پدیده ریزگرد‌ها آثار مخربی بر سلامت انسان‌ها و همچنین زیست گیاهی و جانوری دارد که این آثار غیر قابل جبران و بسیار زیانبار است. طبق مطالعه‌های علمی و تجربه‌های به دست آمده تنها راه مقابله با این پدیده مخرب، کنترل منبع انتشار آن است و بر همین اساس مدیریت کانون ریزگرد‌ها در داخل و خارج کشور در دستور کار جدی مسوولان حفاظت محیط زیست کشور قرار گرفته است.
ریزگرد‌ها به ذرات بسیار کوچک و سبک با قطر کمتر از پنج میکرون گفته می‌شود که در اثر فرسایش توسط باد تا مسافت بسیار طولانی جابجا شده و انتقال می‌یابند.
طبق مطالعه‌های دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان این اصل در مورد ریزگرد‌ها و ذرات گرد و غبار صادق است که از منبع انتشار آن باید مدیریت و با آن مقابله شود، زیرا هنگامی که این ریزگرد‌ها وارد هوا شد دیگر نمی‌توان با آن مقابله کرد از این رو باید کانون‌های اصلی ریزگرد‌ها را شناسایی و با مالچ پاشی و کاشت گیاه و درختچه یا با استفاده از مواد نفتی و پلیمری نسبت به تثبیت خاک آن برای جلوگیری از پخش و انتشار در هوا مقابله کرد.
استان کرمانشاه با ۳۷۱ کیلومتر مرز با عراق یکی از استان‌های درگیر با گرد و خاک است به گونه‌ای که شهرستان‌های مرزی غربی این استان به ویژه مردم شهرستان‌های قصرشیرین، سرپل‌ذهاب و گیلانغرب بیشتر ایام سال با این معضل گرد و غبار درگیر هستند و طبق آمار‌های سازمان هواشناسی از مجموع روز‌های سپری شده پارسال به عنوان نمونه قصرشیرین ۷۵ روز درگیر با غبار بوده است.
گرد و غبار موجود در هوای منطقه به ویژه نواحی مرزی کشور نتیجه وزش باد شدید در بیابان‌های عراق است که پس از مدتی وارد آسمان شهر‌های مرزی و موجب آلودگی هوای این مناطق و دیگر شهر‌های کشور شده است.
از مجموع ۲۰ روز سپری شده از فروردین ماه امسال شهرستان‌های غربی استان کرمانشاه ۱۴ روز آسمانی غبارآلود داشته‌اند به گونه‌ای که نفوذ ریزگرد‌ها و آلودگی هوا شاخص کیفی هوای این مناطق را در حالت بحران و هشدار قرار داده و در این حالت باید منتظر آثار مخرب و زیانبار آن بر سلامت افراد به خصوص کودکان، سالمندان، افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای و انواع و اقسام بیماری‌های پوستی و حساسیتی باشیم.
به گفته کارشناسان گرد و غبار در چند روز اخیر در شهرستان‌های غربی کرمانشاه در یک دهه اخیر بی سابقه بوده است و اوج این آلودگی را می‌توان روز گذشته در شهرستان قصرشیرین غربی‌ترین شهرستان استان کرمانشاه و کشور شاهد باشیم که به عنوان ناسالم‌ترین شهرستان کشورمان به دلیل گرد و غبار به ثبت رسید.
این پدیده نه تنها عوارض جسمی زیادی به مردم استان تحمیل کرده که حتی با بستن منافذ برگ‌های درختان بلوط، به شدت به جنگل‌های زاگرس هم آسیب زده است.
آثار منفی پدیده گرد و غبار علاوه بر سلامت استان‌ها خسارت‌های فراوانی را در زمینه‌های اقتصادی و زیست محیطی، گردشگری، کشاورزی، حمل و نقل، آموزش و پرورش و صنعت به دنبال دارد از این رو باید با یک برنامه جدی مقابله با این پدیده را که نه تنها هوای استان ۲ میلیون نفری کرمانشاه و دیگر استان‌های مرزی بلکه استان‌های تهران، کرج، سمنان، همدان، ایلام و کردستان و دیگر شهر‌ها و حتی هوای کشور‌های آذربایجان و ارمنستان را به شدت آلوده و متاثر ساخته طوری که روز گذشته بیستم فروردین ماه شاهد تعطیلی مدارس بیشتر مناطق این استان‌های درگیر با غبار بودیم.
