انتشار یافته: ۱
در انتظار بررسی: ۰
به قول آقای یزدان‌پناه دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران تا چهار سال بعد
کامران کرمی کارشناس مسائل منطقه در گفت و گو باشگاه خبرنگاران جوان، گفت: از سرگیری مذاکرات احیای برجام و رفع تحریم‌ها در هتل کوبورگ وین و تلاش طرف‌های توافق برای بازیابی برنامه جامع اقدام مشترک، نقش‌یابی بازیگران منطقه‌ای تاثیرگذار و تاثیرپذیر در روند این توافق را مجددا به فضای رسانه‌ای آورده است. عربستان سعودی از جمله مهم‌ترین بازیگران منطقه‌ای است که سابقه کارشکنی در روند مذاکرات و همراهی در تحریم‌ها و کمپین فشار حداکثری آمریکای ترامپ علیه ایران را در کارنامه خود دارد. با این حال با تغییر شرایط منطقه‌ای و بین‌المللی، لحن مقامات سعودی نیز در مقطع کنونی بر حمایت نسبی از شکل‌گیری توافق و کاهش سطح تنش‌ها متمرکز شده است. در تبیین چرایی این رویکرد باید به پویایی‌های معطوف به روابط عربستان و آمریکا ناظر به فشار‌های دولت بایدن، روابط ایران و عربستان معطوف به تنش‌زدایی دو کشور و مسائل داخلی عربستان از جمله مساله ثبات اقتصادی اشاره کرد و وزن آن‌ها را در فرآیند گفتگو‌های ایران و ۱+۴ مورد تحلیل قرار داد.
به گفته کرمی، راهبرد دنباله‌روی سخت عربستان از آمریکا در دوره ترامپ نقش بسیار مهمی در افزایش سطح تنش با ایران داشت. از این‌رو پس از یک دوره تنش‌آفرینی عربستان که مستظهر به رویکرد‌های تهاجمی ترامپ و حمایت‌های جمهوری‌خواهان بود، مقامات سعودی در شرایط کنونی با احتیاط بیشتری نسبت به محیط پیرامونی خود می‌نگرند. متغیر دوم و مهم دیگری که مسیر عربستان را از کارشکنی و اخلال در برجام به سمت انطباق‌پذیری با توافق در شرایط کنونی تغییر داده است، تنش‌زدایی با ایران و برگزاری چهار دور مذاکره بین دو طرف به میزبانی و میانجیگری بغداد بوده است. ارزیابی نسبتا مثبت تهران و ریاض از روند گفتگو‌ها نشان می‌دهد طرفین جدیت بیشتری برای مدیریت اختلافات برخلاف سال‌های قبل دارند.
با سپری شدن حدود شش سال از قطع روابط دیپلماتیک عربستان و ایران، اکنون چند ماهی است که دو کشور مذاکراتی را با هدف بهبود روابط انجام داده‌اند. در واقع از ابتدای سال جاری تاکنون چهار دور مذاکره در بغداد برگزار شده، اما همچنان چالش‌هایی مقابل این گفت‌وگو‌ها وجود دارد.
کارشناس مسائل منطقه می گوید در واقع مسیر تنش‌زدایی که میان سایر بازیگران منطقه‌ای از جمله ترکیه، مصر، امارات، قطر و... نیز در حال جریان است، تصویر کلان‌تری را پیش روی سعودی قرار داده تا به این واقعیت برسد که رویکرد تهاجمی در طول سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۰ نمی‌تواند منافع ملموسی را برای این کشور به‌ویژه حذف و به حاشیه رفتن رقبا به دنبال داشته باشد. از این‌رو کاهش سطح تنش در کانون‌های بحران منطقه‌ای پس از یک دوره افزایش تنش که بازیگران را به سمت منازعه و صف‌بندی کشانیده بود، نقش مهمی در هموار شدن این مسیر ایفا کرده است.
بسیاری از کارشناسان معتقدند که عربستان با توجه به تجربیات سال‌های اخیر در تحولات سوریه، لبنان، یمن، قطر و ... اکنون به این نتیجه رسیده که نمی‌تواند در برابر واقعیت‌های موجود منطقه راهبرد گذشته خود را ادامه دهد. اکنون دیگر آمریکا مانند دوره «ترامپ»، از عربستان در جنگ یمن حمایت نمی‌کند و واشنگتن جنگ افزار‌های خود را از این کشور خارج کرده است. با توجه به این واقعیت‌ها ریاض تصمیم گرفته که رویکرد جدیدی اتخاذ کند. در همین چارچوب تاکنون ۴ دور مذاکرات بین مقامات ایران و عربستان برگزار شده است.
به گفته کرمی، ریاض امیدوار است احیای برجام و تنش‌زدایی منطقه‌ای بتواند زمینه‌ای باشد تا رفتار ایران در منطقه کنترل‌پذیرتر شده و زمینه برای متقاعدسازی تهران به در پیش گرفتن مذاکره درباره توانمندی‌های موشکی نیز فراهم شود. موضوعی که ایران بار‌ها آن را رد کرده است. مسئله ثبات سیاسی و ثبات اقتصادی دیگر فاکتوری است که باعث شده عربستان سعودی در مقطع کنونی از مذاکرات احیای برجام حمایت کند. عربستان برخلاف مقطع ۲۰۱۵ که نقش مهمی در کارشکنی و اخلال در روند توافق و پساتوافق ایفا کرد و موجب تشدید تنش با ایران در روز اجرای برجام در دی ماه ۱۳۹۴ و قطع روابط سیاسی و اقتصادی با ایران شد، رویکرد همکاری جویانه‌تری را با این توافق در پیش گرفته است که همزمان با مذاکرات منطقه‌ای و وضعیت داخلی عربستان نیز در ارتباط است؛ بنابراین اگر برجام احیا شود، می‌توان انتظار داشت که رویکرد عربستان نسبت به پساتوافق و مذاکرات منطقه‌ای با ایران در روند همگرایانه‌تری قرار خواهد گرفت.
انتهای پیام/