تا به حال چیزی درباره فروش اعضای بدن، قاچاق مواد مخدر یا تجارت اسلحه در اینترنت شنیده اید؟ این جرایم و بسیاری دیگر از جنایاتی از این دست روزانه در فضای مجازی در حال انجام شدن است، اما نه در اینترنتی که کاربران عادی به آن دسترسی دارند، بلکه در «دارک‌وب» (Dark Web) و «دیپ‌وب» (Deep Web).
دو اصطلاحی که ممکن است آن‌ها را شنیده باشید یا حتی با یکدیگر اشتباه بگیرید. اما این دو باهم تفاوت‌هایی دارند. در این گزارش نگاهی به نحوه عملکرد دارک‌وب و روش‌های قانونی و غیرقانونی بسیاری که مردم از آن استفاده می‌کنند، پرداخته شده است:
وب سطحی چیست؟
سایت‌های روی سطح وب آن‌هایی هستند که برای کاربران عادی بدون استفاده از تور یا هر مرورگر یا نرم افزار خاص دیگری قابل مشاهده اند. این سایت‌ها به راحتی با استفاده از موتور‌های جستجو قابل یافتن هستند. اگرچه وب سطحی از بسیاری از محبوب‌ترین سایت‌های com، net و.org تشکیل شده، تخمین زده می‌شود که تنها حدود ۵ درصد از کل محتوای موجود در اینترنت روی این بستر قابل مشاهده است.
تعریف دیپ‌وب
این بخش از اینترنت به تعداد زیادی از وب سایت‌ها اشاره دارد که کاربران معمولی آن‌ها را نمی‌بینند یا نمی‌توانند پیدا کنند. هیچ چیز ذاتاً غیرقانونی یا غیراخلاقی در این سایت‌ها وجود ندارد. اما دلیل اینکه آن‌ها را دیپ‌وب می‌نامند، چیست؟ موتور‌های جستجو نمی‌توانند این سایت‌ها را مانند وب سایت‌های اصلی فهرست نمی‌کنند. با جستجو در گوگل نمی‌توان هیچ وب سایتی از دیپ‌وب را پیدا کرد.
دارک‌وب، نیمه پنهان کوه یخ اینترنت
این بخش سایت‌هایی را شامل می‌شود که فقط از طریق مرورگر‌های تخصصی قابل دسترسی هستند. این بخش از اینترنت که به طور قابل توجهی کوچکتر از وب سطحی است، بخشی بسیار پنهانی از دیپ‌وب است که کمتر کسی با آن ارتباط برقرار می‌کند یا حتی می‌تواند آن را می‌بیند.
در حالی که وب سطحی ممکن است بیشترین چیزی را که کاربر معمولی می‌بیند نشان دهد، لایه‌های بیشتری از محتوای پنهان در دارک‌وب وجود دارد. با استفاده از یک مرورگر خاص که مسیریاب Tor نامیده می‌شود، کاربران می‌توانند این سایت‌های مخفی را کاوش و تحت پوشش یک آدرس IP ناشناس در فعالیت‌های قانونی و غیرقانونی شرکت کنند.
تفاوت بین دیپ‌وب و دارک‌وب
میلیون‌ها کاربر عادی اینترنت روزانه به پایگاه‌های اطلاعاتی خصوصی مانند صندوق ورودی ایمیل و حساب‌های مختلف دسترسی دارند. تقریباً ۹۰ درصد از همه وب سایت‌ها در دیپ‌وب هستند و از سوی نهاد‌هایی مانند شرکت ها، سازمان‌های دولتی و غیرانتفاعی مورد استفاده قرار می‌گیرند. آنچه به عنوان دارک‌وب شناخته می‌شود نیز در این قسمت قرار دارد. این بخش از اینترنت فقط برای کاربرانی قابل دسترسی است که مرورگر تور را نصب کرده اند. اگرچه استفاده از این مرورگر کاملا قانونی است، اما اکثر کاربران معمولی اینترنت هرگز نیازی به دسترسی به محتوا‌های در دارک‌وب ندارند.
