تصمیم برای اجرای طرح انتقال آب رود مارگون به اراضی شیبدار اسفیان و تل زری، با اعتراض اهالی روستای مارگون و فعالان زیست محیطی مواجه شده است.
آسیبی که این طرح به منابع محدود آب منطقه و بستر خاک به عنوان عرصه‌ای طبیعی می‌زند که علاوه بر محیط زیست زندگی و معیشت مردم را نیز به مخاطره می اندازد.
یکی از اهداف این طرح ایجاد باغ شهرها در مسیر شیراز به سپیدان است که توانگران را قوی‌تر و قشر محروم و کشاورزان را تضعیف می‌کند.
بهای اجرای این طرح ناموزون در اراضی شیبدار اسفیان وتل زری را بختگان و طشک با استمرار خشکی‌شان، مردم شهرهای شیراز، مرودشت، زرقان و صدرا با کمبود آب آشامیدنی و کشاورزان کربالِ خرامه، با بدتر شدن معیشت کشاورزی شان، فقر مطلق و حتی جلگه کامفیروز، منابع آب کشاورزی شان را از دست می‌دهند.
بهتر است به طبیعت اجازه دهیم بر اساس وضعیت توپوگرافی، کار توزیع منابع آب را با زنده نگه داشتن رودهایش، جاری کند و از دخالت های زیاده‌خواه و مخرب در چنین حوضه هایی اجتناب کنیم، زیرا سودآوری آنی و مقطعی حاصل از چنین طرح‌هایی، آسیب‌های غیر قابل جبرانی بدنبال دارد که گاه گریبان‌گیر مجریان و حامیان این گونه طرح‌ها را نیز می گیرد.
حامیان چنین طرح‌های مخربی باید بدانند که نگاه آزمندانه به منابع پایه، جامعه را به مسیری می برد که به نفع هیچ کس نیست.
بهمن ایزدی مدیر سازمان مردم نهاد کانون سبز فارس گفت: رودخانه مارگون از جمله سرشاخه‌های مهم رود کُر است و آب پرکیفیت سد درودزن را تامین می کند که بخش زیادی از این آب برای تامین آب آشامیدنی به شهر شیراز تخصیص یافته و آب آشامیدنی صدرا، زرقان و مرودشت هم از همین طریق تامین می شود.
او گفت: در گذشته این منبع آبی، منشا اشتغال به ویژه در بخش کشاورزی بود که در زمان هایی که رودخانه کُر، در حال تعادل و بر اساس وضعیت طبیعی خود تا پایاب پیش می‌رفت و در کنار دشت های فراخ پیرامونش، تسهیلات لازم را برای ایجاد معیشت مردم به وجود می آورد اما در دهه‌های اخیر به دلیل مدیریت ناشایست و نبود شناخت صحیح، منابع تجدیدپذیر آب از سوی متولیان مربوطه ( دو وزارت جهاد کشاورزی و نیرو) و فقط با اعمال مدیریت حفاظت از ذخایر آب و خاک، مبادرت به ایجاد اشتغال با تکیه بر برداشت منابع حیاتی کشور به طرق مختلف به ویژه در بخش کشاورزی کردند به طوری که بیش از نود درصد منابع آب کشور به بخش کشاورزی اختصاص یافت که به دلیل نبود مدیریت حفاظت و بهره برداری صحیح، حدود ۶۵ درصد هدر رفت آب در این بخش را شاهد بودیم.
ایزدی گفت: برنامه‌ریزان با اعمال برنامه های برداشت منابع حیاتی کشور از جمله جنگل، مرتع ، آب و کوه به سمت جریانی رفتند که با از دست دادن منابع زیستی مان ایجاد شغل کردند و از همین رهگذر، جانمایی خطرناکی شروع شد.
مدیر سازمان مردم نهاد کانون سبز فارس گفت: با توجه به مشکلات پیش آمده در حوزه آب و بر اساس قوانین موجود، اولویت اول برداشت آب از منابع، ابتدا تامین آب شرب مردم و بعد از آن تامین حقابه زیستی تالاب‌ها است.
او گفت: انتقال آب از حوزه آبریز بختگان سابقه دیرینه دارد و بهترین و پرکیفیت‌ترین آب از جنوب غرب منطقه کوهمره جاری می شود که ۱۲ هزار هکتار از اراضی منطقه را سیراب می‌کند که اگر آب رودخانه کر به کربال و کشاورزان منطقه نرسد مشکلات معیشتی و زیست محیطی را برای آنان ایجاد می کند و در تالاب‌های کمجان و بختگان نیز با خشکی مواجه می‌شویم.
ایزدی گفت: با وجود مشکلات موجود در تامین آب آشامیدنی در سرشاخه‌ها آب رود مارگون را پمپاژ می‌کنند که مدیریت نابخردانه باعث شده زمین‌هایی که منابع ملی بود، تبدیل به اراضی شیبدار شوند که جهاد کشاورزی، اداره آبفای سپیدان و نماینده مردم این شهرستان در این روند سهیم هستند.
