بنابراین تصمیم گرفتیم تا چند نفر از هنرمندان این شهر و استان هرمزگان را دعوت کنیم تا در کنار هنرمندان استان اصفهان یک رویداد متفاوت را رقم بزنند.

مدیر مرکز خلاقیت و فناوری‌های نوین شهرداری اصفهان می‌گوید: این نمایشگاه فوق العاده حرفه‌ای است و امیدوارم شهروندان از این فرصت استفاده کنند و ساخت صنایع دستی را به صورت زنده به تماشا بنشینند.

نصوحی معتقد است  وقتی شهروندان با روند ساخت و تولید یک اثر هنری آشنا می‌شوند با آن اثر ارتباط بهتری برقرار می‌کنند.

به گفته او  در این نمایشگاه هنرمندانی از سراسر استان اصفهان حضور دارند و همجواری صنایع دستی دو استان اصفهان و هرمزگان تماشایی است.

بعد از این گفتگو با اشتیاق راهی کاخ موزه چهل‌ستون (محل برگزاری نمایشگاه) شدم تا از نزدیک در روند برگزاری نمایشگاه مشترک هنرمندان اصفهان و هرمزگان را ببینم.

وارد محوطه کاخ موزه چهل‌ستون که شدم چشمم به غرفه‌هایی افتاد که در کنار هم قطار شده بودند. به سمت اولین غرفه که گره چینی بود رفتم. مرد میانسالی با پسر نوجوانی مشغول صحبت بود، با خوشرویی دعوت کردند تا وارد غرفه شوم.

گره  چینی هنر اصیل اصفهانی

از هنرشان که پرسیدم گفتند گره چینی یکی از هنر‌های اصیل اصفهانی است که در گذشته زینت بخش خانه‌های مردم این دیار بوده و هنوز هم طرفداران خاص خود را دارد؛ افرادی که علاقه مندند از این هنر در منازل خود بهره ببرند.

آقای قضاوی راز ماندگاری این هنر را در نوع تولیدش می‌داند و می‌گوید: در گره چینی بدون نیاز به چسب، میخ یا هر وسیله دیگری می‌توان تکه‌های چوب را به هم متصل کرد تا اثری زیبا و ماندگار ساخته شود.

از او درباره استقبال از نمایشگاه پرسیدم که گفت خوب است خدا را شکر، اما‌ ای کاش تبلیغات بیشتری در شهر برای نمایشگاه شده بود؛ بسیاری از شهروندان از برگزاری نمایشگاه خبر ندارند که این برای ما خوشایند نیست؛ اما منتظریم تا روز‌های پیش رو کمی استقبال بهتر شود.

کمی جلوتر به غرفه کاربافی خور و بیابانک رسیدم. از همان ابتدا برخورد گرم و صمیمی مسئولان غرفه با لهجه خوری شان مرا مجذوب کرد. غرفه پر بود از لباس‌های زنانه که با ظرافت گل دوزی و مهره دوری شده بودند.

کاربافی خور و بیابانک با طرح‌های نوین

زهرا علیخانی مسئول غرفه گفت: ما از شرقی‌ترین نقطه استان اصفهان مهمان شما هستیم؛ تمام لباس‌هایی که می‌بینید از مرحله کاشت پنبه تا ریسندگی و بافت پارچه و در نهایت طراحی و دوخت، کار خودمان است.

او می‌گفت: در شهر ما این لباس‌ها طرفداران فراوانی دارند. البته قصه این لباس‌ها از آنجا شروع شد که مردم خوربیابانک شرایط سختی برای آمدن به اصفهان و تهیه پارچه و پوشاک داشتند به همین دلیل تصمیم گرفتند پنبه را بکارند، ریسندگی کنند، با نخ پارچه ببافند، با رنگ‌های طبیعی مثل پوست انار و روناس پارچه را رنگ و در نهایت آن را به پوشاک تبدیل کنند.

این هنرمند خورو بیابانکی می‌گوید: البته از زمانی که هنر بافت قالی نایین وارد خور و بیابانک شد بیشتر خانم‌ها به آن هنر روی آوردند و تعدادی انگشت شمار از جمله مادر من هنر کاربافی را زنده نگه داشتند من هم این هنر را با طراحی‌های جدید بکار گرفتم و سعی کردیم مدل پوشاک تولیدی خود را به سلیقه جوانان نزدیک کنم که تا به امروز موفق هم بوده ام.

