مناقشه اوکراین، اروپا را به انتخاب منابع گازی جایگزین سوق خواهد داد

باشگاه خبرنگاران جوان - اروپا از ادامه مناقشه میان روسیه و اوکراین از لحاظ گسترش بحران انرژی نگران است و بجای تامین انرژی گاز طبیعی از روسیه؛ تلاش می‌کند که آمریکا، نروژ، مصر، الجزایر، جمهوری آذربایجان و قطر را به عنوان منابع جایگزین انتخاب کند.

به گزارش شبکه خبری تی آر تی، اروپا حدود ۴۰ درصد گاز طبیعی مصرفی خود، به عبارت دیگر ۱۷۵ میلیارد متر مکعب گاز را از روسیه وارد می‌کند. از سوی دیگر، روسیه گاز طبیعی خود را عمدتا از طریق «شبه جزیره یامال-اروپا» که از بلاروس و لهستان عبور می‌کند و نیز از طریق خطوط لوله گاز طبیعی شمالی نورد استریم با استفاده از دریای بالتیک و اوکراین، به قاره اروپا صادر می‌کند. بر اساس داده‌های گازپروم، مقدار انتقال تقریبی گاز طبیعی این شرکت از طریق اوکراین به اروپا در سال گذشته حدود ۴۲ میلیارد متر مکعب بوده است. احتمال حمله روسیه به اوکراین، اقدام اروپا برای تحریم روسیه و احتمال توقف جریان گاز طبیعی روسیه به اروپا، در زمانی که بحران انرژی در کل منطقه ادامه دارد، به نگرانی‌های اروپا دامن می‌زند.

اتحادیه اروپا در صورت قطع جریان گاز روسیه، ناچار است به کشور‌های آسیایی روی آورد و به عنوان گزینه جایگزین برای امضاء قرارداد‌های سوآپ احتمالی با سایر کشور‌ها اقدام کند، اما اروپا گزینه‌های زیادی برای تامین گاز مورد نیاز خود در اختیار ندارد و همین امر باعث ایجاد نگرانی در اروپا شده است.

بر اساس داده‌های اندیشکده «بروگل» مستقر در بروکسل، ۳۸.۲ درصد از گاز طبیعی مورد نیاز اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۱ از روسیه، ۲۱.۹ درصد از نروژ، ۱۸.۴ درصد از گاز طبیعی مایع، ۹.۴ درصد از الجزایر، ۹.۱ درصد از تولید کشور‌های اتحادیه اروپا، ۲.۲ درصد از جمهوری آذربایجان و ۰.۸ درصد از لیبی وارد و تامین شد.

مقامات اتحادیه اروپا با اشاره به اینکه میزان گاز مایع ۲۰ درصد از کل واردات گاز اروپا را تشکیل می‌دهد، اعلام کردند گاز مایع وارداتی اروپا در سال ۲۰۲۱ میلادی، از آمریکا ۲۰ درصد، قطر ۲۰ درصد، روسیه ۱۸ درصد، نیجریه ۱۷ درصد، الجزایر ۱۴ درصد، نروژ ۲ درصد و جمعا ۹ درصد از کشور‌های دیگر است و در مجموع ۸۰ میلیارد متر مکعب گاز مایع وارد شده و نیاز‌های اروپا را تامین کرده است.

داده‌ها نشان می‌دهد که تامین کننده اصلی گاز طبیعی اتحادیه اروپا، روسیه است، گاز طبیعی این کشور بیشتر از طریق خطوط لوله مانند یامال-اروپا، نورد استریم، سایوز و ترک استریم به اروپا ارسال می‌شود.

