تالاب پریشان، تالابی که وضعیتش از نامش پیداست

به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان،تالاب پریشان با وسعت ۴۳۰۰ هکتار در شرق کازرون در استان فارس و در منطقه حفاظت شده ارژن-پریشان واقع گردیده است. این تالاب یکی از تالاب‌های ثبت شده در کنوانسیون رامسر است که به همراه تالاب ارژن از طرف یونسکو به عنوان ذخیره گاه زیست کره شناخته شده است.

علی ارواحی متخصص مدیریت زیست بوم‌های تالابی در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان، در خصوص علت عدم احیای تالاب پریشان گفت: تالاب پریشان یکی از ممتازترین تالاب‌های کشور به لحاظ ارزش‌های اکولوژیک و در هم تنیدگی زندگی جوامع انسانی با حیات تالاب بوده که علاوه بر ثبت در کنوانسیون رامسر، توسط سازمان یونسکو نیز به عنوان ذخیره گاه زیست کره معرفی شده است.

وی گفت:منابع تامین کننده آب تالاب شامل نزولات جوی، روان‌آب‌ها، آب‌های زیرزمینی با منشا کارستیک، زه‌آب‌های کشاورزی و چشمه‌های دائمی و فصلی، بوده است. متاسفانه این زیست بوم ارزشمند از سال ۱۳۸۶، بواسطه حفر متعدد چاه‌های کشاورزی مجاز و غیر مجاز که مجموع آن به حدود ۱۰۰۰ حلقه چاه می رسد و همچنین بهره برداری بی رویه از منابع آب زیرزمینی برای مصارف کشاورزی که رشد حداقل ۱۴ برابری را نسبت به سال ۱۳۶۰ نشان می دهد، به طور کامل خشک شد. البته کشاورزی تنها علت نبوده، چرا که از یک سو به واسطه احداث جاده در محدوده تاثیر گذار بر تالاب، برخی از چشمه‌های تامین کننده آب تالاب، خشک شد و علاوه بر این نیروگاه گازی که در نزدیکی تالاب قرار گرفته، جدای از اثرگذاری بر تشدید میزان تبخیر سطحی، سالانه ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار متر مکعب آب مصرف می کند که در حد خود قابل توجه است.

وی در ادامه افزود: اگر چه طی این پانزده سال، برای معدود دفعاتی جوشش‌های مقطعی و آبگیری‌های محدودی در تالاب پریشان رخ داده، اما تا کنون هیچ وضعیت پایداری که امید بازگشت پریشان را زنده کند، مشاهده نشده و به دنبال خشک شدن تالاب، شاهد تخریب چشم انداز، تصرف اراضی تالابی و تغییر کاربری آن‌ها به کشاورزی، افت شدید آب زیرزمینی از بستر تالاب بطور متوسط ۱۴ متر، ایجاد فروچاله و فرونشست زمین، از دست رفتن فرصت‌های معیشتی نظیر صیادی، گردشگری، پرنده نگری و صنایع دستی، و همچنین ناپدید شدن برخی از گونه‌های شاخص این تالاب نظیر شنگ، ماهیان بومی و لاک پشت‌های تالابی، بوده ایم و متاسفانه هم اکنون تالاب پریشان، به کانونی برای انتشار گرد و غبار مبدل شده است.

متخصص مدیریت تالاب‌ها گفت: کمیته محلی مدیریت تالاب پریشان مدتی پس از خشک شدن تالاب، شکل گرفت و مهم‌ترین وظیفه اش در هماهنگی با ستاد احیای مدیریت تالاب‌های استان فارس، اجرای برنامه مدیریت تالاب پریشان بوده و طی این سال‌ها بار‌ها راهکار‌هایی نظیر نصب کنتور‌های حجمی و هوشمند بر روی چاه‌های کشاورزی، مسدود کردن چاه‌های غیر مجاز، انتقال آب به تالاب از محل سد نرگسی، کاهش مصارف آب از طریق استقرار الگوی کشاورزی پایدار، اجرای روش‌های مناسب آبخیزداری و آبخوان داری، تغذیه مصنوعی سفره‌های زیر زمینی، احیای چشمه‌های پیرامون تالاب و تسهیل انتقال آب از چشمه‌ها به درون تالاب، حمایت از کشت‌های نوین و کم آب بَر نظیر کنجد همراه با ایجاد صنایع تبدیلی، توسعه و جایگزینی کشت‌های گلخانه‌ای با شیوه‌های معمول کشت، جلوگیری از افزایش سطح زیر کشت و کف شکنی چاه‌های کشاورزی، روی میز کمیته‌های استانی و محلی مدیریت تالاب پریشان قرار گرفته اند و متاسفانه دریغ از اجرای آن‌ها که اگر حتی بخشی از این اقدامات بطور جدی در دستور کار قرار میگرفت، تامین اعتبار میشد و بصورت گسترده اجرا می‌گردید، هم اکنون شاهد افت بیش از چهارده متری سطح آب زیرزمینی، شور شدن آب چاه‌های کشاورزی، دور از انتظار بودن احیای تالاب پریشان و مخاطرات پیش روی جوامع محلی شاغل در بخش کشاورزی نبودیم.

ارواحی در ادامه یاد آور شد، در سال پر بارش ۱۳۹۸ که شاهد احیای موقت غالب تالاب‌های کشور بودیم، متاسفانه تالاب پریشان در کنار تالاب گاوخونی، تنها تالاب‌هایی بودند که آبگیری نشدند و این خود نشان دیگری است از بحرانی بودن وضعیت پریشان و محدود بودن فرصت ها. از اینرو انتظار می رود که در آینده نزدیک، تالاب پریشان در فهرست تالاب‌های در معرض خطر "مونترو" قرار گیرد.

وی با اشاره به نتایج مطالعات انجام شده بیان کرد: از آنجا که احیای تالاب پریشان، طی هفت سال و آنهم در صورت کاهش ۵۰ درصدی مصارف آب کشاورزی و انتقال سالانه ۲۰ میلیون متر مکعب آب از سد نرگسی به تالاب، محتمل تشخیص داده شده، نمی‌توان با اطمینان گفت که احیای پریشان ممکن است یا محال. تنها می توان اذعان نمود که احیای تالاب پریشان بسیار زمانبر و دشوار بوده و مستلزم مشارکت همگانی، اراده جمعی و باور وابستگی حیات جوامع انسانی به پایداری تالاب میباشد و همزمان نیاز است که وزارتخانه‌های نیرو و جهاد کشاورزی بیش از پیش مسئولیت پذیرفته و اثرگذارترین راهکار‌ها که مبتنی بر برنامه ریزی محلی و تلفیق دانش کارشناسی و بومی بوده، شناسایی و با فوریت تمام به مرحله اجرا گذاشته شوند.

وی گفت: برای این منظور میتوان با مطالعه بیلان منابع و مصارف آب در حوضه تالاب پریشان و همچنین برآورد هدر رفت آب در مصارف مختلف، سناریو‌های متنوعی را متناسب با نوع مسئله، پتانسیل موجود، شرایط فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی، میزان مشارکت پذیری، سطح آگاهی و مهارت‌های مورد نیاز، پیش بینی کرد و ضمن جلب مشارکت کلیه بخش‌های اجرایی، جوامع مدنی و بهره برداران محلی عملیاتی کرد.

انتهای پیام/