عدو شود سبب خیر اگر خدا خواهد!

حجت الله ایوبی، دبیر کل ملی یونسکو ایران، در آیین برگزاری نخستین جایزه حکیم نظامی به همت کمیسیون ملی یونسکو_ایران، با عنوان خط نیاکان، با ذکر اشعاری از حکیم نظامی بیان کرد که حکیم نظامی نشان داد که جهان دل چه مختصاتی دارد. 

نجوید کسی بر کسی برتری

مگر از طریق هنر پروری 

وی بیان کرد که این سخن را نظامی در قرون وسطی گفت. اما یونسکو، در عصر کنونی، شعاری با این مضمون مطرح کرده است.

وی با بیان شعار یونسکو: "در همه سنین و دوره‌ها نباید از آموزش دست کشید"، بیان کرد که نظامی، در اعماق قرون وسطی، به این موضوع اشاره کرده و فرموده است: 

هرکه ز آموختن ندارد ننگ

در برآرد ز آب و لعل از سنگ

وانکه دانش نباشدش روزی

ننگ دارد ز دانش‌آموزی

پاسخ دروغ را راست باید داد...

 اصغر دادبه، مدیر گروه ادبیات دایره المعارف بزرگ اسلامی، بیان کرد که نباید به برگزاری این بزرگداشت به تنها یکبار در سال بسنده کرد. باید این موضوع را جدی گرفت و در کتاب‌های درسی و رسانه‌ها به آن پرداخت. به گفته او، پاسخ دروغ‌ها را راست دادن بسیار مهم است.

وی با اشاره به این شعر که ره رو آن است که آهسته و پیوسته رود، بیان کرد که ما صبر می‌کنیم تا زمانی که کار از کار بگذرد، و تازه شروع به دویدن می‌کنیم. خرگوش نباشیم، لاک پشت باشیم!

دادبه درباره جایگاه نظامی، اظهار کرد که نظامی، فردوسی دوم است. فردوسی از طریق حماسه هویت ملی را ارائه کرده و نظامی از طریق غنا.

وی در انتها شعری از خمسه نظامی تلاوت کرد: 

همه عالم تنست و ایران دل

نیست گوینده زین قیاس خجل.

چونکه ایران دل زمین باشد

دل ز تن به بود یقین باشد

عدو شود سبب خیر...

میرجلال الدین کزازی، شاهنامه پژوه و ادیب ایرانی بیان کرد که بر نظامی ستم روا داشته ایم و آن چنان که سزاست، به نظامی ارج نهاده نشده است. به گفته او نظامی در بزم نامه سرایی برترین است.

وی با ذکر جمله: عدو شود سبب خیر اگر خدا خواهد، بیان کرد که کسی از گوشه آمده است که سخنی ناساز و بی پایه بیان کرده و ما هم برای پاسخی به آن برآمدیم. اما فارغ از انگیزه، رخداد‌هایی از این قبیل، بسیار مفید خواهد بود. 

این ادیب ایرانی، بیان کرد که خسرو و شیرین برترین بزم نامه ایرانی و چه بسا جهانیست و ویژگی‌هایی دیگر هم دارد که آن را از همتا‌ها فراتر میبرد. یکی آن که ما در خسرو و شیرین با دو چهره دلداده روبرو هستیم. یکی چهره بنیادین خسرو و دیگری چهره کنارین فرهاد. اما اگر سرگذشت بزم نامه سرایی را پی بگیریم، من برآنم که در فرجام، فرهاد را به ناچار برتر از خسرو خواهیم دانست. 

به گفته وی، امروزی‌ها می‌گویند فرهاد چهره‌ای کلیدی است. چرا که در تازه‌ای را برروی بزم نامه سرایی ایرانی و پارسی می‌گشاید.

وی درباره اینکه بزم نامه کهن‌تر است یا رزم نامه، بیان کرد که رزم نامه را پیشتر از بزم نامه می‌توان دید. هیچ رزم نامه‌ای را نمی‌شناسیم که با بزم نامه بیگانه باشد. بزرگترین بزم نامه‌های کهن فارسی پیش از نظامی، در شاهنامه آمده است.

بزم نامه هم در سرگذشت خویش، از خسرو به فرهاد می‌رسد. خسرو دلداده‌ی رزم نامه ایست. خسرو شاه و جنگاور است. همزمان به چند زیباروی دل می‌سپارد. این ویژگی دلداده رزم نامه ایست. در نهایت خسرو به کام می‌رسد و با شیرین پیوند می‌گیرد. این هم ویژگی دیگری در رزم نامه کهن است.

اما دلداده بزم نامه ای، جز به شیرین نمی‌اندیشد. دوم اینکه نه تنها به کام نمی‌رسد، بلکه جان خود را فدا می‌کند. از آن پس است که دلداده بزمی، اندک اندک بر دلداده رزمی چیره می‌شود.