به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان از مشهد، اگرچه خاک از منابع تجدیدپذیر به شمار می‌رود، اما براساس بررسی‌های صورت گرفته تشکیل هر سانتیمتر خاک در شرایط مختلف آب و هوایی از ۱۰۰ تا ۱۰ هزار سال طول می‌کشد.
در بیان اهمیت و جایگاه خاک در زیست انسان همین بس که بیش از ۹۵ درصد نیاز‌های غذایی انسان از طریق خاک تامین می‌شود و این عنصر تامین کننده ۷۰ درصد مایحتاح و ابزار زندگی انسان است.
احیاء خاک بسیار پر هزینه است
احیا و تجدیدپذیری خاک آنقدر گران و پرهزینه است که توجیه اقتصادی ندارد و انتقال آن نیز با توجه به اینکه هر هکتار خاک معادل چهار میلیون و ۸۰۰ هزار کیلو گرم وزن دارد، شدنی و قابل انجام نیست و تنها می‌توان گفت خاک و تمامیت آن امانتی در دست ماست برای تحویل بی کم و کاست به نسل‌های آینده.
سالانه یک میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار زمین در استان خراسان رضوی زیر کشت ۸۳ نوع محصول می‌رود ، ۳۵ تا ۴۵ درصد خاک‌های استان با بحران شوری، فرسایش آبی و بادی مواجه است و دیگر هیچ خاک نرم با قابلیت شخم با گاوآهن در آن وجود ندارد و میزان قلیایی بودن خاک این خطه نیز بسیار زیاد ست.
از سوی دیگر به رغم تصویب قانون حفاظت از خاک در سال ۱۳۹۸ پس از یک دهه سکون در مجلس شورای اسلامی و تشکیل اداره امور خاک در جهاد کشاورزی استان‌های کشور، هنوز چارت سازمانی این اداره و تخصیص اعتبار برای انجام اقدامات لازم در این زمینه تعیین و ابلاغ نشده است.
فرسایش خاک در خراسان رضوی دو برابر متوسط جهانی است
جعفر جوادی مدیر آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: این استان و استان کرمان دارای بیشترین میزان فرسایش خاک در کشور هستند.
او با بیان اینکه متوسط فرسایش خاک در جهان هشت تن در هکتار است و در کشور‌های پیشرفته با اقدامات حفاظتی این میزان به ۲ تن کاهش یافته است، گفت: سالانه حدود ۱۸۴ میلیون تن خاک در این استان دچار فرسایش می‌شود.
مدیر آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: فرسایش خاک در خراسان رضوی بین ۹ تا ۲۴ تن در هکتار است که به صورت میانگین ۱۵ تن در هکتار و حدود ۲ برابر متوسط جهانی است.
جوادی گفت: فرسایش آبی خاک موجب می‌شود خاک به صورت سیلاب در پشت سد‌ها نقش مسدود کننده را به خاک روان شده بدهد و موجب کاهش حجم آبگیری سد‌ها شود.
او گفت: در خراسان رضوی ۲ میلیون متر مکعب رسوب از این طریق در سد‌ها ثبت شده است.
مدیر آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: در حال حاضر ۸۰۰ هکتار از اراضی استان در معرض فرسایش بادی است که این وضعیت در شهرستان‌های جنوبی استان از جمله گناباد با شدت و وخامت بیشتری همراه است.
جوادی گفت: خراسان رضوی و کرمان دو استان بحرانی در زمینه فرسایش بادی هستند.
رشد ۲ برابری کانون‌های گرد و غبار
محسن فنودی مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی هم با اشاره به افزایش سطح و شمار کانون‌های تحت تاثیر فرسایش بادی در این استان گفت: طبق آخرین بررسی‌های انجام شده از سوی سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری، اکنون ۳۰ کانون تحت تاثیر فرسایش بادی با سطحی معادل ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار در این استان وجود دارد.
او با بیان اینکه این شمار پیش از انجام این مطالعات ۱۶ کانون با سطح یک میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار بود، گفت: نمی‌توان به طور دقیق اعلام کرد که همه این کانون‌ها به یکباره ایجاد شده‌اند بلکه احتمال دارد بررسی‌های تخصصی و شناسایی در این زمینه بیشتر شده است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی گفت: کانون‌های تحت تاثیر فرسایش بادی شامل سه بخش مناطق بحرانی (مناطق مولد ریزگرد و غبار)، مناطق انتقال و مناطق میزبان غبار و ریزگرد است بنابراین مناطق بحرانی و مدیریت آن‌ها به منظور جلوگیری از تولید غبار و گرد از اهمیت و اولویت بیشتر برخوردار است.
