روز ۱۳ فروردین ماه هر سال به معنای پایان جشن‌های نوروزی است؛ روزی که مردم بنا بر سنتی فرهنگی، از خانه‌ها بیرون می‌آیند و به دشت و صحرا و باغ می‌روند تا آخرین روز عید را در دل طبیعت و در کنار سبزه و گیاه و آب روان چشمه‌ها و جویبار‌ها بگذرانند و بر همین اساس به نام روز طبیعت نامگذاری شده است. شناخت بوستان‌های تهران و شرایط آن‌ها امکانی را فراهم می‌کنند تا خانواده‌ها در روز طبیعت برای استفاده از این ظرفیت، بهتر برنامه‌ریزی کنند.
روز طبیعت فرصتی برای گرد هم جمع شدن خانواده‌ها و آشتی و دوستی با طبیعت است تا از فضای سبز و کنار هم بودن لذت ببریم. فرصتی که ظرف دو سال گذشته به دلیل شیوع کرونا ویروس از خانواده‌ها گرفته شد، به شکلی که در سیزده بدر سال ۱۳۹۹ به دلیل شیوع ویروس کرونا در ایران، ستاد ملی مقابله با ویروس کرونا طی اطلاعیه‌ای هر گونه حضور شهروندان در اماکن عمومی و تفرجگاه‌ها را ممنوع کرد. اتفاقی که در ۱۳ فروردین ۱۴۰۰ نیز تکرار شد؛ اما به حمدالله در ۱۳ فروردین ۱۴۰۱ با کنترل شیوع کرونا ویروس تاحد زیادی این امکان فراهم شده تا با رعایت پروتکل‌های بهداشتی خانواده‌ها بار دیگر در کنار هم جمع شوند و از بودن در دل طبیعت و فضای سبز استفاده کنند.
اما انتخاب مکان مناسب در این روز برای بهره از طبیعت به ویژه در شهر‌ها با توجه به وجود بوستان‌های مختلف و همچنین جنگل کاری‌ها و فضای سبز اطراف شهر‌ها شاید کمی سخت به نظر برسد؛ اما در این گزارش کمک خواهیم کرد برخی از بوستان‌ها و فضای سبز اطراف شهر تهران بهتر شناسایی و با سهولت بهتری از طبیعت در کنار خانواده در این روز بهره‌مند شویم.
تهران در مجموع دو هزار و ۲۷۷ باب بوستان دارد که مساحت آن‌ها در حالت کلی به پنج هزار و ۹۴۹ هکتار می‌رسد. همچنین مساحت فضای سبز معابر شهری در تهران هشت هزار و ۲۵۳ هکتار بوده و کمربند سبز پیرامون شهر هم ۴۲ هزار و ۸۵۲ هکتار مساحت دارد. مجموع مساحت فضای سبز درون شهری و برون شهری تهران ۵۶ هزار و ۷۸۴ هکتار است که از این رقم سرانه فضای سبز درون شهری تهران ۱۶.۳۳ مترمربع و سرانه فضای سبز برون شهری تهران ۵۰.۲۴ مترمربع است.
سبزترین مناطق تهران /پیشینهٔ تاریخی باغداری در تهران
تهران پرجمعیت‌ترین شهر و پایتخت ایران، مرکز استان تهران و شهرستان تهران است. از دید ناهمواری‌های طبیعی، تهران به دو ناحیهٔ دشتی و کوهپایه‌ایِ البرز تقسیم می‌شود و دارای اقلیم نیمه‌خشک است. تهران به دلیل داشتن آب‌وهوای مناسب و فراوانی آب، معمولاً منطقهٔ سرسبزی بوده و در منابع جغرافیایی قدیم از درختان انبوه و باغ‌های تهران یاد شده‌است. با وجود پیشینهٔ طولانی و تاریخی باغداری در تهران، نخستین باغ‌های معروف تهران، در دوران صفوی و پس از آن در دوران قاجار، در دورهٔ فتحعلی‌شاه پدید آمدند. در دوران ناصرالدین‌شاه قاجار نیز دگرگونی‌های مهمی در شیوهٔ باغداری پایتخت ایجاد شد و باغداری نوین، پس از روبرو شدن با سبک اروپایی آن و استخدام باغبان‌های خارجی، وارد تهران شد. ضمن اینکه تهران برای چنارهایش هم مشهور بوده است.
ارزیابی سرانهٔ فضای سبز یکی از مهمترین معیار‌ها برای سنجش میزان فضای سبز استاندارد در هر شهر و برای هر فردی است؛ بنابراین تلاش‌ها برای رسیدن تهران به استاندارد‌های جهانی ادامه دارد و در برنامه‌های شهرداری به آن اشاره شده است. ایجاد بوستان‌های جدید، ایجاد فضای سبز در حاشیهٔ بزرگراه‌ها، ایجاد و گسترش فضای سبز عمودی و گسترش کمربند سبز تهران از برنامه‌هایی هستند که توسط سازمان‌های مسئول دنبال می‌شوند.
