باشگاه خبرنگاران جوان بیرجند - بعد از یک سال خشک و کم باران، آسمان در‌های سخاوت خود را به روی خراسان جنوبی باز کرد و بندهای خاکی آبگیری شدند.
سازه‌هایی که یک سالی بود روی آب به خود ندیده بودند، اما به برکت باران‌های سیل آسا، رواناب‌ها خود را به بندهای خاکی رساندند و قنات‌ها دوباره به جریان افتاد.
سازه‌های آبخیزداری چاره ساز در خشکسالی
احداث سازه‌های آبخیزداری در بالادست قنوات و آبگیری آن‌ها بر اثر بارش‌های اخیر، علاوه بر مهار رواناب و کاهش خسارت به اراضی کشاورزی، با افزایش دبی آب قنوات باعث رونق کشاورزی در بسیاری از روستا‌ها و خوشحالی کشاورزان و دامداران شده است.
نهضت آبخیزداری از سال ۱۳۹۷ و از محل اعتبارات صندوق توسعه ملی در خراسان جنوبی آغاز شد و در این مدت بیش از دو هزار سازه آبخیزداری ایجاد شده است.
به شهرستان نهبندان رفتیم؛ جایی که با مدیریت رواناب ها، ۱۳ میلیون مترمکعب آب در سازه‌های آبخیزداری ذخیره شده است.
رقمی که از ۳۲ میلیون متر مکعب رواناب‌های اخیر در استان، بیشترین میزان ذخیره سازی را به خودش اختصاص داده است.
در کنار این بندها مردمانی را دیدیم که خوشحال و شکرگزار از آمدن باران بودند.
یکی از اهالی روستای همند به ما می‌گوید: من در عمر۵۰ ساله خود این چنین بارندگی ندیدم و با ادامه این بارش ها، امسال بهاری سرسبز را خواهیم داشت.
او می‌گوید: همه مردم از افزایش حجم آب در بندها خوشحال هستند و در این شرایط خشکسالی به کشت و زراعت امیدوار شدند.
یکی از اهالی روستای گویاد نیز می‌گوید: جمع‌آوری سیلاب در پشت بند خاکی کم کم در آبخوان قنات نفوذ می‌کند و باعث افزایش آب قنات روستا هم می‌شود.
تپیدن نبض ۱۰ روستا با مهار روان آب در بند حفظی
بند خاکی حفظی سال‌ها بود که آبگیری نشده بود که با بارش‌های سیلابی دی ماه لبریز شد و می‌تواند به ده روستا در مسیر خود جانی تازه بدهد.
علیزاده از اهالی روستای خونیک علیا به ما می‌گوید: این بند ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار مترمکعب آب را در خود جای داده است و می‌تواند بسیاری از مزارع پسته و گندم ما را سیراب کند.
دیگری می‌گوید: روستائیان از این آب برای کشاورزی، آبیاری و مصرف آب دام‌های خود استفاده می‌کنند.
کشاورزان شادمان از بارش رحمت الهی
این بارش خوشحالی دو چندان را برای کشاورزان و دامداران سخت کوش به ارمغان آورده است.
موسوی از کشاورزان روستای ماخونیک علیا به ما می‌گوید: از قدیم گفته اند که باران مایه برکت است؛ باران برای کشاورزان حیاتی است و هرچه در این فصل بیشتر ببارد در حاصلخیزی و افزایش کیفیت محصولات تأثیر دارد.
بیشتر بخوانید
کاظمی از دامداران روستا هم می‌گوید: خدا را شکر باران خوبی آمد و از ابتدای پاییز منتظر چنین بارانی بودیم تا برکات آن روشن شود.
او می‌گوید: بارش‌ها باعث می‌شود که زمین‌ها سرسبز شود و دام‌های ما با قیمت خوبی به فروش بروند.
نهبندان رکوردار مدیریت رواناب‌ها
۱۰۰ میلیمتر بارندگی بی سابقه در دو سال گذشته در نهبندان کافی بود تا بیشتر سازه‌های آبخیزداری این شهرستان آبگیری و ۱۳ میلیون مترمکعب رواناب مهار و کنترل شوند.
رواناب‌هایی که به گفته رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری نهبندان، در صورت جاری شدن می‌توانستند خسارت‌های زیادی برجای بگذارند که با ایجاد سازه‌های آبخیزداری از این حجم آبی که ذخیره شد می‌توان در کشاورزی، دامداری، تغذیه چاه‌ها، قنات‌ها و منابع زیرزمینی استفاده کرد.
کدخدازاده معتقد است ایجاد سازه‌های آبخیزداری در مسیر آبراه‌ها می‌توانند ۳۰ تا ۵۰ درصد از خسارت ویرانگر سیل جلوگیری کنند که به همین منظور ۳۲۳ سازه در شهرستان نهبندان ایجاد شده است.
۳۹ درصد ظرفیت سازه‌های آبخیزداری استان آبگیری شدند
در بارندگی‌های اخیر ۳۲ میلیون و ۴۷۰ هزار مترمکعب رواناب در سازه‌های آبخیزداری استان مدیریت شد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی می‌گوید: ظرفیت سازه‌های آبخیزداری استان ۸۲ میلیون و ۹۲۸ هزار و ۴۸۱ مترمکعب است که ۳۹ درصد آن آبگیری شده است.
به گفته نصرآبادی نهضت آبخیزداری در استان با ساخت ۲۰۰ سازه آبخیزداری و با اعتبار ۱۶۰ میلیارد تومان ادامه دارد که تعدادی از این سازه‌ها تا پایان امسال به بهره برداری می‌رسند.
تبدیل تهدید سیل به فرصت آبادانی
سالانه بین ۶۰۰ تا ۷۰۰ میلیون مترمکعب رواناب در خراسان جنوبی هدر می‌رود؛ رواناب‌هایی که در این شرایط خشکسالی می‌توانند ناجی کشاورزی و دامداری باشند.
با وجود اقدامات انجام شده، امکان مهار و ذخیره سازی بیش از ۸۲ میلیون مترمکعب آبهای سطحی در پشت سازه‌های آبخیزداری وجود دارد.
سیلاب هر چند بیش از ۲۰۰ میلیارد تومان به زیرساخت‌های جاده ای، قنوات، مزارع، باغ‌ها و دام‌ها خسارت زد، اما روی دیگر سکه سیلاب، ذخیره سازی بیش از ۳۲ میلیون متر مکعب رواناب در سازه‌های آبخیزداری خراسان جنوبی بود.
کشاورزانی که با تجربه ۲۱ سال خشکسالی حالا قدر قطره قطره آب را می‌دانند و با ساخت سازه آبخیزداری ولو بندی کوچک در بالادست قنات، رواناب‌ها را به خوبی مهار و مدیریت می‌کنند.
جانمایی این سازه‌ها در بالادست قنوات، سبب می‌شود تا در آینده دبی آب قنات حدود ۷۰۰ روستا افزایش یابد و کشاورزی جانی دوباره بگیرد.
گزارش از سمیرا گنجی
انتهای پیام/ س