برای نوشتن این گزارش پیش رویتان به دنبال لحظه‌ای خلاق می‌گشتم؛ زمانی که بتواند شروع خوبی برای نوشتن باشد. مثلاً از یک روز شنبه یا ابتدای یک ماه جدید، یا اینکه همه گزارش‌هایم را نوشته باشم و بی‌هیچ، چون وچرای ذهنی؛ آماده نوشتن گزارشی با عنوان «اهمال‌کاری» باشم. آن‌قدر منتظر رسیدن آن لحظه خلاق شدم که چشم‌باز کردم و دیدم دقیقاً همه تعریف‌های اهمال‌کاری را برای نوشتن گزارشی با همین عنوان به کار گرفته‌ام. آن‌قدر که رسیده‌ام به حالا، به دقیقه ۹۰ و هر آن ممکن است داور سوت پایان را بزند. می‌پرسید سوت پایانِ چی؟ سوت پایان آخر سال.
اهمال‌کاری روزهایمان را کدر می‌کند، آن‌هم آرام و بی‌صدا؛ مثل موریانه‌ای که خزیده باشد در صندوقچه‌ای از داشته‌های گران‌بهایمان. دیر بجنبیم موریانه اهمال‌کاری ارزش‌هایمان را جویده و رفته و ما مانده‌ایم و ازدست‌داده‌هایمان فقط به خاطر تأخیر؛ باورتان می‌شود فقط تأخیر! به طور خلاصه و مفید اهمال کاری یعنی رهاکردن کارای واجب و چسبیدن به کارهای دیگر مثلا با اینکه می‌دانید فردا امتحان دارید. تصور کنید حالا هنوز وقت هست و مشغول سریال دیدن شوید و آخرش مجبور باشید برای درس خوندن تا دیر وقت بیدار بمانید.
اهمال‌کاری یقه شما را گرفته است؟
اهمال‌کاری نه‌تن‌ها زمان بلکه روابطمان را هم تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. راستی تابه‌حال اهمال‌کاری یقه شما را هم گرفته است؟ هرچند پژوهشگران و روانشناسان بالینی معتقدند درصد زیادی از مردم جامعه اهمال‌کارند حالا هر شخصی ممکن است گرفتار اندک یا زیاد اهمال‌کاری باشد. افرادی که می‌گویند نه اصلاً! به‌هیچ‌عنوان ما اهمال‌کار نیستیم، اشتباه می‌کنند، آن‌ها هم هستند؛ فقط تعاریف متعدد اهمال‌کاری را نمی‌دانند! دقت کنید اهمال‌کاری فقط تنبلی نیست؛ تنبلی بخشی از اهمال‌کاری است. جالب است بدانید اتفاقاً بیشتر اهمال‌کار‌ها سر شلوغ‌اند. مثل من که برای نوشتن همین گزارش «اهمال‌کاری» دچار اهمال‌کاری شدم. لطفاً شما برای خواندنش اهمال‌کاری نکنید. همیشه یک شروع خوب، حتی یک پایان خوب می‌تواند از یک آگاهی خوب شروع شود. پس بیایید ببینیم ما و کارهایمان در کجای اهمال‌کاری به بند کشیده شده‌ایم.
الگوی رفتاری یا شخصیت؟
«فاطمه عروجی» دانش‌آموخته کارشناس ارشد روانشناسی درباره اهمال‌کاری می‌گوید: «ابتدا بدانید واژه اهمال‌کاری یک برچسب منفی است پس اول این برچسب را از روی خودتان بردارید. اهمال‌کاری یک رفتار است و ممکن است به دلیل شرایط رفتاری والدین در کودکی و سبک زندگی الگو‌ها و یا موارد دیگر در شما به وجود آمده باشد، اما نکته مهم این است که همه رفتار‌ها از طریق بالا بردن آگاهی، اجرای تمرین‌ها و دستورالعمل‌ها تحت نظر کارشناس و البته خواسته شما می‌تواند اصلاح شود».
اهمال‌کاری احساس ناخوشایند، احساس گناه، نگرانی، کلافگی و تنش ایجاد می‌کند خوب می‌دانیم به‌محض انجام دادن و تمام شدن کار‌ها دیگر مجبور نیستیم ناراحت باشیم. اگرچه این استدلال کاملاً منطقی است، اما چرا باعث نمی‌شود دست‌به‌کار شویم؟ و از اهمال‌کاری درست برداریم؟ واقعاً چرا؟
این مهم‌ترین سؤال ما درباره اهمال‌کاری بود از متخصص در امر روانشناسی همین سؤال را می‌پرسیم و این جواب را می‌شنویم: «در قدم اول باید بپذیریم که اهمال‌کار هستیم و برای رفع آن انگیزه ایجاد کنیم همه تغییرات درگرو خواستن است. البته برای از بین بردن این ویژگی رفتاری لازم نیست مرتب از خودمان بپرسیم چرا اهمال‌کار شدیم؟ چون برای پیدا کردن جوابش وارد یک چاه بی‌پایان می‌شویم. بهتر است بپرسیم چگونه ما یک اهمال‌کار از آب درآمدیم؟»
می‌پرسم: چگونه اهمال‌کار شدیم؟
«دلایل بسیار زیادی وجود دارد که افراد را به سمت اهمال‌کاری سوق دهد مخصوصاً وقتی با کار جدید و چالش‌برانگیزی روبه‌رو می‌شویم به طبع اهمال‌کاری زیاد می‌شود. اول اینکه اضطراب و خود ناباوری باعث می‌شود کار‌ها را تا آخرین لحظه ممکن به تأخیر بی اندازیم. چون در شروع یک کار جدید به نظر می‌رسد چیز سرگرم‌کننده و جالب‌تری هم هست که باید انجام داد. البته گروهی هم هستند که معتاد پرداختن به لذت‌های کوچک هستند و در آن کار زیاده‌روی می‌کنند و چشم‌باز می‌کنند و می‌بینند همه روزشان که چه عرض کنم روزهایشان ازدست‌رفته است. برخی تأخیر‌ها به دلیل نداشتن نظم است، نمی‌دانیم از کجا باید شروع کنیم؟ نداشتن برنامه‌ریزی یا برنامه‌ریزی نامناسب هم یکی دیگر از دلایل اهمال‌کاری است. برخی تأخیر‌ها به دلیل تردید به توانایی‌ها برای تکمیل یک تکلیف یا پروژه است. جالب است بدانید حتی برخی از اهمال‌کاری‌ها از لجبازی و عدم انعطاف برانگیخته می‌شود مثلاً برای تذکر دادن به دیگران که بگویند من این کار را با تأخیر و اهمال‌کاری انجام می‌دهم تا بگویم قرار نیست هر چه تو بگویی باید انجام شود و درواقع نمی‌خواهند شخصی برایشان تعیین تکلیف کند. برخی دیگر کمال‌گرا هستند و منتظرند همه جزئیات کارشان آماده شود تا کارشان را شروع کنند. برخی تنبلی را پیشه کرده‌اند و برخی دیگر در شروع کار ترس دارند و اگر بخواهیم بشماریم هنوز هم عوامل بسیار زیادی پیدا می‌شود که چگونگی اهمال‌کاری ما را نشان دهد».
