آقای آرش کردی مدیرعامل شرکت توانیر با حضور در برنامه صف اول شبکه خبر، به تشریح جزئیات برنامه‌های مدیریت بار برق پرداخت و به سوالات زیر پاسخ داد.
شرایط برقرسانی در کشور چگونه است؟
آقای کردی: آخرین ظرفیت نصب شده نیروگاهی، بالغ بر ۸۸ هزار مگاوات است که رشد زیادی نسبت به ۷ هزار مگاوات سال ۱۳۵۷ دارد. به طور کلی، صنعت برق رشد بین ۱۰ تا ۱۹ درصدی را در بخش‌های مختلف شاهد بوده و در شرایطی که رشد جمعیتی کشور طی این سال‌ها بین ۲ تا ۳ درصد بوده، مصرف برق بین ۱۰ تا ۱۲ رشد را به خود دیده است.
پوشش برقرسانی روستایی در ایران به ۹۹.۷ درصد رسیده، اما در دنیا این رقم به طور میانگین ۸۵ درصد است؛ ۰.۳ درصد مابقی نیز مربوط به عشایر کوچنده و افراد فاقد اقاماتگاه‌های دائم می‌شود.
الگوی مصرف برق چگونه تعریف شده است؟
آقای کردی: نیازمند تعریف الگوی رفاه نسبی مردم در صنعت برق هستیم؛ ۸۳ درصد مشترکان به الگوی تعریف شده ما پایبندی دارند، یعنی این تعداد از مشترکان، در فصول گرم سال ماهانه زیر ۳۰۰ کیلووات ساعت مصرف دارند که مناطق عادی هستند و در ماه‌های غیرگرم سال نیز، این رقم برای آن‌ها ۲۰۰ کیلووات ساعت است.
میزان مصرف در مناطق مختلف، متفاوت است که به همین علت، دو بخش عادی و گرمسیر را تعریف و چهار منطقه از نظر میزان گرمسیری مشخص کرده ایم که میزان مصرف ماهانه برق در منطقه گرمسیر یک، ۳ هزار کیلووات ساعت است.
۷۵ تا ۸۰ درصد از آن چرا که مردم طی چند سال اخیر مصرف کرده اند، به عنوان الگوی مصرف برق قرار داده ایم و بالاتر از این اعداد را به عنوان مصرف خارج از الگو شناسایی می‌کنیم. این محاسبات بر اساس ارقام دریافتی از کنتور‌ها به دست آمده است؛ پارسال ۸۰ درصد از مشترکان در ماه‌های گرم، زیر ۲۶۶ کیلووات ساعت مصرف داشته اند.
بیشتر بخوانید:
بیشترین میزان مصرف برق در کشور چقدر است؟
آقای کردی: ۲۲ درصد از مشترکان برق، کم مصرف هستند و ماهانه زیر ۱۵۰ کیلووات ساعت مصرف دارند؛ ۶۱ درصد از مشترکان نیز کم مصرف نیستند، اما پایین‌تر از الگو، مصرف می‌کنند. به طور کلی، حدود ۸۳ درصد زیر الگوی مشخص شده، مصرف برق دارند و حدود ۱۵ درصد از مشترکان، از الگو تا کمتر از دوبرابر آن یعنی از ۳۰۰ تا کمتر از ۶۰۰ کیلووات مصرف دارند و ۲ درصد نهایی، بیش از ۲ برابر الگو برق مصرف می‌کنند و پرمصرف هستند.
حدود ۸۵۰ هزار مشترک با مصرف بالای الگو، دو برابر ۸ و نیم میلیون مشترک کم مصرف، برق مصرف می‌کنند. باید به طوری برنامه ریزی کنیم تا اگر یارانه ای به صنعت برق تعلق می گیرد، مشترکان کم مصرف را پوشش دهد و افراد پرمصرف، هزینه واقعی تولید برق را بپردازند. علاوه بر قیمت، مباحث زیست محیطی نیز باید در صنعت برق لحاظ شود و با این سیاستگذاری ها، باید پرمصرف ها به سمت کم مصرف شدن حرکت کنند.
کم مصرف ها چگونه تشویق خواهند شد؟
آقای کردی: دولت مصوبه‌ای داشته مبنی بر این که مشترکان هرقدر کمتر مصرف کنند، ۵ برابر هزینه برق را از آن می‌خریم. اگر مشترکی ۳۰۰ کیلووات ماهانه مصرف کند و ماه بعد ۵۰ کیلووات آن را کاهش دهد، قبضش رایگان خواهد شد و اگر هم بیشتر صرفه جویی کنند، در ماه‌های آینده، روی قبوض آن‌ها محاسبه می‌شود. این طرح از ابتدای خرداد آغاز شده و مشترکان بخش خانگی حتما می‌توانند از آن استفاده کنند.
