اهمیت رعایت بهداشت دهان و دندان و نقش آن در پیشگیری از پوسیدگی دندان بر کسی پوشیده نیست؛ موضوع وقتی مهمتر می‌شود که بدانیم دندان‌های پوسیده سبب ابتلا به بیماری‌های دیگر هم می‌شود.
رسیدگی به بهداشت دهان و دندان در روستاها ضروری‌تر و فوری‌تر است. آمار‌ها نشان می‌دهد نزدیک به ۶۰ درصد اهالی روستاها در ۶۵ سالگی بی‌دندان می‌شوند و تمام کودکان در روستا‌های استان اصفهان دست کم یک دندان پوسیده دارند و نیازمند درمان‌های دندانپزشکی هستند.
ریشه این مشکل را هم باید در نبود دندانپزشک در روستاها، دسترسی نداشتن مستمر به امکانات دندانپزشکی، درآمد کم روستاییان و قیمت‌های گزاف درمان‌های دندانپزشکی جست و جو کرد.
در این میان گروهی جهادی و مردمی، پس از سال‌ها فعالیت در حوزه‌های مختلف فرهنگی و محیط زیستی به مدیریت یک دندانپزشک روستازاده ایده نوین روستای بدون بیماری‌های دهان و دندان و به ویژه پوسیدگی دندان را پیشنهاد کرد که مورد استقبال دانشگاه علوم پزشکی اصفهان هم قرار گرفت. مرحله اول این طرح در روستای شیدان اصفهان اجرا شد.
پنج گام برای رسیدن به روستای بدون بیماری‌های دهان و دندان
نیما برهانی دندانپزشک و مدیر گروه دوستی مردم نهاد شیدان نوین در گفتگو با خبرنگار ما گفت: این گروه مردمی چند سالی است که اهداف ده‌گانه‌ای را در زمینه‌های مختلف فرهنگی و زیست محیطی به منظور ایجاد همدلی و بهبود وضع زندگی در روستاها دنبال می‌کند که یکی از این اهداف رسیدن به روستای بدون بیماری‌های دهان ودندان و به خصوص پوسیدگی دندان است.
او گفت: پس از چند سال پیگیری، گروه دندانپزشکی جامعه‌نگر دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم‌پزشکی اصفهان از این طرح استقبال کردند و به پشتیبانی ما آمدند.
مدیر گروه دوستی مردم نهاد شیدان نوین می‌گوید: برای رسیدن به روستای بدون بیماری‌های دهان و دندان در قالب چهار گام شناسایی و معرفی ایده، آموزش چهره به چهره در مدرسه، خانه بهداشت و تجمعات روستا، تشکیل گروه‌های مجازی و گفتگو با مردم و معاینه و غربالگری اهالی روستا اقدام شد و در گام پنجم قرار است وارد مرحله درمان شویم و از گسترش بیماری‌های دهان و دندان جلوگیری کنیم.
صرفه جویی میلیاردی در هر روستا با سلامت دندانها
برهانی معتقد است اقدامات پیشگیرانه برای کاهش بیماری‌های دهان و دندان، هزینه‌های خانواده‌ها برای درمان‌های دندانپزشکی و در پی آن بیماری‌های تن و روان را کاهش می‌دهد و بار مالی زیادی را از روی دوش حوزه بهداشت و درمان کشور برمی دارد.
او می‌گوید: با در نظر گرفتن ۶۰۰ نفر جمعیت روستای شیدان و با احتساب دست کم ۱۰ میلیون تومان هزینه دندانپزشکی هر فرد، می‌توان گفت با اقدامات پیشگیرانه حدود ۶ میلیارد تومان در هزینه‌های درمانی دندانپزشکی صرفه‌جویی می‌شود که این موضوع کم و بیش به همه روستاها قابل تعمیم است.
بیماری‌های دهان و دندان شایع‌ترین بیماری در افراد
بهاره طحانی عضو هیئت علمی گروه جامعه نگر دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در گفتگو با خبرنگار ما گفت: بیماری‌های دهان و دندان پس از سرطان و دیابت پرهزینه‌ترین درمان را دارد و شایع‌ترین بیماری در افراد به شمار می‌آید تا حدی که نزدیک به یک‌سوم از بزرگسالان چند دندان پوسیده درمان نشده دارند.