سبزترین مناطق پایتخت
براساس آخرین آمار‌های منتشر شده درباره فضای سبز مناطق مختلف شهر تهران می‌توان گفت که مناطق ۲۱ و ۲۲ سبزترین مناطق پایتخت هستند و مناطق ۱۰ و ۱۷ نیز دارای کمترین سرانه فضای سبز در تهران هستند. منطقه ۲۲ با سرانه‌ای حدود ۶۰ متر مربع سبزترین منطقه تهران و پس از آن منطقه ۲۱ و ۱ در رتبه‌های بعدی قرار گرفته اند.
آیا تهران شهر سبزی است؟
با مقایسه میزان سرانه فضای سبز شهر تهران با سایر شهر‌ها و کلانشهر‌های دنیا نشان می‌دهد تهران را نمی‌توان جزو کلانشهر‌های سبز دنیا دسته بندی کرد. بی تردید بالا بودن سرانه فضای سبز در شهر فواید زیادی دارد مخصوصا در مناطقی از شهر که ساختمان‌های بزرگ و برج‌های چندین طبقه شبیه به جنگل بتونی ساخته شده اند. فضای سبز نه تنها برای حفظ اکوسیستم طبیعت نیاز است؛ بلکه نیاز‌های روانی ساکنین شهر‌ها را نیز برطرف خواهد کرد.
شهرداری شهر‌های بزرگ تلاش دارد از خراب شدن فضای سبز اطراف شهر‌ها ممانعت کرده و پارک‌ها و فضای سبز داخل شهر را با مبلمان شهری مناسب تجهیز نماید. مبلمان شهری همچون گلدان شهری، نیمکت شهری، زمین بازی برای کودکان و لوازم ورزشی و پارکی برای بزرگتر‌ها به تجهیز شدن پارک‌ها و فضای سیز در شهر کمک کرده و آسایش شهروندان را فراهم می‌آورد.
سرانه فضای سبز شهر‌های بزرگ از استاندارد‌های سازمان ملل متحد پیروی می‌کند. این سازمان سرانه فضای سبز برای هر نفر را بین ۲۰ تا ۲۵ متر مربع در نظر گرفته است. این سرانه در ایران برای هر فرد ۷ تا ۱۲ متر مربع است که این میزان، از استاندارد‌های جهانی بسیار کمتر است و شهرداری‌ها برای احیای فضای سبز و تجهیز آن تلاش بیشتری باید انجام دهند.
سرانه فضای سبز شهر تهران ۱۶.۳۰ متر مربع است و همین باعث شده که تهران در میان کلانشهر‌های سبز دسته بندی نشود.
بزرگترین بوستان تهران
«پارک جنگلی لویزان» بزرگترین پارک تهران که مساحتی معادل ۱۱ میلیون متر مربع دارد. این پارک در قسمت شمال شرقی و در منطقه۴ تهران واقع شده و در سال ۱۳۴۶ احداث شده است. این بوستان از شمال به بزرگراه شهید بابایی، از غرب به شهرک امید و از شرق به ده لویزان منتهی می‌شود. پوشش گیاهی عمده این بوستان جنگلی درختان کاج، سرو خمره ای، چنار، اقاقیا، توت، عرعر و گز است. از ویژگی‌های این بوستان می‌توان به دید وسیع آن اشاره کرد که وقتی به بالای این بوستان برسید شهر بزرگ تهران زیر پایتان خواهد بود؛ مکانی مناسب برای فرار از همه دغدغه‌ها و زندگی ماشینی.
قدیمی‌ترین بوستان تهران
بوستانی در منطقه ۱۲ در مرکز تهران و در محدوده خیابان‌های خیام و شهید فیاض‌بخش در ۲۵ اسفند ۱۳۲۹ در زمینی که پیش از این با تخریب بخشی از محله سنگلج چندین سال خالی مانده بود، احداث شد.
مساحت این بوستان تقریباً ۲۵ هکتار با ۸ در ورودی است و درون آن موزه صلح تهران، آکواریم، استخر، ورزشگاه، کتابخانه و سایت پرنده نگری وجود دارد. این بوستان از جنوب به خیابان بهشت، از شمال به خیابان فیاض بخش، از خاور به خیابان خیام (تهران) و از باختر به وحدت اسلامی (شاپور) محدود می‌شود. این بوستان قدیمی‌ترین بوستان پایتخت همان «پارک شهر» است؛ یکی از مکان‌های دیدنی که فضای بسیار مناسبی برای گذراندن یک روز مفرح و شاد به همراه خانواده است.
بوستان‌های جنگلی پایتخت
بوستان‌های جنگلی استان تهران به دو دسته طبیعی و دست‌کاشت تقسیم می‌شوند.
