ما به عنوان انسان، موجودی اجتماعی هستیم، بنابراین ارتباط داشتن با دیگران برایمان ضروری است. برقراری ارتباط با دیگران به شما امکان می‌دهد زنده بمانید، رشد کنید و در هماهنگی با دیگران زندگی کنید.
برای انجام این کار، باید بدانید که چگونه ارتباط برقرار کنید و یک سری مهارت‌های اجتماعی را داشته باشید. داشتن مهارت‌های اجتماعی به این معنی است که شما می‌توانید از افتادن در سوء تفاهم‌ها و درگیری‌های رایج در روابط، جلوگیری کنید.
مهارت‌های اجتماعی چیست؟
مهارت‌های اجتماعی ابزاری است که افراد را قادر می‌سازد تا ارتباط برقرار کنند، یاد بگیرند، کمک بخواهند، نیاز‌ها را از راه‌های مناسب برآورده کنند، با دیگران کنار بیایند، دوست شوند، روابط سالم برقرار کنند، از خود محافظت کنند و به‌طور کلی قادر به تعامل هماهنگ با جامعه باشند.
مهارت‌های اجتماعی همچنین ویژگی‌های اساسی شخصیت ما را مانند اعتماد، احترام، مسئولیت پذیری، انصاف، مراقبت و شهروندی را ایجاد میکنند. این صفات به ما کمک می‌کند تا یک قطب‌نمای اخلاقی درونی بسازیم، و اجازه می‌دهد تا در تفکر و رفتار خود، و در نتیجه صلاحیت اجتماعی، انتخاب‌های خوبی داشته باشیم؛ بنابراین مهارت اجتماعی به طور مستقیم بر زندگی حرفه‌ای و شخصی و همچنین سلامت شما تأثیر می‌گذارد.
پروفسور دیوید دمینگ، دکترای آموزش و اقتصاد از دانشگاه هاروارد، مطالعه جالبی انجام داد که در آن به این نتیجه رسید که ما در جامعه به نقطه‌ای رسیده‌ایم که برای داشتن شغل یا داشتن یک موقعیت اجتماعی، به چیز‌های بیش از مهارت‌های فنی نیاز داریم. در حقیقت، مهارت‌های اجتماعی رکنی اساسی در هر سناریویی است و چه در روابط دوستانه و خانوادگی و چه در دنیای کاری و سازمان‌ها ارزش زیادی دارند.
در این گزارش قصد داریم تا نگاهی به مهارت‌های اجتماعی بیندازیم که نحوه ارتباط شما را با دنیا تعیین میکنند و در نتیجه بر بسیاری از جنبه‌های زندگی روزمره شما تأثیر می‌گذارند.
تعریف مهارت‌های اجتماعی
مهارت‌های اجتماعی مجموعه‌ای از رفتارها هستند که به شما اجازه می‌دهند تا به شیوه‌ای مؤثر و رضایت‌بخش با دیگران ارتباط برقرار کنید. یک جنبه جالب در مورد آن‌ها این است که می‌توان آن‌ها را روز به روز با تمرین آموخت، تقویت کرد و توسعه داد. با این حال، برخی از آن‌ها بسیار پیچیده اند، بنابراین یادگیری شان خیلی آسان نیست، اما غیرممکن نیز نیست.
یکی از جنبه‌های مهمی که باید در نظر گرفته شود این است که فرهنگ و متغیر‌های جمعیت شناختی برای آموزش و ارزیابی مهارت‌های اجتماعی شما ضروری است. به این دلیل که بسته به جایی که زندگی می‌کنید، عادات و روش‌های ارتباط شما با یکدیگر ممکن است متفاوت باشد.
داشتن مجموعه‌ای خوب از مهارت‌های اجتماعی نه تنها مهم است بلکه شما باید بدانید که چه زمانی و در کجا از آن‌ها استفاده کنید. این به عنوان شایستگی اجتماعی شناخته می‌شود.