بیشتر بخوانید:

• مناقشه اوکراین، خطر تورمی جدید برای بانک مرکزی اروپا
• سنای آمریکا در آستانه توافق برای تحریم علیه روسیه است
• انگلیس: تحریم‌های روسیه تا ۱۰ روز دیگر اعمال می‌شوند

اگرچه زیرساخت‌های انرژی اتحادیه اروپا برای خرید گاز بیشتر از نروژ و شمال آفریقا و افزایش واردات گاز مایع کافی است، اما افزایش سریع واردات و عرضه گاز طبیعی با مقادیر بسیار زیاد و حجم بزرگ امکان پذیر نیست.

نروژ پس از روسیه بیشترین جریان گاز را به اتحادیه اروپا انتقال می‌دهد و می‌توان گفت که ظرفیت تولید و عرضه گاز این کشور در سطح حداکثری قرار دارد، بنابر این در صورت قطع گاز طبیعی روسیه امکان پر کردن جای خالی آن وجود ندارد و همین امر باعث کاهش گزینه تامین بیشتر گاز طبیعی شده است.

الجزایر از توان بالقوه افزایش صادرات گاز مایع به اروپا و نیز از توان افزایش صدور گاز طبیعی به اسپانیا و ایتالیا برخوردار است، اما انتظار می‌رود به دلیل نارسایی زیرساختی فعلی تاسیسات گاز، میزان گازمایع و طبیعی خود را تنها بتواند چند میلیارد متر مکعب در سال افزایش دهد.

از طریق خط لوله ترانس آدریاتیک (TAP) که برای انتقال گاز طبیعی استخراج شده از میدان «شاه دنیز ۲» جمهوری آذربایجان به اروپا احداث شده است، درسال گذشته ۸.۱ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی از این خط لوله به اروپا صادر شد. به نظرمی رسد افزایش سریع حجم تولید و انتقال گاز طبیعی میدان شاه دنیز ۲ به اروپا برای جبران احتمال کاهش گاز طبیعی روسیه ممکن نباشد.

از سوی دیگر، به دلیل بهبود وضعیت اقتصادی و آغاز رشد و توسعه جدید و افزایش تقاضا برای انرژی، بازار‌های جهانی گاز مایع برای تامین این منبع انرژی در تنگنا قرار گرفته و با کمبود روبرو هستند. بیش از نیمی از ذخایر گاز طبیعی موجود در انبار‌های زیرزمینی در اروپا مصرف شده و پایان یافته است.

قطر با امضای قرارداد‌های بلندمدت با کشور‌های آسیایی به صدور گاز مایع ادامه می‌دهد و اعلام کرده است که در حال حاضر با ظرفیت کامل به تولید گاز مایع ادامه می‌دهد و در صورت قطع گاز روسیه به اروپا نمی‌تواند نیاز‌های گاز اروپا را بیش از مقدار موجود تامین کند.

با توجه به اینکه کشور‌های آسیایی با امضاء قرارداد‌های بلندمدت در بازار‌های جهانی گاز خریداری کرده اند، اتحادیه اروپا تلاش می‌کند که آن‌ها را برای تامین گاز خود قانع کند، اما با توجه به اینکه کشور‌های آسیایی نیزگزینه‌های زیادی برای تامین گاز مورد نیاز دراختیار ندارند، از پیشنهاد اتحادیه اروپا برای امضاء سوآپ گازی استقبال نمی‌کنند.

ظرفیت واردات سالیانه گاز مایع اتحادیه اروپا ۱۵۷ میلیارد متر مکعب است. حتی با وجود ادامه صدور گاز طبیعی روسیه، اتحادیه اروپا ۶۶ درصد از کل ظرفیت گاز مایع خود را استفاده می‌کند. به همین دلیل به نظر نمی‌رسد در قطع جریان گاز طبیعی در مقیاس بزرگ بتوان تمام نیاز‌ها را با واردات گاز مایع تامین و جبران کرد. حجم ذخیره گاز طبیعی و گاز مایع اروپا در فصل زمستان به دلیل افزایش حجم تقاضای بسیار بالا، بسیار کم شده است.