پایش مصرف برق در ادارات چگونه انجام می‌شود؟
آقای کردی: دولت باید از خود شروع کند و سپس به مردم توصیه صرفه جویی داشته باشد. سختگیرانه‌ترین بخش مصوبه دولت برای مدیریت مصرف، مربوط به ادارات دولتی است؛ به طوری که باید حتما در ساعات اداری ۳۰ درصد و غیر اداری ۶۰ درصد نسبت به پارسال کاهش مصرف را داشته باشند.
پایش و رصد ادارات به صورت هوشمند انجام می‌شود؛ از تمام ۶ هزار اداره خرد و کلان در تهران، مصرف برق روئیت پذیر دارند و مصرف آن‌ها از راه دور در مرکز کنترل برق تهران بزرگ رصد می‌شود. اطلاعات این ادارات هر ۵ ثانیه یک بار به مرکز کنترل می‌آید و برای بسیاری از آن ها، ادوات قطع از راه دور برق نیز نصب شده است.
با استفاده از اینترنت اشیاء، حتی این امکان را داریم که دمای سیستم سرمایشی یک اداره بزرگ را از راه دور کنترل کنیم و تغییر دهیم. با فراهم شدن روئیت پذیری و کنترل از راه دور، امسال دیگر اجازه تخطی از قانون به ادارات داده نخواهد شد و اگر اداره‌ای پایمندی کامل را نداشت، ابتدا اخطار دریافت می‌کند و اگر پس از اخطار نیز رعایت نکند، مجبور به قطع برق آن اداره خواهیم شد.
پارسال برق اداره‌ای قطع شد؟
آقای کردی: پارسال به این گستردگی اقدامات قابل انجام نبود باید مراجعات حضوری انجام می‌شد؛ به همین دلیل تصمیم گرفتیم تا فرآیند‌ها را مکانیزه کنیم و قابلیت قطع از راه دور به صورت نرم افزاری فراهم شود.
طبق مصوبه دولت، اختیار تغییر ساعات اداری را به استانداران داده شده و تاکنون، تغییر ساعات اداری در ۱۰ استان کشور که گرمسیر هستند، اجرایی شده است. تغییر ساعات به شکلی است که ادارات قبل از ساعت ۱۳ و ۳۰ دقیقه تعطیل شوند تا در دوره اوج مصرف که از ساعات ۱۳ یا ۱۴ آغاز می‌شود، ادارات تعطیل شده باشند.
این طرح سبب تناسب بخشی به وضعیت ترافیک هم خواهد شد که مصوبات اولیه آن در ۱۰ استان دیگر نیز تهیه شده است و احتمالا طی فردا و پس فردا، تعداد استان‌هایی که باید تغییر ساعات بخش اداری را داشته باشند، به ۲۰ استان می‌رسد.
برای مصرف برق کشاورزی در ایام اوج مصرف چه تدابیری دیده شده است؟
آقای کردی: طبق برنامه ریزی صورت گرفته، باید طی تفاهمی که با کشاورزان انجام می‌شود، از ساعت ۱۱ صبح تا ۱۸ عصر به مدت ۵ ساعت، پمپاژ آب که نیاز به مصرف برق دارد را صفر کنند و مابقی ساعات که حدود ۱۹ ساعت است، برق رایگان دریافت کنند. با این مدیریت مصرف، به منافع اقتصادی و رشد تولید کشاورزی و جلوگیری از اختلال در تامین برق خواهیم رسید.
ساعات درنظر گرفته شده برای قطع پمپاژ آب، ساعاتی است که از نظر علمی نیز تبخیر آب بالاست و توصیه به آبیاری نمی‌شود؛ پروانه مجاز بهره برداری از چاه‌ها که وزارت نیرو به کشاورزان داده هم، به طور متوسط بیش از ۱۸ ساعت در روز نیست. با اطلاع رسانی‌های انجام شده، تفاهم‌های خوبی با کشاورزان صورت گرفته، زیرا حدود ۱۱ درصد از مصرف برق در اوج مصرف تابستان، مربوط به بخش کشاورزی می‌شود.
عمده چاه‌های کشاورزی نیز به کنتور‌های قرائت از راه دور مجهز شده اند و بررسی می‌کنیم که آیا کشاورزان به این تفاهم‌ها پایبند بوده اند یا خیر که البته، کشاورزان همکاری بسیار خوبی داشته اند.
امسال قطع برق یکباره صنایع را خواهیم داشت؟
آقای کردی: محدودیت هایی که پارسال ایجاد شده و تبعاتی را به دنبال داشت، امسال تکرار نخواهد شد. موضوعات مربوط به مدیریت مصرف را از مدت ها قبل بررسی کرده ایم و تصمیم بر این شد تا صنایع، امسال دوره تعطیلات و تعمیرات سالانه خود را به دوره اوج مصرف صنعت برق منتقل کنند تا مشکلات پارسال، تکرار نشود.