او می‌گوید: بر اساس آمار کشوری و استانی وضع سلامت دهان و دندان به خصوص در روستاها مناسب نیست، به طوری که کودکان پنج‌ساله و شش‌ساله روستایی حدود ۷ دندان پوسیده یا پر شده و کشیده دارند و تمام کودکان در روستاها نیازمند درمان‌های دندانپزشکی هستند.
بی‌دندانی ۶۰ درصد از سالمندان روستایی اصفهان
عضو هیئت علمی گروه جامعه نگر دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان می‌گوید: آمار‌ها نشان می‌دهد هر نوجوان ۱۲ ساله که تازه دندان‌های دائمی اش رویش پیدا کرده، دست کم دو دندان پوسیده دارد، در بزرگسالی این آمار به ۱۴ دندان پوسیده می‌رسد تا جایی که حتی منجر به بی دندانی کامل در سالمندی می‌شود و باید گفت در روستا‌های استان اصفهان نزدیک به ۶۰ درصد مردم در ۶۵ سالگی بی‌دندانی کامل را تجربه می‌کنند.
به گفته طحانی، بیماری هی دهان و دندان و بی‌دندانی، مشکلات گوارشی، تنفسی و حتی بیماری‌های قلبی عروقی را در پی دارد.
او می‌گوید: با توجه به اینکه طبق آمار یک‌سال اخیر، حدود ۲۰ درصد از افراد گروه سنی ۱۲ سال اصلا به دندانپزشکی مراجعه نکرده اند، توصیه ما این است که افراد دست کم سالی یک‌بار برای معاینه و مداوا به دندانپزشکی‌مراجعه کنند.
نکته مهم این است که بیماری‌های دهان و دندان قابل پیشگیری است. عضو هیئت علمی گروه جامعه نگر دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان می‌گوید: برنامه و هدف اصلی این گروه، آگاه‌سازی و هدایت مردم در مسیر پیشگیری است.
طحانی که همراه تعدادی از دندانپزشکان و دانشجویان سال آخر دندانپزشکی گروه مردمی شیدان نوین را در روستای شیدان همراهی می‌کند می‌گوید: اگر طرح روستای بدون بیماری‌های دهان و دندان موفق باشد قطعاً گسترش پیدا می‌کند و در صورت استقبال به سایر دانشکده‌های دندانپزشکی کشور نیز معرفی می‌شود.
او می‌گوید: دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در طرح‌های معاینه و غربالگری سال‌ها پیشگام بوده که نمونه آن طرح مدارس روستایی سلامت است که بر اساس آن خدمات دندانپزشکی را رایگان یا طبق تعرفه‌های دانشگاهی در اصفهان و برخی استان‌های دیگر ارائه کردیم.
عضو هیئت علمی گروه جامعه نگر دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان معتقد است همراهی گروه‌های جهادی با گروه‌های دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی به گسترش کیفی و کمی طرح‌هایی مثل روستای بدون بیماری‌های دهان و دندان کمک می‌کند.
معاینه رایگان اهالی روستای شیدان در قالب دو ایستگاه
حسن شعبانی رئیس شورای اسلامی روستای شیدان در گفتگو با خبرنگار ما گفت: روستای شیدان در ۲۴ کیلومتری شرق اصفهان واقع است و بیش از ۶۰۰ نفر جمعیت دارد.
او می‌گوید: چند سالی است که گروه دوستی شیدان نوین فعالیت‌های بسیار خوبی در منطقه داشته و این بار طرح روستای بدون بیماری‌های دهان و دندان و پوسیدگی دندان را با همکاری دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در قالب دو ایستگاه در مدرسه و مسجد روستا اجرا کرد.
رئیس شورای اسلامی روستای شیدان می‌گوید: فاصله از شهر اصفهان، دسترسی نداشتن مردم به امکانات دندانپزشکی و هزینه‌های گزاف درمان اهمیت اجرای این طرح را نشان می‌دهد.
اولین و مهمترین قدم برای سلامت دهان و دندان و در نتیجه صحت تن و روان پیشگیری از پوسیدگی دندانها و یا درمان در مراحل اولیه است. برآورد میلیاردی از هزینه‌های درمان‌های دندانپزشکی که به حوزه بهداشت و درمان و افراد جامعه تحمیل می‌شود شعار "پیشگیری بهتر از درمان است" را پر اهمیت‌تر می‌سازد. طرح روستای بدون بیماری‌های دهان و دندان می‌تواند الگویی برای اجرا در تمام روستاها باشد.
گزارش از نرجس برهانی