شیوع کووید ۱۹ به همه ما چیز‌هایی آموخته است. یکی از آن‌ها لزوم قوی نگه داشتن سیستم ایمنی بدن است؛ زیرا زمانی که ما ایمنی سالم و خوبی داشته باشیم، حتی در فرآیندی مانند یک بیماری همه گیر، مشارکت‌های مثبتی را تجربه می‌کنیم.
آقطی سیاه چیست؟
آقطی سیاه با نام علمی: Sambucus nigra میوه درختی به همین نام است. این گیاه که در سال‌های اخیر محبوبیت زیادی پیدا کرده است؛ به ویژه در مکمل‌های غذایی استفاده می‌شود. درخت این میوه‌های ریز، بوته‌ای بومی آمریکای شمالی و اروپا است. آقطی سیاه سال ها است که به طور سنتی مورد استفاده عموم مردم قرار گرفته است. امروزه استفاده دارویی از آن به ویژه در درمان سرماخوردگی و عفونت آنفلوانزا به چشم می‌خورد. البته نباید فراموش کرد که مصرف خام میوه، پوست یا برگ گیاه سمی است.
میوه آقطی سیاه، ریز سیاه یا آبی مایل به سیاه است و باید پخته شود. گل‌های سفید آن عطری شبیه جوز هندی دارند و می‌توان آن را به صورت پخته یا خام مصرف کرد. آقطی سیاه معمولاً طعم ترش دارد و در مربا، ژله، سس، پای و …استفاده می‌شود. از نظر تجاری نیز در آدامس‌ها، قرص‌های پاستیل، شربت‌ها، مکمل‌ها و دمنوش‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مواد طبیعی موجود در آقطی سیاه چیست؟
همان طور که از رنگ آن می‌توان فهمید، آقطی سیاه یک ذخیره آنتی اکسیدانی است. میوه‌ها و سبزیجات رنگارنگ، به خصوص رنگی، ذخیره آنتی اکسیدان هستند. آن‌ها سرشار از ویتامین C، اما حاوی فیبر نیز هستند. حاوی فلاونوئیدها، اسید‌های فنولیک، ویتامین A، کلسیم، آهن، B۶، استرول ها و اسانس‌ها هستند.
موثر برای سرماخوردگی و آنفلوانزا
نشان داده شده است که عصاره و دم کرده گل آقطی سیاه به کاهش شدت و طول آنفلوانزا کمک می‌کند. یکی از شناخته شده‌ترین فواید آقطی سیاه تسکین سریع عفونت‌های سرماخوردگی و آنفلوانزا است. در یک مطالعه در سال ۲۰۱۸، اثرات آن با دارو‌های شیمیایی مقایسه و مشخص شد که به غلبه بر عفونت دستگاه تنفسی فوقانی کمک می‌کند. در این مرحله، مفید است که بگوییم مزیت اصلی استفاده از آن بدون بیمار شدن است؛ زیرا تصور می‌شود که در جلوگیری از چسبیدن ویروس به فرد/میزبان موفق‌تر است.
اثر آنتی اکسیدانی بسیار بالا
استرس اکسیداتیو ناشی از رادیکال‌های آزاد که به عنوان محصولات متابولیک در نتیجه عملکرد طبیعی متابولیسم ظاهر می‌شوند، ممکن است در آینده منجر به بیماری‌هایی مانند دیابت نوع ۲ و سرطان شود. آنتی اکسیدان‌ها مسئول حذف رادیکال‌های آزاد هستند. برای رهایی از اثرات مضر محصولات جانبی عملکرد طبیعی بدن خود، باید غذا‌های سرشار از آنتی اکسیدان مصرف کنیم.
گل‌ها، انواع توت‌ها و برگ‌های اقاقی سیاه منبع عالی آنتی اکسیدان‌ها هستند. یکی از محتویات آنتیونین موجود در میوه‌های آن ۳.۵ برابر آنتی اکسیدان ویتامین E است؛ اما نباید فراموش کرد که سطح آنتی اکسیدان ممکن است پس از فرآیند‌هایی مانند فشار دادن آب سنجد سیاه، حرارت دادن، پختن و استخراج کاهش یابد. به همین دلیل ممکن است اثر کمتری نسبت به نتایج به دست آمده در مطالعات آزمایشگاهی داشته باشد.
موثر در محافظت از سلامت قلب و عروق
آقطی سیاه ممکن است اثرات مثبتی بر برخی از نشانگر‌های سلامت قلب و عروق خونی داشته باشد. مطالعات نشان می‌دهند که آب سنجد می‌تواند سطح چربی و کلسترول خون را کاهش دهد. علاوه بر این، رژیم غذایی سرشار از فلاونوئیدها مانند آنتوسیانین‌ها خطر ابتلا به بیماری قلبی را کاهش می‌دهد. علاوه بر این، آقطی سیاه می‌تواند ترشح انسولین را افزایش داده و قند خون را بهبود بخشد. با توجه به این که دیابت نوع ۲ یک عامل خطر مهم برای بیماری‌های قلبی عروقی است، مدیریت قند خون در پیشگیری از این شرایط مهم است.
مطالعات نشان می‌دهند که آقطی سیاه سطح کلسترول، اسید اوریک و قند خون را کاهش می‌دهد؛ اما تحقیقات بیشتری برای نشان دادن این که آیا این اثرات در انسان قابل توجه هستند یا خیر، مورد نیاز است.
ماهیت ضد میکروبی آقطی سیاه نشان می‌دهد که می‌تواند باکتری‌ها و ویروس‌هایی را که باعث بیماری می‌شوند، خنثی کند. در یک مطالعه آزمایشگاهی، مشاهده شد که عصاره این گیاه برخی از باکتری‌ها را از بین برده و از تکثیر ویروس‌های آنفلوانزای A و B جلوگیری می‌کند.
التهاب حاد
در حالی که با التهاب، آسیب و بیماری کوتاه مدت مواجه هستیم، التهاب مزمن می‌تواند منجر به افزایش وزن، دیابت نوع ۲، بیماری‌های قلبی و سایر مشکلات سلامتی شود. به همین دلیل لازم است رژیم غذایی ضد التهابی داشته باشید. برخی مطالعات می‌گویند که آقطی سیاه دارای ترکیبات ضد التهابی است.
آیا می‌توان از آن برای مقابله با ویروس کرونا استفاده کرد؟
با توجه به این که آقطی سیاه در مبارزه با ویروس‌های آنفلوانزا به ما کمک می‌کند، نمی‌دانیم که آیا می‌توان از آن برای کووید ۱۹ استفاده کرد یا خیر؟ اگرچه ویروس کرونا مدت زیادی است که در زندگی ما وجود داشته است؛ اما متاسفانه هیچ مدرکی وجود ندارد. اما ویژگی‌های درمانی این گیاه اثبات کرده اند که می‌تواند یک گیاه مفید برای جلوگیری و یا در مان کووید باشد.
دارای اثرات آنتی اکسیدانی، ضد میکروبی و ضد التهابی است. می‌توان از آن به ویژه برای محافظت در برابر عفونت‌های سرماخوردگی و آنفلوانزا استفاده کرد؛ البته اثرات مثبتی نیز بر سلامتی دارد که از آن جمله می‌توان به حفظ سلامت قلب و محافظت در برابر دیابت اشاره کرد.
با این حال، مطالعات بالینی بیشتری مورد نیاز است. به همین دلیل در مورد مصرف آن در کودکان، مادران باردار و شیرده حتما باید نظر پزشک را جویا شد.