پرمصرف‌های صنعت برق تاکنون ضربات جبران‌ناپذیری به این صنعت وارد کرده‌اند که ردپای آن را می‌توان در خاموشی‌های فصل تابستان سال‌های گذشته به خوبی مشاهده کرد.
مشخصا زمانی که چنین گزاره‌هایی نظیر «نقش اقلیت پرمصرف در قطعی برق» مطرح می‌شود، یافتن رابطه منطقی کمی دشوار به نظر برسد. ممکن است، عده‌ای تصور کنند، این مسائل بهانه‌ای برای توجیه فعالیت متولیان صنعت برق است، اما اگر کمی با دقت بیشتری به مسئله توجه کنیم، متوجه نقش انکارناپذیر پرمصرف‌ها بر قطعی برق خواهیم شد.
بیشتربخوانید
به طور متوسط در سطح کشور، بیش از ۷۵ درصد مردم جزء مشترکان کم مصرف به حساب آمده و مصرف خود را به میزان کمتر از الگوی تعیین شده در هر منطقه سوق می‌دهند، اما ۲۵ درصد دیگر از مشترکان خانگی توجهی به مصرف برق نداشته و بیشتر از الگوی تعیین شده از برق استفاده می‌کنند که ۲ درصد از این مشترکان جزء اقشار بسیار پرمصرف یا به عبارتی بد مصرف هستند که بیش از ۲ برابر الگو از برق استفاده می‌کنند.
بر این مبنا در دید سطحی به این مسئله شاید تصور بشود که نسبت انرژی مورد استفاده کم مصرف‌ها ۷۵ درصد پرمصرف‌هاست، اما زمانی‌که به آماری انرژی نگاهی می‌اندازیم، متوجه خواهیم شد که تنها برق مورد استفاده در پله پرمصرفی در بخش خانگی، ۴۲ درصد کل انرژی تولید شده متعلقه به این بخش را در بر می‌گیرد.
به عبارت دیگر نزدیک به نیمی از برق فرستاده شده به بخش خانگی توسط مشترکان پرمصرف فقط در محدوده فراتر از الگوی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
توجه به این آمار بیانگر این مسئله است، که پرمصرف‌ها بیشتر از اندازه خود انرژی مصرف می‌کنند و همین مصرف نجومی در بازه‌های زمانی که تقاضا بر عرضه پیشی می‌گیرد، منتهی به قطعی برق می‌شود. قطعی برقی که بخش عمده آن سهم مشترکانی است که کم مصرف بوده‌اند و نقشی در قطعی برق نداشتند.
پرمصرف‌های برق کجا زندگی می‌کنند
بی عدالتی اتفاق افتاده در یک کلام این مسئله است که مصرف برق اقلیت پرمصرف خاموشی را برای اکثریت کم مصرف به ارمغان می‌آورد. بر این اساس اگر نگاهی به توزیع مکانی مشترکان بسیار پرمصرف بیندازیم، متوجه خواهیم شد که بخش قابل توجهی از این مشترکان جزء اقشار پردرآمد بوده اند. همین مسئله بیانگر عمق بی‌عدالتی اتفاق افتاده است.
در همین راستا بر مبنای آمار ارائه شده از سوی صنعت برق از مجموع ۴ هزار ۹۲۲ قبض صادر شده بالای ۵ میلیون تومان با مصرف نجومی برق ۲ هزار ۱۱ برق برای مشترکان خانگی واقع در تهران بزرگ صادر شده است.
از سوی دیگر ۶۰۳ قبض نجومی در سال ۱۴۰۰ برای باغ ویلا‌های واقع در استان البرز بوده و ۴۱۸ قبض نیز مرتبط به منازل مسکونی با امکانات نامتعارفی نظیر استخر، سونا و جکوزی در شهر تهران تعلق گرفته است.
همچنین ۳۶۲ قبض نجومی بالای ۵ میلیون تومان در سال که سپری شد برای مصارف نجومی شهر مشهد صادر شده و ۳۴۲ قبض نیز به ویلا‌های لاکچری واقع در غرب استان مازندران تعلق گرفت.
