جُرم و رفتار‌های مُجرمانه به دلیل دارا بودن ظرف زمانی و مکانی خاص و منحصربه‌فرد، دارای توزیع یکسانی نیستند. گسترش شهرنشینی ازیک‌طرف و کمبود فضا از طرف دیگر، ازدحام و تراکم بیش‌ازحد جمعیت و فعالیت را در شهر‌های امروزی سبب شده است. درهم تنیدگی و فشردگی جمعیت، دارای پیامد‌های گسترده‌ای بوده که یکی از آن‌ها افزایش ناهنجاری‌های اجتماعی است که این مسئله نه‌تن‌ها دستگاه‌های قضایی و انتظامی را با چالش‌های بزرگ مواجه می‌کند، بلکه ازنظر فرهنگی، اجتماعی، روانی، اقتصادی و حتی سیاسی نیز مخاطره‌آمیز بوده و هزینه‌های مادی و معنوی فراوانی بر دوش جامعه می‌گذارد.
بنا بر نظر متخصصان امر، مبارزه با جرم، منوط به شناخت عوامل جرم‌زا است؛ بنابراین با از بین بردن این عوامل و کاهش اثرات آن‌ها می‌توان از بروز جرائم پیشگیری نموده و یا حداقل از میزان آن‌ها کاست. از یک دید کلی، جرم شامل رفتاری است مخالف نظم اجتماعی که مرتکب آن را در معرض مجازات یا اقدامات تأمینی (تربیتی، مراقبتی و درمانی) قرار می‌دهد. جرم، درواقع سازه‌ای اجتماعی است که بر نقض ارزش‌های مشترک جامعه توسط یک فرد یا گروه دلالت دارد. افزایش جرم و تنوع آن در جوامع شهری نه‌تن‌ها با اصول نظم اجتماعی تعارض دارد، بلکه به همراه خود، هدر رفتن منابع اقتصادی، سرخوردگی شهروندان و وخامت کلی در کیفیت زندگی را به ارمغان می‌آورد و کاهش امنیت اجتماعی نیز، پایه‌های زندگی اجتماعی را تهدید می‌کند.
در رابطه با سرقت به عنوان یکی از مهم‌ترین جرم‌هایی که هم در کشور ما و هم در کل جهان تبعات بسیاری را به بار آورده است، محققی از دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان اقدام به انجام یک پژوهش علمی کرده است. در این تحقیق موردی، موارد پیشگیری از وقوع سرقت مورد بررسی واقع شده‌اند.
هدف پژوهش حاضر، بررسی شرایط محیطی در وقوع جرم سرقت و روش آن، توصیفی تحلیلی بر پایه مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی با تاکید بر شهرستان شاهرود بوده است.
یافته‌های این تحقیق براهمیت نقش مکان‌های شهر در میزان و فراوانی جرم سرقت تأکید دارند. طبق این یافته‌ها، بیشترین سرقت‌ها مربوط به شهرک‌های حاشیه شهر و دو شهرک در داخل شهر بوده‌اند که نقش و تأثیر کالبد و فیزیک شهری و طراحی مناسب فضا‌ها و مجتمع‌های زیستی شهری را در تأثیر مستقیم بر کاهش و پیشگیری از جرم سرقت نشان می‌دهند.
طبق این یافته‌ها، با توجه به رابطه بین فضا‌های بی‌دفاع و جرم سرقت، با کاهش فضا‌های بی‌دفاع و توجه به مکان جرم و طراحی مناسب محیط، می‌توان از وقوع برخی از جرائم مثل سرقت جلوگیری به عمل آورد.
در این خصوص، "حسین جیبا"، پژوهشگر فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان اظهار می‌دارد: «یافته‌های این تحقیق در مقایسه با تحقیق‌های علمی و سازمانی انجام‌یافته، به اثبات این نکته اساسی برمی‌گردد که جغرافیای جنایی همیشه از ماهیت ثابت و فضای کالبدی خاص با محدودیت‌های فیزیکی برخوردار است. به دلیل رشد توسعه شهرنشینی در ایران، همواره شاهد تولید تنوع مجتمع‌های زیستی در شهر و اطراف آن در قالب ایجاد شهرک هستیم و همراه با آن جرائم با کثرت ملاک‌های ارتباطات اجتماعی هم افزایش می‌یابد».
به گفته این محقق، «ازاین‌رو همه تکنیک‌های مدرن ناظر بر امنیت محیطی در فضا‌های شهری را برای جلوگیری از تعامل دو عنصر الحاقی و القایی با عنصر زیستگاهی که ترکیب آن‌ها متضمن فلسفه وجودی جرائم شهری است، بایستی در مهندسی شهری به کار گرفت».
در این تحقیق، همچنین راهکار‌ها و پیشنهاداتی به منظور پیشگیری از جرم سرقت به شرح ذیل ارائه شده است:
- به‌کارگیری معیار‌های علمی در داخل شهر با توجه به شرایط اقتصادی، اجتماعی، جامعه شهری
- ثبت سابقه مجرمان و تهیه بانک اطلاعاتی پرونده‌های قضایی برای آن‌ها و تهیه اطلس جرم شهر
- تشخیص مالکیت مکان و پاک‌سازی خانه‌های مخروبه و مکان‌های خلاف در محله‌های دارای بافت فرسوده و قدیمی
- محصور کردن ساختمان‌های رهاشده و اراضی متروکه با استفاده ازمحوطه‌سازی
- نظارت و افزایش حضور گشت‌های انتظامی در ساعات پایانی روز و شب و در ایام پر تردد مسافرین
- استقرار ایستگاه‌ها و کانکس‌های پلیس در نقاط جرم خیز شهر و شهرک‌ها
- نصب دوربین‌های مداربسته و چراغ‌های روشنایی در سطح شهر و مناطق تاریک
- حمایت از فعالیت‌های اجتماعی و تزریق کاربری‌های امن و متجانس با ضریب جذب بالای اجتماعی در نقاط مستعد جرم
- استفاده از سیستم اطلاعات مکانی و تصمیم‌گیری چند معیاره همچون GIS
منبع: ایسنا