داشتن مهارت‌های اجتماعی به شما کمک می‌کند در موقعیت‌های اجتماعی سخت یا جدید دچار اضطراب نشوید. این مهارت‌ها تا زمانی که با زمینه فرهنگی جامعه شما سازگار باشند می‌توانند ارتباطات عاطفی، حل مسائل و روابط شما را با دیگران تسهیل کنند.
اگر مهارت‌های اجتماعی خاصی نداشته باشید، مجبور می‌شوید به روشی منفعلانه با موقعیت‌ها کنار بیایید؛ یعنی یا از دیگران دوری کنید یا آنکه خواسته‌های دیگران را بپذیرید. شما همچنین ممکن است مورد پرخاشگری، تحمیل معیار‌ها و نقض حقوق خود توسط دیگران قرار بگیرید.
چرا داشتن مهارت اجتماعی مهم است؟
یکی از دلایل اصلی این که بسیاری از افراد هنگام حضور در موقعیت‌های اجتماعی مختلف به برخورد‌های پرخاشگرانه روی می‌آورند این است که آنان فاقد مهارت‌های اجتماعی اولیه هستند و به عبارت دیگر الفبای چگونه بودن با دیگران را نیاموخته اند.
این افراد نمی‌دانند که چگونه باید به تحریکات دیگران پاسخ بدهند تا آنان را آرام کنند.
آن‌ها نمی‌دانند چگونه خواسته‌ها و آرزو‌های خود را به دیگران بشناسانند و از این رو، چون دیگران خواسته‌های آنان را در نظر نمی‌گیرند و با ناکامی فزاینده روبه رو می‌شوند.
این افراد روی خشونت بسیار حساب میکنند و در واقع به دلیل اینکه رفتار صحیح را نمی‌دانند پرخاشگر می‌شوند؛ بنابراین آموزش مهارت‌های اجتماعی به این افراد می‌تواند موجب کاهش پرخاشگری آنان شود.
خوشبختانه شیوه‌های نظام مندی برای آموزش مهارت‌های وجود دارد که چندان هم پیچیده نیستند. برای مثال هم بزرگسالان و هم کودکان به سرعت می‌توانند از طریق تماشای الگو‌هایی که رفتار‌های موثر و غیر موثر را به نمایش می‌گذارند مهارت‌های اجتماعی خود را اصلاح کنند.
انواع مهارت‌های اجتماعی
مهارت‌های اجتماعی بسیاری وجود دارد. با این همه، در یک سطح کلی، می‌توان بین دو نوع مهارت تمایز قائل شد که در واقع بقیه مهارت‌های اجتماعی را در بر می‌گیرند و سازماندهی میکنند: مهارت‌های اجتماعی اولیه (پایه) و مهارت‌های اجتماعی پیچیده.
بیایید نگاهی به آن‌ها بیندازیم.
مهارت‌های اجتماعی اولیه (اساسی):
گوش دادن
شنیدن با گوش دادن یکی نیست. شما تنها زمانی به کسی گوش می‌دهید که عملاً از نزدیک و همدلانه به او که روبروی شما است، توجه کنید؛ این زمانی است که شما اولین قدم را در مسیر تعامل اجتماعی موفق برمی دارید. یادتان باشد، مهم نیست این کار چقدر به نظر ساده می‌رسد، چرا که اغلب در آن شکست می‌خورید. گوش دادن سخت است و تمرین می‌خواهد.
سر صحبت را باز کردن
سر صحبت را با دیگران باز کردن کار سختی است، چرا که شرط آن پذیرش طرف مقابل، برای صحبت کردن با شماست.
دانستن اینکه چگونه یک مکالمه را به درستی شروع کنید، چیز‌های زیادی در مورد شما به طرف مقابل می‌گوید و در واقع اعتماد یا بی اعتمادی او را نسبت به صحبت کردن با شما برمی انگیزد.
