آیا زنگ هشدار برای شیوع ویروس‌های جهانی به صدا درآمده است؟

شیوع آبله میمون که به تازگی در شماری از کشور‌های جهان شیوع یافته، سبب برانگیخته شدن نگرانی‌هایی شده است؛ اما چیزی که بسیاری از «متخصصان همه گیر شناسی» را نگران ساخته، این است که چه اتفاقی در آینده ممکن است بیفتد.

شیوع تازه آبله میمون در اروپا و آمریکا در هفته‌های اخیر، تنها یک تهدید برای سلامت عمومی نیست؛ بلکه یک علامت هشدار دهنده به حساب می‌آید.

در زمان کنونی، شمار بیشتر و بیشتری از ویروس‌های خطرناکی که در جمعیت‌های حیوانی تکامل یافته اند، در حال انتقال به جمعیت‌های انسانی هستند. ویروس‌هایی مانند آنفلوانزای پرندگان، مرس، «SARS-CoV-۱» و البته «SARS-CoV-۲» (ویروس عامل کووید ۱۹) که ۶.۳ میلیون نفر را از زمان ابتلای نخستین نفر در ووهان چین، به کام مرگ کشانده است.

مشاهده آن که چرا شیوع این ویروس‌های منتقل شده از حیوان به انسان در حال شدیدتر شدن است، دشوار نیست.

ما انسان ها، درختان بیشتری را که زیستگاه حیوانات هستند، قطع می‌کنیم و همین امر آن‌ها را در معرض ما انسان‌ها قرار می‌دهد. در این میان نیز تغییرات آب و هوایی و تجارت غیرقانونی حیوانات حیات وحش نیز تنها مشکل را بدتر می‌کند.

با افزایش جنگل زدایی ها، خطر شیوع ویروس‌ها نیز افزایش می‌یابد. استفانی جیمز، رئیس آزمایشگاه تست ویروس در دانشگاه رجیس (Regis University) در کلرادوی آمریکا گفت: ترکیب تغییرات آب و هوایی، تراکم جمعیت و گسترش شهر‌ها امری نگران کننده است؛ چرا که من معتقدم ویروس‌هایی جدید با ظرفیت ایجاد بیماری‌های انسانی را شاهد خواهیم بود.

آبله میمون که سبب ایجاد تب و بثورات دردناک پوستی می‌شود و از هر صد مورد ابتلا، یک مورد آن کشنده است، شیوع کنونی آن خارج از مناطقی که این ویروس بومی آن جا نیست، در اوایل ماه مه در انگلیس کشف شد.

به نظر می‌رسد یکی از ساکنان انگلیس در میانه سفر خود در نیجریه، جایی که ویروس بومی این منطقه در میان جمعیت میمون‌ها و جوندگان است، به این بیماری مبتلا شده است.

با وجود آن که نام این بیماری «آبله میمون» است؛ اما به طور دقیق مشخص نیست از چه حیوانی شروع شده است. شیوع قبلی آبله میمون در آمریکا به سال ۲۰۰۳ برمی گردد؛ زمانی که محموله‌ای از سگ‌های خانگی از کشور غنا در آفریقای غربی به تگزاس آمریکا وارد شد.

آبله میمون که از طریق تماس مستقیم منتقل می‌شود، به سرعت در اروپا، استرالیا، آمریکای جنوبی و آمریکا گسترش یافته است. در مقایسه با کرونا، آبله میمون شاید بسیار ابتدایی به نظر برسد.

استفانی جیمز در این باره گفت: از آن جایی که آبله میمون به آبله مربوط است، واکسن‌های آبله نیز می‌توانند از آبله میمون جلوگیری کنند.

«لورنس گوستین» از کارشناسان سلامت جهانی در دانشگاه جرج تاون در این باره گفت: با آن که آبله [میمون]پیش می‌رود، فرصت معقولی برای مهار آن وجود دارد.

با این حال، آن چه که بسیاری از متخصصان همه گیر شناسی را نگران کرده، این است که در آینده چه پیش خواهد آمد. به همان اندازه که شیوع کووید و آبله ناخوشایند بوده ، ممکن است شیوع نوعی ویروس دیگر در آینده حتی بدتر باشد و اگر روند‌های فعلی ادامه یابد، همه آن‌ها اجتناب ناپذیر هستند.

این مسئله نیز به آن دلیل است که جنگل زدایی به منظور کاشت غلات به خصوص در مناطقی مانند برزیل سرعت گرفته است. جهان چندین سال است که شاهد از دست دادن سالانه در حدود ۱۵ هزار مایل مربع از جنگل‌های خود است. این در حالی است که این رقم در سال ۲۰۱۱ به میزان ۱۰ هزار مایل مربع بود. تمامی این موارد جنگل زدایی، نه تنها کارگران را در تماس مستقیم با گونه‌های عجیب و غریب حیوانات و بیماری‌های آن‌ها قرار می‌دهد، بلکه سبب می‌شود تا حیواناتی که در حال فرار از این جنگل زدایی هستند را برای یافتن سرپناه و غذا به حومه شهر‌ها و حتی خود شهر‌ها بکشاند و خطر بیماری‌ها را تشدید کند. این مسئله حتی از تجارت غیرقانونی گوشت حیوانات وحشی و یا حیوانات خانگی نیز خطرناک‌تر است.

گروهی از دانشمندان به سرپرستی «سرژ موراند» (Serge Morand) از دانشگاه مون‌‎پلیه (Montpellier University) در فرانسه در طی یک تحقیقات در سال ۲۰۲۱ اعلام کردند: ما دریافتیم که افزایش شیوع بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوانات از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۶ با جنگل‌زدایی مرتبط است.

مشخص است که این مشکل بعد از سال ۲۰۱۶، یعنی پایان بازه زمانی که تیم موراند در خصوص آن تحقیق کرده، وضعیت بهتری پیدا نکرده است؛ تا جایی که حتی به نظر می‌رسد بیماری کووید ۱۹ از خفاش به انسان‌ها سرایت کرده است و احتمال می‌رود این مسئله در بازار فروش حیوانات وحش در ووهان چین در اواخر ۲۰۱۹ رخ داده است.

اما سناریوی بدتر آن است که ویروسی بدتر و کشنده‌تر از «SARS-CoV-۲» (ویروس عامل کووید ۱۹) از حیوانات به انسان‌ها سرایت کند و سبب ایجاد یک همه گیری بدتر از آن چه که به تازگی رخ داد، بشود.

باید دانست این، یک خیابان یک طرفه نیست و این ویروس‌ها می‌توانند از حیوانات به انسان منتقل شده و سپس دوباره به حیوانات برگردند و باز بار دیگر از حیوانات به انسان منتقل شوند و با هر انتقال، دچار جهش ویروسی نیز شده و ویروس‌هایی مرگبارتر تولید کنند.

باید توجه داشته باشیم تا زمانی که ما در روی کره زمین درختان جنگلی را قطع می‌کنیم و خود را در معرض حیواناتی قرار می‌دهیم که آن جنگل‌ها را خانه خود می‌دانند، ما همچنان دچار چنین ویروس‌هایی خواهیم شد و هر زمانی ممکن است یکی از این ویروس‌ها جهان را در نوردد.

منبع: مجله آمریکایی رولینگ استون (Rolling Stone)