هیچ‌وقت برای تغییر دیر نیست
عروجی در این گفتگوی کوتاه، اما مهم خبر خوشی می‌دهد او معتقد است: «هیچ‌وقت برای خودشناسی و تغییر رفتار دیر نیست. همین امروز هم می‌توان شروع کرد و حداقل پایان خوبی را در انتهای سال برای خودمان رقم بزنیم با خواندن این گزارش و با برداشتن اولین قدم می‌توان ضربه مهلکی را به دیو اهمال‌کاری بزنیم.
قدم‌به‌قدم با من همراه شوید
قدم اول: روی رفتار خودمان تمرکز کنیم چگونگی اهمال‌کاری خودمان را کشف کنیم. برای رسیدن به این کار بهتر است کار‌هایی که یک روز انجام می‌دهیم را بنویسیم این‌طور چگونگی اهمال‌کاری‌مان را کشف می‌کنیم. البته بهتر است این کار زیر نظر مشاوره رفتارشناسی کشف شود.
قدم دوم: عبارت‌های انگیزه آفرین برای خودتان تعریف کنید از عبارت‌های خودشکن دوری‌کنید. مثلاً به خودتان بگویید «برو بجنگ و برنده شو»
قدم سوم: برنامه‌ریزی کنید اولویت‌های کاری وزندگی‌تان را مشخص کنید. اولویت‌ها همان‌ها هستند که اگر انجام نشود و یا در زمان خودش انجام نشود شما به درد سربزرگی می‌افتید.
قدم چهارم: حواس‌پرتی‌ها را از خودتان دور کنید. مثلا گوشی موبایل را از خودتان در زمان‌های خاص دور کنید.
قدم پنجم: اعتمادبه‌نفستان را بالا نگه‌دارید یعنی ورای قلمرو راحتی‌تان خطر کنید، چون شما می‌توانید.
قدم ششم: بپرید وسط کار؛ یعنی فقط شروع کنید. منتظر نمانید که کارتان را از ابتدا شروع کنید مثلاً انجام تمییز کاری خانه حتماً نیاز نیست از آشپزخانه، اتاق‌خواب یا هر جای دیگری شروع شود. شما فقط شروع کنید.
قدم هفتم: کمال‌گرایی را کنار بگذارید اگر منتظر بمانید که برای انجام بهترین کار به تخصص کامل برسید مطمئن باشید هیچ‌وقت به تخصص نمی‌رسید، چون افرادی متخصص می‌شوند که کار می‌کنند و در طول انجام کار علم و تجربه‌شان افزوده می‌شود پس هر چه زودتر دست بجنبانید.
قدم هشتم: تنبلی را کنار بگذارید اهمال‌کاری ناشی از تنبلی به ما پاداش‌های درونی می‌دهد هرگاه که کار تفریحی و سرگرم‌کننده‌ای را به‌جای کارهای کسل‌کننده و بدون لذت انجام دهیم احساس خوشی و لذت به ما دست می‌دهد شما می‌توانید بعضی از لذت طلبی‌ها را تجربه کنید، اما محدودیت‌هایی را ازلحاظ زمانی باید برای آن‌ها در نظر بگیرید؛ مثل کنترل خواب
قدم نهم: حتی در موفقیت‌های کوچک هم به خودتان پاداش بدهید. حواستان باشد پاداشی ندهید که بازهم شما را از هدفتان دور کند.
فاطمه عروجی در پایان می‌گوید: «برای رسیدن به موفقیت و از بین بردن موانع که اهمال‌کاری یکی از آن‌ها است هزاران مسیر و قدم وجود دارد که هر فردی می‌تواند طبق سبک زندگی خود آن‌ها را طی کند. سبک زندگی خودتان را پیدا کنید سبکی که با شما هماهنگ باشد و راه‌های میانبر را برای شما عیان کند».
خوب حالا دست‌به‌کار شویم و با انجام بخشی از کارهای مانده در طول سال پایان خوشی را برای خودمان رقم بزنیم. به امید روز‌های خوشی که با دیدن موفقیت‌های یکدیگر ازجمله موفقیت‌های خانوادگی، انتخاب سبک زندگی مناسب، موفقیت‌های شغلی، علمی و... شاهد حال خوب هم باشیم.
منبع: فارس