ایده ساخت این بخش از اینترنت از کجا آمد؟
این کلیدواژه در سال ۲۰۰۰ با انتشار پایان نامه یکی از دانشجویان دانشگاه ادینبرگ آغاز شد. هدف او ایجاد راهی جدید برای برقراری ارتباط ناشناس و به اشتراک گذاری فایل‌ها به صورت آنلاین بود. این مقدمه اساس پروژه تور بود. با ایجاد این مسیر، کاربران توانستند به طور کامل به صورت ناشناس در اینترنت جستجو و سایت‌هایی را که بخشی از دارک‌وب تلقی می‌شدند، کاوش کنند.
چگونگی عملکرد دارک‌وب
این بخش از اینترنت که در ابتدا توسط وزارت دفاع ایالات متحده برای برقراری ارتباط ناشناس استفاده می‌شد، اکنون به مرکزی برای کاربرانی که مایل به ناشناس ماندن در سراسر جهان دارند، تبدیل شده است. مردم از این بخش برای پیشبرد اهداف قانونی و غیرقانونی استفاده می‌کنند. هنگامی که کاربران از طریق تور به یک سایت دسترسی پیدا می‌کنند، اطلاعات آن‌ها از طریق هزاران نقطه هدایت می‌شود که مسیر‌های کاربر را پوشش داده و ردیابی آن‌ها را عملاً غیرممکن می‌کند.
هنگامی که آدرس‌های آی پی قابل ردیابی نیست، ناشناس بودن در اینترنت تضمین می‌شود. تور، شناسایی کاربر را سخت می‌کند و به همین دلیل دارک‌وب برای مجرمان سایبری که همیشه سعی در پنهان کردن هویت خود دارند ایده آل است.
دولت‌ها از این فضا برای تبادل اسناد به صورت مخفیانه استفاده می‌کنند. روزنامه نگاران با استفاده از آن سانسور را دور می‌زنند و مخالفان از آن برای دوری از کنترل رژیم‌های مستبد بهره می‌برند.
ارتباط ناشناس در سراسر یک شبکه کامپیوتری با استفاده از مسیریابی تور به دست می‌آید. پیام‌ها قبل از اینکه از طریق روتر‌هایی که چندین گره شبکه هستند، ارسال شوند، چندین بار رمزگذاری می‌شوند. هر روتر لایه‌ای از رمزگذاری را حذف می‌کند تا دستورالعمل‌های مسیریابی آشکار شود، سپس پیام را به روتر بعدی تحویل می‌دهد تا روند را تکرار کند. این روش گره‌های میانی را در مورد مبدا، مقصد و محتوای پیام در ابهام نگه می‌دارد.
استفاده‌های قانونی و غیرقانونی از این فضا
در حالی که استفاده از این بخش ممکن است در ظاهر مشکوک به نظر برسد، اما کاملاً قانونی است. به عنوان مثال، در کشور‌هایی که نظارت دولتی ممکن است برای جاسوسی و سرکوب مخالفان سیاسی مورد استفاده قرار گیرد، دارک‌وب مکانی برای ارتباط بدون سانسور و دور از چشم دولت است. با وجود این، کاربران باید در استفاده از این بخش محتاط باشند و اقدامات امنیتی مناسبی مانند به روز رسانی دوره‌ای نرم‌افزار امنیتی، مرور با VPN قوی و اجتناب از استفاده از آدرس ایمیل استاندارد را انجام دهند.
دارک‌وب با توجه به ماهیت ناشناسی که دارد، برای مقاصد غیرقانونی نیز استفاده می‌شود. این کار‌ها شامل خرید و فروش مواد مخدر، اسلحه، سرقت و فروش رمز عبور کاربران، هویت افراد و همچنین پورنوگرافی است. علاوه بر این چندین سایت حاوی مطالب غیرقانونی توسط سازمان‌های دولتی کشف و در سال‌های اخیر بسته شده‌اند، از جمله جاده ابریشم، آلفا بی و هانسا. ناشناس بودن در دارک‌وب منجر به تهدیدات امنیت سایبری و نقض داده‌های مختلف در چند دهه اخیر شده است.
منبع: فارس