مدیر سمن کانون سبز فارس گفت: اجرای این طرح با وجود مخالفت جوامع محلی و بدون مجوز محیط زیست انجام شده و وزارت نیرو نیز در گذشته مخالفت خود را از برداشت آب از حوضه مارگون اعلام کرده بود.
او گفت: اگر بخش دولتی قانون را رعایت می کرد، مشکلات حوزه آب، خاک و کشاورزی لجام‌گسیخته نبود اما عده‌ای بنا به منافع فردی و جناحی خودشان، آسیب های جدی به حوزه تامین آب و محیط زیست می زنند.
ایزدی گفت: با مخالفت‌هایی که شد طرح شیبدار کردن اراضی تداوم نیافت اما تجهیزات و لوله ها باقی می ماند که ما همان موقع اعلام کردیم که این یک زنگ خطر است.
مدیر سمن کانون سبز فارس گفت: در حال حاضر نیز نماینده سپیدان، معاون وزیر را به منطقه آورده تا طرح انتقال آب به اراضی شیبدار اسفیان و تل زری را به شکل جدی وارد مرحله عملیاتی کنند و با توجه به اینکه مسافت شیراز به سپیدان کاهش می یابد و با ایجاد باغ شهرها، فضای زیبایی در این مسیر ایجاد می‌شود بر اجرای این طرح مصر هستند اما در این میان به مشکلات حوزه تامین آب و مشکلات آب آشامیدنی شیراز به مرودشت و سپیدان که با اجرای طرح ایجاد می‌شود توجهی ندارند.
عضو هیئت مدیره زیست بوم ایران با انتقاد از اینکه در گذشته حفاظت درست و اصولی از منابع آب و خاک وجود نداشته و در این زمینه کارنامه ناهنجاری وجود دارد، گفت: اکنون انتظار می رود نماینده شهرستان سپیدان از حوزه خاک آب و معیشت مردم حمایت کند و به دنبال حفظ ساختار ماندگار باشد.
این فعال زیست محیطی گفت: در حال حاضر، اعضای شورا و اهالی مارگون از اجرای طرح شیبدار کردن اراضی، نگران و ناراحت هستند.
او گفت: چرا چشم خود را بر برون‌دادهای متاثر از این حوادث مخرب می بندیم و بی‌توجه از کنار تبعات آن رد می‌شویم.
کاشت برنج از دیگر مشکلاتی است که منابع آبی منطقه را با معضل مواجه کرده است.
ایزدی گفت: با وجود خشکسالی و بی‌آبی، سطح زیر کشت برنج محدود شده اما عده‌ای به این امر بی‌توجهی کرده و به کاشت بی رویه ادامه دادند.
مدیر سمن کانون سبز فارس با اشاره به وجود چهار هزار حلقه چاه غیرمجاز در منطقه، گفت: با وجود محدودیت منابع آب، در مجاورت سد درودزن، برنج کاشته می‌شود در حالی که امسال بارش مناسبی نداشتیم و اعلام شد که کسی حق کاشت برنج ندارد .
در روزهای اخیر، به مناسبت روز جهانی زمین تعدادی از سازمان‌های مردم نهاد استان فارس با حضور در روستای مارگون اعتراض خود را به طرح انتقال آب اراضی شیبدار سپیدان که بدون مجوز محیط زیست و وزارت نیرو در حال پیشروی است اعلام کردند.
رئیس شورای روستای مارگون به نمایندگی از اهالی منطقه گفت: اراضی منطقه طرح انتقال آب و مارگون و مناطق پیرامونی اش فقط مجوز اجرای طرح آبخیزداری داشته و طی یک تخلف آشکار، پوشش گیاهی مارگون را تخریب و با جاده کشی متعدد چندین کیلومتری، اقدام به طرح انتقال آب با وجود مخالفت وزارت نیرو کرده اند و اقدامات و اعتراض نامه هایی خطاب به مسئولان استانی از طریق شورای اسلامی مارگون انجام شد که تاکنون نتیجه ای حاصل نشده است.
او با بیان اینکه تمام فعالان محیط زیست و سازمان‌های مردم نهاد که از نقاط مختلف استان در این منطقه حضور یافته‌اند گفت: دغدغه حفظ منابع پایه استان را دارند و امروز اینجا آمده اند تا به شما اهالی شریف روستای مارگون اعلام کنند که در کنار شما ایستاده ایم و سفیران شما هستیم و اجازه نمی‌دهیم که معضلی که آب و خاک استان را فرا گرفته، مهلک تر از این شود.
کارنامه منفی مدیریت نابخردانه در ادوار گذشته، فارس را در صدر استان های بحران‌زای محیط زیست قرار داده و بیش از این اجازه نخواهیم داد، بحران منابع پایه گسترش یابد.