جنگل‌های طبیعی در سطح استان تهران پراکنده‌اند و در آن‌ها گونه‌های گیاهی مانند زالزالک، گوجه وحشی، زرشک، انجیر، شیر خشت، پسته، بادام کوهی، داغداغان، سنجد، تنگرس، گز، ارزن، سماق، سیاه‌دلیک و ... به چشم می‌خورد. در حوزه بوستان‌های جنگلی دست‌کاشت استان تهران می‌توان به بوستان‌هایی همچون لویزان، وردآورد، چیتگر، غزال، سرخه حصار، پردیسان، توسکا، سوهانک، خجیر، کوهسار و طالقانی اشاره کرد که در مجموع مساحتی بیش از ۵۹ میلیون متر مربع را به خود اختصاص داده اند.
معرفی ۱۰ بوستان برتر تهران که حتما باید از آن‌ها بازدید کرد
۱- پارک آب و آتش
بوستان آب و آتش یکی از بهترین پارک‌های تهران است که در خیابان آفریقا، نرسیده به چهارراه جهان کودک، انتهای کوچه ژوبین واقع شده است. از ویژگی‌های منحصر به فردی که این پارک دارد چهار برج آتشی است که در میان فواره‌های رقصان آب قد علم کرده و جلوه‌ای تماشایی را به وجود آورده اند. این پارک با مساحتی در حدود ۲۴ هزار مترمربع در منطقه ۴ تهران از طریق یک پل بسیار قابل توجه برای شهروندان به نام پل طبیعت تهران به پارک طالقانی که در آن سوی اتوبان مدرس واقع شده، متصل گشته است. در واقع شهروندان با رفتن به پارک آب و آتش می‌توانند از دو پارک دیگر تهران نیز دیدن کنند.
۲-بوستان پردیسان
بوستان پردیسان تهران با وسعت حدودیِ ۲۷۵ هکتار در بزرگراه حکیم غرب، بعد از بزرگراه شیخ فضل الله نوری واقع شده است. این پارک شامل دو بخش حیات وحش طبیعی و حیات وحش در حال اسارت است که علاقه مندان می‌توانند از آن‌ها بازدید به عمل آورند. نزدیکی این پارک به برج میلاد تهران چشم اندازی خیره کننده از آن را به نمایش گذاشته است.
۳-بوستان جمشیدیه
یکی از زیباترین پارک‌های تهران که در خیابان شهید باهنر، خیابان شهید امیدوار واقع شده است. این بوستان مرتفع‌ترین پارک تهران است که می‌توانید در آن چشم اندازی تماشایی از شهر تهران را مشاهده کنید. وجود تندیس‌هایی با مفاهیم گوناگون، مسیر‌های سنگ فرش شده، آبنما‌های متعدد و فضا‌های کوهستانی از جذابیت‌های این پارک به شمار می‌رود.
۴-بوستان پرواز
یکی از تفریحگاه‌های پرطرفدار تهران "پارک پرواز" می‌باشد که در سعادت آباد، بلوار پیام، میدان بهرود واقع شده است. این بوستان به دلیل قرارگیری در ارتفاعات، در زمینی به مساحت ۱۳ هکتار چشم اندازی ۳۶۰ درجه از پایتخت را به نمایش گذاشته است.
۵-بوستان نهج البلاغه
پارک نهج البلاغه را می‌توان یک دهکده توریستی دانست که در بزرگراه همت، اشرفی اصفهانی، خیابان گلستان، خیابان پارک، خیابان استاد نظری واقع شده است. وسعت این پارک بیش از ۳۵ هکتار است که از این میان ۹ هزار مترمربع به مسیر دوچرخه سواری و ۱۸۰۰ مترمربع به فضای ورزش‌های همگانی اختصاص پیدا کرده است. وجود یک رودخانه در میانه پارک، آن را به دو قسمت مجزا تقسیم نموده که این قسمت از طریق پل‌های متعدد به یکدیگر متصل می‌شوند.
۶- بوستان المهدی
این بوستان در ضلع جنوب شرقی میدان آزادی واقع شده است.
۷- بوستان جنگلی لویزان
بزرگترین فضای سبز پایتخت با ۱۴۰۰ هکتار مساحت در شمیرانات، خیابان هنگام، بالاتر از چهارراه استقلال به نام بوستان جنگلی لویزان واقع شده است.
۸-بوستان دانشجو
یکی از پارک‌های معروف شهر تهران است که در خیابان انقلاب اسلامی، حوالی چهارراه ولیعصر واقع شده است.
۹-بوستان جوانمردان
منطقه ۲۲ تهران، قطب گردشگری پایتخت محسوب می‌شود که پارک‌های فراوانی را در خود جای داده است. یکی از پارک‌های تازه تاسیس این منطقه "پارک جوانمردان" می‌باشد که در اتوبان همت غرب، جنوب دهکده المپیک واقع شده است.
۱۰-بوستان جنگلی چیتگر
یکی از قدیمی‌ترین و بزرگترین پارک‌های جنگلی تهران، پارک جنگلی چیتگر نام دارد که در اتوبان تهران – کرج، خروجی پیکانشهر و آزادشهر واقع شده است.
منبع: ایسنا