طرح‌های قشقایی بر سفال شهرضا

کمی جلوتر به غرفه سفال شهرضا رسیدم. این غرفه پر بود از تولیدات سفالی، اما جدید و جذاب. مسئولان غرفه می‌گفتند سعی دارند در کنار حفظ اصالت سفال شهرضا با نوآوری این محصولات را به اوج زیبایی برسند.

آثارشان با طرح‌هایی نوین تماشایی شده بود به ویژه که ردپای هنر قشقایی نیز در آن‌ها مشاهده می‌شد.

مسئول غرفه از شرایط برگزاری نمایشگاه راضی بود و می‌گفت در مدت برگزاری نمایشگاه هتل و اقامت رایگان برای آن‌ها در نظر گرفته شده.

در این فکر فرو رفته بودم که به راستی هنرمند صنایع دستی چه می‌خواهد جز حمایت و کمی دلجویی که به غرفه ارغوان بافی نجف آباد رسیدم.

هنرمندان شاخه‌های نازک و تیره رنگ درخت ارغوان را در هم می‌بافتند تا سبد‌هایی حصیری درست کنند؛ می‌گفتند لوده بافی می‌کنند، لوده در زبان محلی به سبد‌های بزرگ گفته می‌شود که در آن میوه می‌چینند.

غرفه‌های چرم دوزی، معرق کاشی، بافته‌های داری و نمد سمیرم، خراطی خمینی شهر، طلاکوبی و ... را یکی یکی و سیر نگاه کردم تا به غرفه‌های مهمانان بندرعباسی رسیدم.

غرفه پر رنگ و لعاب هرمزگان

غرفه‌های شان پر از رنگ‌های شاد بود و میان همه رنگ‌ها رنگ طلایی خودنمایی می‌کرد. با فاطمه محمدی هنرمند و کارآفرین هرمزگانی هم کلام شدم مانند همه جنوبی‌ها خونگرم بود. می‌گفت اصفهانی‌ها از برقع‌های ما خیلی خوششان آمده و بیشترین فروش مان از همین روبند‌های بندری تزئین شده است. در غرفه اش به وفور لباس‌های سوزن دوزی شده می‌دیدم که به قول خودش گلابتون دوزی شده اند.

او از این فرصتی که برای حضور در اصفهان برایش فراهم شده بسیار خوشحال بود و می‌گفت: این برنامه یکی از بهترین رویداد‌هایی است که در آن شرکت کرده ام؛ آب و هوای مطبوع اصفهان، حضور دائم در فضای کاخ موزه چهل‌ستون و مهمان نوازی اصفهانی‌ها در خاطرمان می‌ماند.

مهارت سوزن دوزی بر لباس بانوان هرمزگانی

یکی از کار‌های جالب این غرفه این بود که امکان پوشیدن لباس محلی هرمزگان را برای بانوان اصفهانی فراهم آورده بود.

محمدی گفت: لباس محلی هرمزگان بسیار پرکار است. قطعه به قطعه لباس باید جداگانه طراحی و بافته شود سپس روی لباس قرار بگیرد، به همین دلیل اصولاً این لباس‌ها قیمت بسیار بالایی دارند، چون هنرمند جزء به جزء لباس را سوزن دوزی می‌کند.

در ایوان کاخ موزه چهل ستون به هنرمندانی که با مودت در کنار هم طرح می‌زدند و در دنیای هنر‌های سنتی و صنایع دستی زندگی می‌کردند نگاه می‌کردم. در آن لحظه چیزی جز هنر اصیل ایرانی و مشق همدلی ندیدم؛ و این گذری بر یک رویداد فرهنگی و هنری و بازگو کردن بخش کوچکی از هنر چشم نواز صنایع دستی در ایران است. هرچند که این رویداد می‌توانست در یک مکان پر رفت و آمد و به دور از چهل‌ستون برگزار شود و با تبلیغات گسترده، مخاطبان بیشتری را به سوی خود بکشاند.

برخی غرفه داران هم از بلیت فروشی کاخ موزه چهل‌ستون در ایام برگزاری نمایشگاه گلایه داشتند. نکته دیگر اینکه در میان این هنر‌های زیبا و چشم‌نواز جای خالی استادکاران اصفهانی که آثار فاخر تولید می‌کنند و دارای نشان‌های هنری هستند و در جشنواره‌های ملی و بین‌المللی از آنان تجلیل شده احساس می‌شد چرا که بازدید کننده کاخ موزه چهل‌ستون توقع دارد نوعی از صنایع دستی را در جوار این بنای تاریخی ببیند که یا او همخوانی بیشتری داشته باشد.

گزارش از سپیده صالحی