فنودی گفت: برای مدیریت مناطق بحرانی تاکنون در سطحی معادل ۵۷۰ هزار هکتار در استان با ایجاد جنگل طبیعی، عملیات احیای بیابان انجام شده است.
او گفت: میزان خسارت وارده ناشی از کانون‌های بحرانی فرسایش بادی در استان خراسان رضوی به منابع اقتصادی و زیستی، سالانه بیش از ۱۳۰ میلیارد تومان برآورد شده است.
بیشتر بخوانید
آلودگی تهدید جدی خاک خراسان رضوی
مدیر آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: روزانه هزار و ۷۰۰ تن تن زباله در مشهد تولید می‌شود که به زباله‌گاه‌ها منتقل می‌گردد و فقط ۱۵ درصد این میزان تبدیل به کمپوست شده و بقیه اغلب به صورت غیراصولی دفع می‌شود.
جوادی گفت: تخلیه پسابها، پسماند‌های کشاورزی، پسماند‌های صنعتی و بیمارستانی از مهمترین عناصر آلوده کننده خاک در این استان است.
آبیاری هشت هزار هکتار زمین کشاورزی با فاضلاب
رئیس اداره خاک مدیریت آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی نیز با بیان اینکه سطح آبیاری اراضی کشاورزی با فاضلاب در این استان نسبت به سطح و گستردگی اراضی کشاورزی آن چشمگیر نیست گفت: در حال حاضر حدود هشت هزار هکتار زمین‌های کشاورزی استان با فاضلاب و به صورت غیرمجاز توسط کشاورزان آبیاری می‌شود.
علی عباس زاده گفت: هم اکنون ۷۳۵ هزار هکتار اراضی زراعی در استان وجود دارد که آبیاری با فاضلاب درصد اندکی از این میزان است.
او گفت: اغلب آبیاری به این شیوه با توجه به جمعیت زیاد در مشهد قرار دارد و سپس شهرستان‌هایی مانند نیشابور و سبزوار در این قالب می‌گنجند.
رنج کمبود مواد آلی و سختی خاک
مدیرامور آب و خاک جهاد کشاورزی خراسان رضوی با بیان اینکه کمبود مواد آلی خاک از مهمترین مشکلات موجود در استان است، گفت: برای حل این مشکل کشاورزان باید راهکار‌هایی مانند بازگرداندن بقایای گیاهان به خاک، کود دهی حیوانی به خاک، کشت گیاهان ویژه در زمین که با عنوان "کود سبز" شناخته می‌شود در دستور کار قرار گیرند.
جوادی گفت: رفتار نادرست با خاک موجب افزایش سختی خاک می‌شود که عواملی مانند تغییرات اقلیم و خشکسالی نیز این روند را تشدید می‌کنند.
او گفت: سختی خاک مانع از رشد گیاه می‌شود که در ایجاد سختی خاک، تردد بیش از اندازه ماشین آلات کشاورزی و ایجاد کلوخه در خاک نیز تاثیر بسزایی دارد.
شوری خاک بحران خاموش
رئیس اداره خاک مدیریت آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: در حال حاضر ۳۵ تا ۴۵ درصد خاک خراسان رضوی با شوری مواجه است که این وضعیت هر روز بدتر می‌شود و در حال حاضر با بحران جدی شوری خاک استان مواجه هستیم که در همه شهر‌های استان مشاهده می‌شود.
عباس زاده با اشاره به روش‌های مقابله با شوری خاک گفت: آب شوری، کشت نم کاری و اصلاح روش‌های کشت از مهمترین راه‌های مقابله با شوری خاک است که البته باید گفت خشکسالی و کم آبی نیز در تشدید بحران شوری خاک تاثیر بسزایی دارد.
او با اشاره به تاثیر جدی شوری خاک در تولید محصولات کشاورزی و تفاوت این اثرگذاری در هر یک از محصولات گفت: ۲ واحد شوری خاک در هر متر می‌تواند معادل ۱۰ درصد عملکرد محصول جو در واحد سطح را کاهش دهد.
رئیس اداره خاک مدیریت آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: روند شور شدن اراضی کشاورزی در این استان رو به افزایش است و این در حالی است که کشت و زرع در زمین شور به هیچ وجه توجیه اقتصادی ندارد و در صورت عدم مدیریت خاک شاهدکاهش سالانه تولید در این اراضی خواهیم بود.
منبع: ایرنا
انتهای پیام//م.م