این مهارتی است که به احساس راحتی، ادب و صمیمیت شما نیاز دارد. علاوه بر این، مستلزم مثبت اندیشی و دیگر مهارت‌های ارتباطی است؛ از جمله مهارتی که با آن شما تهدیدآمیز یا ناامن به نظر نمی‌رسید.
سوال پرسیدن
دانستن اینکه چگونه چیزی را از کسی بپرسید، به معنای دانستن این است که خواسته خود را چکونه بیان کنید و برای درخواست آن به اندازه کافی شجاع باشید. این "شایستگی اجتماعی" است و یکی از اولین چیز‌هایی باید باشد که به کودکان در کلاس درس آموزش داده می‌شود.
در واقع، در هر موضوع و داستانی، داشتن این شایستگی اجتماعی یعنی توان و جسارت سوال پرسیدن، همان چیزی است که بیشترین کمک را در زندگی روزمره به شما می‌کند.
سپاسگزاری
آیا تا به حال با کسی برخورد داشته‌اید که نتواند تشکر کند؟ دانستن اینکه چگونه از شخص مقابل سپاسگذار باشید، یک اصل پربازده در هر رابطه شخصی یا حرفه‌ای است. تشکر کردن شامل ادب و احترام است و هرگز نباید فراموش شود.
معرفی خود و دیگران
شما این کار را با دوستان خود و در موقعیت‌های خانوادگی و همچنین در محیط کاری یا دانشگاهی انجام می‌دهید. به هر حال، دانستن نحوه معرفی خود یا معرفی دیگران، یک مهارت اساسی بسیار مهم در روابط اجتماعی است.
تعیین قرار ملاقات
توانایی قرار ملاقات گذاشتن با دیگران، مهارتی بسیار مفید برای مدیریت زندگی روزمره شما در ارتباط با افراد دیگر است. از قرار ملاقات با پزشک تا ملاقات با مشتری برای بستن قرارداد فروش، تا قرار‌های دوستانه و خانوادگی.
مهارت‌های اجتماعی ترکیبی و پیچیده
برای توسعه مهارت‌های اجتماعی پیچیده، ابتدا باید مهارت‌های اساسی را یاد بگیرید. هر موقعیتی که در آن قرار می‌گیرید، بسته به ویژگی و سطح دشواری آن، یکی یا دیگری را می‌طلبد.
همدلی و هوش هیجانی
امروزه این مهارت‌ها در هر فعالیت و شرایطی ضروری هستند. همدلی و هوش هیجانی مهارت‌هایی اند که روابط شما را تغذیه میکنند. بنابراین، شما باید بدانید که چگونه آن‌ها را به طور موثر تمرین کنید و به کار گیرید.
ابراز وجود کردن
در دنیای پیچیده روابط اجتماعی، دانستن اینکه چگونه با احترام از خود دفاع کنید، در مورد نیاز‌های خود صحبت کنید، با دیگران ارتباط برقرار کنید، به دیگران گوش دهید و به حقوق دیگران توجه کنید، مهارت‌های بسیار ارزشمندی است که به شما توانایی ابراز وجود می‌دهد. این قاطعیت و جسارت مبتنی بر چگونگی رفتار شما است و تنها با کسب مهارت‌های اجتماعی به دست می‌آید.
توانایی تعریف یک مشکل، مذاکره و ارزیابی راه حل‌ها
این مهارتی است که باید روزانه تمرین کنید و آن را به حداکثر برسانید. به این ترتیب می‌توانید راحت‌تر به توافقات برسید، مذاکره کنید و اهدافی را تعیین کنید که هر دو طرف در آن برنده شوند. فرقی نمی‌کند، از تکراری‌ترین امور روزانه تا توافقات حرفه‌ای باید بتوانید موضوع مورد چالش را بیان کنید، راه حل‌های احتمالی را پیش بینی و بررسی کنید و از پس مذاکره کردن برای رسیدن به توافق و حل مشکل برآیید.