حجم ذخایر موجود درمخازن گاز اتحادیه اروپا در حال حاضر حدود ۴۰ درصد است و پیش بینی می‌شود که در صورت توقف جریان گاز روسیه، میزان ذخایر گاز اروپا در مدت زمان بسیار کوتاهی تمام شود. اتحادیه اروپا برای تامین انرژی چاره و گزینه‌ای به جز افزایش واردات برق، راه اندازی مجدد نیروگاه‌ها با پایه زغال سنگ که برای محیط زیست مضر و ناسازگار با اهداف آب و هوایی پاک هستند، تمدید مدت فعالیت نیروگاه‌های هسته‌ای که قرار است تعطیل شوند-یا راه اندازی مجدد نیروگاه‌های تعطیل شده؛ ندارد.

با توجه به اینکه اتحادیه اروپا نیاز به کاهش تقاضای داخلی برای انرژی و گاز طبیعی دارد، پیش‌بینی می‌شود که محدودیت‌های مصرف گاز طبیعی و برق به ویژه در صنایعی که انرژی زیادی مصرف می‌کنند، اعمال کند.

در حالی که روسیه حتی در دوران جنگ سرد جریان گاز طبیعی به اروپا را قطع نکرده بود، اما به نظر می‌رسد که وقوع جنگ مسلحانه احتمالی میان روسیه و اوکراین بر عرضه گاز طبیعی به اروپا تاثیر منفی بگذارد.

روسیه پس از الحاق غیرقانونی شبه جزیزه کریمه در سال ۲۰۱۴ میلادی با تحریم‌های اقتصادی شدید غرب روبرو شد و در نتیجه از آن زمان تاکنون به دنبال دستیابی به بازار‌های جایگزین، به ویژه بازار انرژی است. چین، همسایه شرقی روسیه و یکی از بزرگترین اقتصاد‌های جهان، در این زمینه نقش برجسته‌ای دارد. ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه و شی جین پینگ، رئیس جمهور چین در نوامبر ۲۰۱۴، قرارداد گاز طبیعی را که ارزش آن ۴۰۰ میلیارد دلار است، امضا کردند. خط لوله «قدرت سیبری» که توسط گازپروم روسیه برای انتقال گاز طبیعی احداث شده است سالیانه از ظرفیت انتقال ۳۸ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی در شرق روسیه برخوردار است.

گازپروم در ۲۴ ژانویه در بیانیه‌ای اعلام کرد که میزان گاز طبیعی انتقالی از طریق خط لوله قدرت سیبری در ۱۸ ژانویه ۲۰۲۲ میلادی به رکورد جدیدی رسیده و حجم آن نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۵۰ درصد افزایش یافته است. با این حال، حتی اگر حجم گاز طبیعی انتقالی به چین از طریق خط لوله قدرت سیبری به حجم کامل ۳۸ میلیارد مترمکعب در سال برسد، بازهم از نظر روسیه برای جایگزینی حجم صادرات به بازار اروپا که سالیانه ۱۸۰ میلیارد متر مکعب است، کافی نخواهد بود.

روسیه برای جبران بخشی از کاهش حجم صادرات گاز طبیعی، می‌خواهد حجم صادرات گاز خود به چین را بیش از پیش افزایش دهد. مسکو در راستای همین هدف در نظر دارد که با احداث خطوط لوله قدرت سیبری-۲ حجم صادرات گاز طبیعی به چین را از طریق مغولستان سالانه به ۵۰ میلیارد متر مکعب افزایش دهد.

روسیه بزرگترین صادرکننده گاز طبیعی در جهان از طریق خطوط لوله است و قصد دارد سهم خود را در بازار‌های جهانی گاز مایع افزایش دهد. روسیه که سال ۲۰۲۱ میلادی ۳۰ میلیون تن گاز مایع صادر کرده است، قصد دارد سهم ۴ درصدی فعلی خود در بازار جهانی LNG را تا سال ۲۰۳۵ به ۱۵ تا ۲۰ درصد افزایش دهد.

انتهای پیام/