آقای سید جواد ساداتی نژاد وزیر جهاد کشاورزی در برنامه صف اول شبکه خبر با موضوع حمایت از تولید در طرح مردمی سازی و توزیع عادلانه یارانه‌ها حضور پیدا کرد و به سوالات زیر پاسخ داد.
بحث تامین غذا در دنیا بسیار مهم است؛ نظر شما با توجه به جنگ روسیه و اوکراین چیست؟
آقای ساداتی نژاد: دنیا در بحث تامین غذا و امنیت غذایی در حال رسیدن به دیدگاهی جدید است. بسیاری از برنامه‌های جهانی مبتنی بر تامین غذا شکل می‌گیرد و روابط در دنیا، مبتنی بر این مسئله است. راهبرد‌های تولید غذا به سمت خودکفایی حرکت می‌کنند، زیرا پیش از این، روسیه و اوکراین نیز که تولید کننده گندم بودند، هم اکنون وارد کننده هستند.
کشور‌های دنیا هر کدام یک راهبرد در این باره آغاز کردند؛ از جمله این که یارانه کشت دادند یا ذخیره سازی را بیشتر کردند که میزان این ذخیره سازی در برخی کشورها، تا دو برابر هم شده است. گروهی از کشورها ممنوعیت صادرات یا وضع عوارض و محدودیت را درباره روغن و غلات انجام دادند تا امنیت غذایی مردم خود را تامین کنند. ایران با توجه به تغییر اقلیم و خشکسالی‌های پیاپی باز هم در قله اقتدار جنوب غرب آسیا قرار دارد، اما برای تولید مواد غذایی باید راهبرد جدید طراحی کنیم.
ایران در بحث تولید گندم چه اقداماتی انجام می‌دهد؟
آقای ساداتی نژاد: امسال محصولات اساسی مثل گندم و دانه‌های روغنی را از ابتدای فصل زارعی، با خرید تضمینی کشت خواهیم کرد. مردم و فعالان صنعت دام و طیور پشتوانه بزرگی در طرح مردمی سازی یارانه‌ها هستند؛ یعنی تولیدکننده و مصرف‌کننده هردو از یکدیگر حمایت کردند.
پس از دو هفته از اجرای طرح حذف ترجیحی، نتیجه را چگونه ارزیابی می‌کنید و فرصت و تهدید‌ها به چه سمتی حرکت کرده است؟
آقای ساداتی نژاد: در تمامی دنیا به بخش کشاورزی یارانه تعلق می‌گیرد، اما با پرداخت ارز ترجیحی، از سال ۹۷ در ایران یارانه را به تولیدکننده پرداخت کردیم و این سیاست به صورت بدی اجرا شد. چون این سیاست نادرست است، حتی اگر به خوبی هم اگر اجرا می‌شد، باز هم نتیجه مناسبی نداشت.
این تخصیص یارانه به شیوه ارز ۴۲۰۰ تومانی، باعث تورم در حوزه کشاورزی شد و سرمایه گذار از بخش کشاورزی فرار کرد؛ همچنین سبب شد تا بودجه خودکفایی از این بخش حذف شده و به جای این که زیر ساخت‌های کشاورزی تقویت شود، زیر ساخت‌های تجارت تقویت و باعث افزایش تغییر کاربری اراضی کشاورزی شد.
مزیت‌های طرح جدید به شکلی است که باعث می‌شود تا هم رقابت در حوزه کشاورزی افزایش یابد و هم مصرف‌کننده ترغیب به خرید از تولیدکننده داخلی شود. این طرح در سه مرحله اجرا خواهد شد که مرحله اول اجرای آن به خوبی اجرا شده و با عبور از فاز دوم، آزاد سازی یارانه‌ها اجرا شد؛ البته در روز‌های ابتدایی اختلالاتی وجود داشت، اما به مرور با فراوانی کالا و همراهی مصرف‌کننده همراه بود. مرحله سوم حمایت از تولیدکننده است که بزرگترین حامی این بخش، همان مصرف‌کننده خواهد بود.
وزارت جهاد کشاورزی برای تامین سرمایه در گردش چه اقدامی انجام داده با توجه به این که یکی از دغدغه‌ها، تامین نهادههای دامی بود؟
آقای ساداتی نژاد: ۲۰ هزار میلیارد تومان برای اجرای طرح تامین نهادههای دامی در اختیار وزارت جهاد کشاورزی قرار گرفت که برای تخصیص این اعتبار، ضوابطی وجود داشت، اما تلاش بر این است که این تسهیلات با سرعت و سهولت پرداخت شود. معاونت اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی در بانک مرکزی مستقر شده تا بروز هرگونه اخلالی را به سرعت رفع کنند؛ بانک‌ها نیز حتی پنجشنبه و جمعه فعال هستند و کشاورزان با مراجعه به آن‌ها می‌توانند تسهیلات مورد نظرشان را دریافت کنند.