مدیریت ریزگرد‌ها با کمک کشور‌های همسایه در دستور کارجدی دولت سیزدهم است
معاون رییس جمهور و رییس سازمان حفاظت محیط زیست در سفر نوروزی خود به استان کرمانشاه با اشاره به معضل ریزگرد‌ها گفت: کانون‌های داخلی و خارجی منشاء ریزگرد‌ها به کشور کاملا شناسایی شده و مدیریت و کنترل این کانون‌ها در داخل و خارج با استفاده از دیپلماسی فعال در دستور کار جدی قرار می‌گیرد.
علی سلاجقه، منشاء آلودگی ریزگرد‌ها را ناشی از خشک شدن بسیاری از تالاب‌ها و عدم بارش مناسب در داخلی و خارج از کشور دانست و گفت: کانون این ریزگرد‌ها در داخل و خارج از کشور شناسایی شده و در کنار دیپلماسی فعال در این ارتباط با وزیران محیط زیست کشور‌های همسایه نشست‌هایی برای مقابله با آن را آغاز کرده ایم.
برنامه ۱۰ ساله برای مقابله با ریزگرد‌ها تدوین شده است
مشاور رییس سازمان حفاظت محیط زیست و دبیر ستاد ملی مقابله با پدیده گرد و غبار کشور نیز از تدوین برنامه ۱۰ سال برای همه دستگاه‌های اجرایی در استان‌های درگیر با پدیده گرد و غبار و اجرای آن از سال جاری خبر داده است.
علی‌محمد طهماسبی در سفری که ابتدای سال جاری به استان خراسان رضوی داشت با اشاره به منشاء یابی خارجی پدیده ریزگرد‌ها گفت: این برنامه عمل بر مبنای وضعیت کشور‌هایی که در پدیده گرد و غبار ایران تاثیرگذار هستند، تهیه شده و با وزارت امور خارجه نیز مکاتباتی انجام و مطالعات در اختیار آن‌ها قرار گرفته است، سیاستگذاری‌ها و برنامه ریزی برای مقابله با ریزگرد‌ها طی چهار سال اخیر در تمام مناطق کشور انجام شده است.
همسایه‌های غربی کشورمان عامل شکل‌گیری ریزگرد‌ها
مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران نیز در این خصوص در سخنانی روز گذشته اعلام کرد که بررسی‌های اولیه تصاویر ماهواره‌ای، نشان می‌دهد که ریزگرد‌های ورودی به محدوده شهر تهران از مناطق دوردست خارج از کشور وارد شده‌اند.
سید محمدمهدی میرزایی قمی گفت: تاریخ شروع شکل‌گیری توده ریزگردی، چهارشنبه ۱۷ فروردین و منبع ابتدایی آن بخش‌هایی از کشور‌های همسایه غربی و محل تجمع ابتدایی آن در قسمت‌هایی از ترکیه بوده که با افزایش سرعت باد به داخل کشورمان حرکت کرده است.
علت بروز این پدیده، گرمایش زمین و به تبع آن خشکسالی و بیابان زایی بوده که همگی این مسائیل ناشی از پدیده تغییر اقلیم است.
از این رو لزوم در نظر گیری برنامه‌ی جامع و کشوری به جهت مقابله با اثرات تغییرات اقلیمی مورد ضرورت بوده و در همین راستا با توجه به اینکه منشاء آن خارج از کشور بوده، موضوع دیپلماسی محیط زیست را می‌طلبد.
گروه‌های پرخطر کرمانشاه با ورود توده گرد و غبار مراقب سلامتی خود باشند
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه گفت: باتوجه به ورود توده گرد و غبار به هوای استان، مردم به منظور حفظ سلامت خود، توصیه‌های بهداشتی را رعایت کنند.
دکتر ابراهیم شکیبا گفت: باتوجه به وقوع گرد و غبار و بالا بودن میزان ذرات کوچکتر از ۲.۵ میکرون در استان کرمانشاه، هم استانی‌ها به منظور حفظ سلامت خود، توصیه‌های بهداشتی و خودمراقبتی را رعایت کنند و در شهر‌های بحرانی همه‌ی افراد به ویژه گروه‌های حساس شامل سالمندان، مادران باردار، کودکان و افراد دارای سابقه بیماری قلبی عروقی و تنفسی از منزل خارج نشوند.
در شهر‌های با وضعیت هشدار، گروه‌های حساس تا حد امکان از خروج غیرضروری از منزل و تردد بی‌مورد در معابر شهری خودداری کرده و سایر افراد نیز با استفاده از ماسک مناسب و در مواقع ضروری خارج شوند و حضور در فضای باز را به حداقل کاهش دهند./ ایرنا