با وزارت صمت نیز درباره اعمال مدیریت مصرف در بخش‌های مختلف به تفاهمی رسیدیم تا بازار محصولات مختلف به مشکل نخورد. خود صنایع هم تفاهم‌هایی را امضا کرده اند و ابلاغ‌هایی از قبل صورت گرفته تا محدودیت‌های یکباره رخ ندهد.
طی دو ماه و نیم ابتدای امسال، هیچ محدودیتی نداشته ایم و حتی اختیار دادیم که بیش از پارسال مصرف کنند تا بتوانند در صورت نیز، محصول تولیدی را انبار کرده و در زمان اعمال محدودیت، محصول انبار شده را روانه بازار کنند که سبب طی در این بازه زمانی، بیش از ۱۰ درصد مصرف برق صنایع را شاهد باشیم. بعد از عبور از دوره اوج مصرف نیز محدودیتی را برای آن‌ها قائل نخواهیم شد و مشوق‌های لازم را نیز در نظر می‌گیریم.
آیا شرایط آب و هوایی اختلالی در تولید و انتقال برق ایجاد می‌کند؟
آقای کردی: سال ۹۵ پدیده ویژه گرد و خاک در استان خوزستان را شاهد بودیم که همراه با وضعیت شرجی، مشکلاتی را برای بهره برداری شبکه ایجاد می‌کرد و پس از آن، تکرار شاهد این حادثه نبودیم.
موضوعات مربوط به تعمیرات و در سرویس نگهداری به طور گسترده انجام شده؛ ۱۰۳ هزار مگاوات تعمیرات اساسی و دوره‌ای نیروگاهی‌های صنعت برق، تا پایان اردیبهشت به اتمام رسیده و تمام نیروگاه‌ها با آمادگی کامل در خدمت این صنعت هستند.
آیا نیاز به ساخت نیروگاه جدید داریم و چه میزان برای صادرات برق در ساعات خارج از اوج مصرف خواهیم داشت؟
آقای کردی: دو سیاست افزایش تنوع و بهینه سازی سبد تولید برق، باید همزمان و پا به پای هم انجام شوند. یعنی باید سهم نیروگاه های تجدیدپذیر و اتمی نیز افزایش یابد و سیاست عدم ساخت نیروگاه جدید، صحیح نیست؛ زیرا ایران می تواند هاب تامین برق منطقه شود.
رکورد ۶ هزارمگاوات در مدارآوری از یک دوره اوج تا دوره اوج بعدی، متعلق به این دولت است که ۴۵۰۰ مگاوات آن مربوط به نیروگاه‌های حرارتی، ۵۰۰ مگاوات مربوط به نیروگاه‌های تجدیدپذیر و هزار مگاوات نیز مربوط به افزایش بهره وری نیروگاه‌های موجود می‌شود.
سبد تولید انرژی در کشور چه شرایطی دارد و آیا بخش خصوصی در این سبد جایگاهی دارد؟
آقای کردی: پیش بینی کردیم که ۱۵ هزار مگاوات نیروگاه حرارتی، ۱۰ هزار مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر و ۱۰ هزار مگاوات نیروگاه صنایع، باید طی ۴ سال دولت سیزدهم به مدار بیاید. ۸۲ درصد از نیروگاه‌هایی که قرار است به بهره برداری برسند، با سرمایه گذاری بخش خصوصی خواهد بود.
از ابتدای تاریخ صنعت برق ایران تاکنون، فقط هزارمگاوات نیروگاه تجدیدپذیر را به مدار آورده ایم. ۹۵ درصد برق اکنون از انرژی فسیلی تولید می‌شود که این رویه باید تغییر کند و توسعه انرژی اتمی هم باید در کنار آن باشد.
وابستگی ایران به تجهیزات صنعت برق چه میزان است؟
آقای کردی: اگر متکی به دانش فنی و خودکفایی داخلی نبودیم، نمی‌توانستیم شاهد رشد صنعت برق باشیم. در بخش‌های مختلف تولید، توزیع، انتقال و فوق توزیع، شاهد ۹۷ درصد خودکفایی در تولید تجهیزات هستیم.
صدور خدمات فنی و مهندسی در صنعت برق، سال‌ها رتبه اول را در منطقه به خود اختصاص داده بود و این صنایع، بسیار بیش از نیاز داخلی توانایی تولید دارند و می‌توانند نیاز کشور‌های همسایه و منطقه را نیز تامین کنند.
برای کاهش هدررفت انرژی در مسیر انتقال، چه اقداماتی صورت گرفته است؟
آقای کردی: طرح جهادی کاهش تلفات را در توانیر داشته ایم که همچنان ادامه دارد؛ طی ۸ سال گذشته، حدود ۸ درصد از تلفات بخش توزیع کاهش پیدا کرده است. در کشور‌های با شرایط اقلیمی مشابه ایران، رقم تلفات انرژی معادل ۷ درصد و در ایران نیز، حدود ۷ تا ۷.۵ درصد است.