ایزدی گفت: طی دو سال گذشته، تنها دو بار حق‌آبه زیستی به دریاچه های طشک و بختگان تعلق گرفت و سهم بختگان به قدری کم بود که آب آن ها در اوایل اردیبهشت ماه تبخیر شد و طشک و بختگان خشک و تفتیده، باز هم چهره کویری اش نمایان و تبدیل به نمک زار وحشت شد که در این زمینه اگر در سرشاخه‌ها و حوضه‌های بالادست کر، آب مازادی وجود داشته باشد که چنین نیست طبق قوانین، مربوط به حقابه زیستی بختگان و طشک است نه ایجاد باغات آبی در اراضی شیبدار اسفیان و تل زری.
مدیر سمن کانون سبز فارس گفت: در این شرایط بحرانی که به دلیل نبود عدالت در توزیع منابع آب، بخش کربال با دارا بودن حدود هشتاد آبادی سال ها است دچار خشکیدگی و تعطیل شدن امور معیشت کشاورزی شده و فقر مضاعف مردم در حوزه پایانی آبخیز بختگان و طشک بیداد می کند.
او گفت: برخی با بهره بردن از موقعیت های اجتماعی و دولتی خود باز هم با پیگیری برداشت آب از رودخانه مارگون بر طبل تشدید بحران در این منطقه می کوبند و حاضر نیستند به دلایل مخالفت مکتوب و مکرر سازمان حفاظت محیط زیست و مخالفت فنی سازمان آب منطقه ای فارس و وزارت نیرو که متولی حفاظت و توزیع آب استان و کشور هستند، توجه نمایند.
به دعوت محسن علیزاده، نماینده سپیدان و بیضا در نهم و سی و یکم فروردین ماه، معاون باغبانی وزارت کشاورزی و رئیس حوزه آبخیز زاینده رود و خلیج فارس در شرکت مدیریت منابع آب ایران که برخی از مدیران استانی و شهرستان سپیدان آن ها را همراهی می کردند ، به مارگون و اسفیان و تل زری رفتند تا به درخواست نماینده مذکور و همراهان در خصوص انتقال آب از جاده تخریبی، لوله‌ها را کارگذاری کنند و پاسخ مثبت و قول حمایت بدهند که در نهایت وزارت نیرو و سازمان آب منطقه ای فارس به دلیل جلوگیری از مشکلات مضاعف بر بحران آب در آن حوزه و پیشگیری از ایجاد تنش های اجتماعی، با انتقال آب مارگون و سر شاخه های کر مخالفت کرده اند.
مجید تقی‌خانی، دبیر شبکه تشکل‌های محیط زیست و منابع طبیعی استان فارس، در خصوص انتقال آب از سرچشمه‌های مارگون برای ایجاد باغ شهری در سطوح شیبدار در پائین دست گفت: انتقال آب به این‌گونه طرح ها غیرقانونی است و قانون در این زمینه شفاف بوده و اجازه چنین کاری را نمی دهد ، از طرفی هزینه کرد از بودجه بیت المال برای طرح های این چنینی فاقد هرگونه توجیه اقتصادی است که این گونه طرح ها می تواند زمینه ساز فساد در منطقه شود.
او گفت: طرح انتقال آب بین حوزه ای، پیامدهای تاسف باری برای محیط زیست و زندگی مردم دارد و امروزه شاهد هستیم که در پایین دست تالاب های بختگان و طشک به خاطر دست اندازی در محیط زیست به بیابانی برهوت تبدیل شده و برای مردم منطقه مخاطرات زیادی را ایجاد کرده است، پس سازمان‌های مردم نهاد در استان فارس با این طرح مخرب مخالف بوده و از طریق مجاری قانونی پیگیر توقف انتقال آب از سرچشمه های مارگون به پائین دست خواهند بود و در این خصوص ضمن مکاتبه با وزیر وقت نیرو در دولت سابق مجدانه خواستار اعلام مخالفت و حقابه جدید از آبشار مارگون بودیم.
این فعال زیست محیطی گفت: سازمان آب استان مخالف طرح انتقال آب در این طرح بوده و انتظار می رود وزارت جهاد کشاورزی به خواسته به حق مردم در پایین دست و کسانی که در حاشیه رود کُر زندگی می کنند، پاسخ مثبت دهند و هرچه سریعتر جلو این تخریب بزرگ که به محیط زیست صدمه می زند را بگیرد.
در پایان این مراسم سازمان های مردم نهاد (پاکسازان طبیعت فارس، سبزاندیشان برم فیروز سپیدان، همیاران طبیعت اقلید) با مشارکت اداره کل حفاظت محیط زیست به مناسبت روز جهانی زمین ، آبشار زیبا و بکر مارگون را پاکسازی کردند.
نظم و قانونمندی در توزیع آب، مقوله‌ای است که همواره مورد چالش قرار گرفته به ویژه در استان فارس که با خشکسالی‌های متعدد مواجه بوده است.
در چنین شرایطی، اجرای طرح‌هایی که منابع آبی محدود این استان را به خطر می‌اندازد، علاوه بر آسیب زیست محیطی، مردم را نیز با مشکلات عدیده‌ای مواجه می‌کند.
در این میان، سود اندک احتمالی حاصل از اجرای این طرح در برابر زیان‌های متعدد آن، موازنه‌ای منفی ایجاد می‌کند که قابل تامل است.
منبع: فارس