جمعه ۳۸۰ درصد نسبت به پنجشنبه در بخش پرداخت تسهیلات افزایش داشته ایم. قواعد بانک‌ها در حوزه پرداخت تسهیلات ۲۰ هزار میلیارد تومانی تغییر کرده و جمعه‌ها هم برای پرداخت تسهیلات فعال هستند.
برای بازپرداخت تسهیلات نهادههای دامی طبق اطلاعات سامانه بازارگاه، ۶ تا ۹ ماه تنفس در نظر گرفته شده تا دامدار و مرغدار برای دریافت تسهیلات دغدغه ای نداشته باشند. از سوی دیگر هم خرید تضمینی را انجام می‌دهیم؛ مثلا بالای هزار تن مرغ خریداری کردیم و با وجود این که در روز‌های اول اجرای طرح صف‌ها را شاهد بودیم، اکنون و با مازاد عرضه، نگرانی‌ها کاهش یافته است.
اولین دغدغه اتحادیه‌ها، مشکل سرمایه در گردش است که با بانک مرکزی توافق کرده‌ایم تا کارخانه‌ها و مراکز بزرگ به بانک‌ها معرفی شوند و اجازه دریافت تسهیلات داشته باشند. برای تولیدکنندگان کوچک هم به سمت صندوق‌های سرمایه‌گذاری رفته‌ایم؛ همچنین دامدار کارت را تا سقف ۵۰ میلیون تومان برای خرید نهاده شارژ کردیم.
تولید مازاد مرغ، تخم مرغ و شیر در استان‌ها را خریداری می‌کنیم و از بخش خصوصی خواسته‌ایم تا مازاد را صادر کند که تمام عوارض صادراتی با اجرای این طرح، لغو و در صورت لزوم با دستور معاون اول رئیس‌جمهور، مشوق صادراتی به مدت محدود لحاظ خواهد شد. سامانه بازارگاه تعطیل نشده و تمام نهادههای وارداتی هم، باید از گمرک مستقیم وارد این سامانه شود.
چه تضمینی برای جوجه ریزی دارید؟
آقای ساداتی نژاد: خرید قراردادی را از اکنون انجام می‌دهیم و محصول مرغدار را پیش خرید می‌کنیم تا جوجه ریزی کنند و هیچ نگرانی نداشته باشند. هم در بخش تسهیلات از مرغداران حمایت می‌کنیم و هم پیش خرید را در زمان جوجه ریزی تضمین می‌کنیم.
بعد از مردمی سازی یارانه‌ها، قیمت بسیاری از اقلام افزایشی بود؛ آیا قاچاق هم کاهش یافته است؟
آقای ساداتی نژاد: مردمی سازی یارانه‌ها به نفع مردم است و کار سختی بود که در بلند مدت نتایجش دیده می‌شود؛ اگر اتفاق نمی‌افتاد، تورم بسیار زیاد می‌شد. قبلاً قاچاق زیادی داشتیم، اما اکنون کاهش یافته است.
برای خودکفایی در تامین گندم، ذرت، سویا و دانه‌های روغنی چه کرده ایم؟
آقای ساداتی نژاد: در این بخش سیاست خرید تضمینی را در پیش گرفته ایم؛ خرید گندم آغاز شده که نسبت به پارسال افزایشی بوده است. امسال یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن گندم فقط از استان خوزستان خرید داشته ایم که تا روز دوشنبه، کل مطالبات کشاورزان خوزستانی پرداخت می‌شود. نتایج خرید تضمینی گندم برای گندمکاران، در سال آینده مشخص می‌شود.
سیاست خرید تضمینی را برای دانه‌های روغنی و سویا و ذرت هم در پیش گرفته ایم؛ ۱۵ هزار و ۳۰۰ تن کلزا خرید داشته ایم، رشد کاشت سویا را در دستور کار قرار داده و ۲۵۰ هزار هکتار کشاورزی قراردادی انجام داده ایم. تعداد کشت را در سال بالا می‌بریم، اما محدودیت و میزان تولید محصولات آب بر را افزایش می‌دهیم و از تولید غلات حمایت می‌کنیم.