توجه به این موقعیت مکانی بیانگر آن است که عمده مشترکان با مصرف نجومی جزء اقشار پردرآمد جامعه هستند و این مصارف نجومی عمدتا برای باغ ویلا‌ها و واحد‌های مسکونی لاکچری است. در یک کلام، اقلیت پرمصرف پردرآمد با مصرف بی رویه و بدون حساب و کتاب خود زمینه بروز مشکلات گسترده‌ای نظیر قطعی برق را برای مشترکان کم مصرف به وجود می‌آورند.
تعرفه برق برای احیای عدالت بازنگری می‌شود
با توجه به بی‌عدالتی شکل گرفته در صنعت برق در سالیان طولانی گذشته، اصلاح این رویه یکی از مهمترین مسائل در دستور کار وزارت نیرو تلقی می‌شود. در همین راستا، هیئت دولت اخیرا در قالب بازنگری تعرفه‌گذاری برق علاوه بر ابزار‌های تشویقی در نظر گرفته شده، به منظور تنظیم میزان مصرف برق استفاده شده در پله پرمصرفی از ابزار‌هایی استفاده می‌کند تا بدین ترتیب زمینه اصلاح الگوی مصرف را مهیا شود.
در همین راستا مشترکان پر مصرفی که بیشتر از الگوی مصرف از برق استفاده می‌کنند، برای برق فراتر از الگوی باید هزینه واقعی تامین برق را بپردازند.
همانگونه که بیان شد، مطابق آمار مستند در این حوزه، فقط میزان برق مورد استفاده فراتر از الگو توسط ۲۵ درصد از مشترکان پرمصرف برق معادل ۴۲ درصد کل انرژی است که به بخش خانگی به همه مردم داده می‌شود.
بر این اساس در نظام تعرفه‌گذاری قبلی، هزینه تامین انرژی اقلیت پر مصرف از جیب همه مردم پرداخت می‌شد. همین موضوع سبب شده بود تا نیمی از یارانه برق سهم ۳ دهک پردرآمد کشور شود. به عبارت دیگر، چلچراغ خانه ثروتمندان با پول مردم روشن می‌ماند.
اقدام هیئت دولت به منظور تغییر در نظام تعرفه‌گذاری برق به منظور تسهیل رشد صنعت برق با هدف اصلاح الگوی مصرف مورد تایید بسیاری از کارشناسان حوزه انرژی قرار گرفته است.
در همین راستا، صابر آزاد شهرکی، کارشناس انرژی، با بیان تجربه موفق تعرفه‌گذاری پلکانی موثر برق در سایر نقاط دنیا، معتقد است: «شیوه‌ای برای مقابله با چالش تامین برق در بسیاری از کشور‌های دنیا اجرا شده و بر اثر اجرای این شیوه ها، مصرف برق در روز‌های اوج بار تا حد قابل توجهی کاهش یافته است. به عنوان مثال برای مقابله با این چالش در سال ۲۰۰۱ در کالیفرنیا، قیمت برق مشترکان کم‌مصرف ثابت ماند، اما مشترکان پرمصرف با ۵۰ درصد افزایش قیمت برق مواجه شدند.»
این کارشناس حوزه انرژی ادامه داد: «در نتیجه این سیاست هوشمندانه، توان مصرفی برق در این ایالت را حدود ۱۲درصد کاهش یافت.»
از سوی دیگر محمد پورحمید، کارشناس حوزه نیرو با اشاره مستقیم به مزایای نظام تعرفه‌گذاری پلکانی موثر در قالب مصوبه برقی هیئت دولت گفت: «نظام تعرفه‌گذاری قبلی صنعت برق زمینه بروز بی‌عدالتی بزرگی در میان دهک‌های درآمدی بود».
پورحمید اظهار داشت: «مصوبه برقی دولت در گام اول احیای عدالت در توزیع یارانه انرژی را به همراه دارد و این یارانه برای همه مردم به طور برابر تا سطح الگوی مصرف قابل استفاده است و عملا عدالت در فرصت به وضوح برقرار شده است».
با توجه به اقدامات وزارت نیرو در سال آتی می‌توان امیدوار بود که دیگر فشار خوش‌گذرانی اقلیت پرمصرف و ثروتمند بخش برق بر سایر مردم اعمال نشده و حداقل این مشترکان بهای واقعی اقدامات خود را می‌پردازند.
منبع: فارس