کمک خواستن
آگاهی از این که همه چیز را نمی‌دانید، نیاز به مشاوره، حمایت یا موارد دیگری دارید، و کمک خواست از دیگران، رفتارانسانی بالغ و کمال یافته است. در واقع، دانستن این که به موقع، چگونه و چه کمکی بخواهید، نمونه‌ای از تسلط خوب بر مهارت‌های اجتماعی است.
متقاعد کردن
متقاعد کردن به معنای اعمال نفوذ یا تحمیل نیست. این مهارتی است که بدانید چگونه بحث کنید، ارتباط برقرار کنید، و به تفاهمی برسید که در آن به دیگری بفهمانید که یک رفتار یا عمل خاص می‌تواند سودمندتر باشد. بنابراین، توانایی ایجاد تأثیر و ترغیب دیگران، هنری است که ارزش یادگیری را دارد.
پذیرش خود
مطمئن بودن از تصمیمات و باور‌های خود و همچنین دفاع از آن‌ها و مطالبه حقوق خود، از مهارت‌های لازم برای بقا در جامعه پیچیده امروزاست.
چرا برخی افراد فاقد مهارت‌های اجتماعی هستند؟
مانند هر نوع رفتار، مهارت‌های اجتماعی ارتباط تنگاتنگی با ویژگی‌های شخصی هر فرد دارد. در واقع رفتار اجتماعی امروز شما در دوران کودکی شما شکل گرفته است. آن‌ها از رابطه شما با خانواده و محیط اجتماعی شما سرچشمه می‌گیرند.
در طول دوران کودکی طرز تفکر، احساس و عمل شما در مواجهه با شرایط مختلف زندگی شکل می‌گیرد. از این نظر، والدین شما نقش اساسی در رشد مهارت‌های اجتماعی دارند. دلیلش این است که آن‌ها به شما یاد می‌دهند که چگونه "باشید" و چگونه رفتار کنید.
والدین از دوران کودکی به شما می‌آموزند که چگونه احساس امنیت و اعتماد به نفس داشته باشید، خود را به درستی بیان کنید و رفتاری محترمانه و قاطع با دیگران داشته باشید و غیره.
در نتیجه، اگر از سنین کودکی و نوجوانی یاد گرفتید که به جای امنیت، احساس گناه کنید و به جای درک خشم، یا به جای همدلی، خودخواه باشید؛ به احتمال زیاد در بزرگسالی، مهارت‌های اجتماعی لازم را برای برقراری ارتباط درست نخواهید داشت.
علاوه بر این، اگر محیط شما مثلا مدرسه یا دانشگاه، رفتار‌های اجتماعی مناسبی از خود نشان نداده باشد، مرجعی نخواهید داشت که شما را به این هدف راهنمایی کند.
با این وجود و به رغم این واقعیت، خبرهای خوبی وجود دارد. در واقع، برای آموختن و توسعه مهارت‌های اجتماعی هرگز دیر نیست. این مهارت‌ها را نیز مانند همه رفتارها، می‌توان آموخت و تقویت کرد.
چرا مدیریت مهارت‌های اجتماعی اینقدر مهم است؟
همانطور که دیدید، داشتن یا نداشتن مهارت‌های اجتماعی در زندگی روزمره شما و در محیط‌های خانوادگی، کاری و بین دوستان تاثیری تعیین کننده دارد؛ بنابراین یادگیری و توسعه این مهارت‌ها در خود، برای دستیابی به روابط مطلوب و رضایت بخش با دیگران ضروری است.
مزایای بسیاری وجود دارد که با داشتن مهارت‌های اجتماعی به دست خواهید آورد. به عنوان مثال، از دستیابی به اهداف خود منع نخواهید شد و می‌دانید چگونه با در نظر گرفتن علایق، نیاز‌ها و احساسات دیگران، خود را ابراز کنید.
مهارت‌های اجتماعی همچنین به شما کمک می‌کند تا آنچه را که می‌خواهید به دست آورید، ارتباط رضایت‌بخشی با دیگران برقرار کنید، و عزت نفس بالایی کسب کنید.
منبع: سواد زندگی