به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان از رشت، امروز ۱۱ آذر ماه ۱۴۰۰ هجری شمسی، یکصدمین سالروز شهادت میرزا یونس استادسرایی معروف به میرزا کوچک خان جنگلی است.
درباره این مبارز آزادیخواه گیلانی نوشته‌اند؛ "مردی خوش بنیه، ورزیده، خوش سیما، مؤدب، متواضع، معتقد به فرایض دینی و پایبند به اصول اخلاقی، صریح اللهجه و طرفدار عدل و دفاع از مظلوم بود. شعر و ورزش را دوست داشت.
دخانیات مصرف نمی‌کرد. به غایت محجوب بود و ساکت و متفکر و آرام. خوب صحبت می‌کرد، آهسته و سنجیده سخن می‌گفت، سخنانش اغلب با لطیفه و مزاح توأم بود و خود نیز از مطایبات دیگران لذت می‌برد".
میرزا کوچک فرزند میرزا بزرگ در سال ۱۲۵۷ هجری شمسی در رشت به دنیا آمد. سال‌های نخست عمر را به آموختن مقدمات علوم دینی سپری کرد و در سال ۱۲۸۶ به صفوف آزادیخواهان پیوست. در سال ۱۲۹۴ هیئت اتحاد اسلام در رشت تشکیل شد. میرزا، رهبری این گروه را به عهده گرفت و پس از اشغال ایران توسط روسیه، به مبارزه با ارتش تزار پرداخت.
نهضت جنگل فعالیت‌های خود را ضد نیرو‌های روسی و انگلیسی در شمال انجام داد. اما به تدریج دچار اختلافات داخلی شد و برخی از سران آن تسلیم و یا اعدام شدند.
پس از تسلیم خالو قربان، نیرو‌های دولتی به تعقیب نیرو‌های جنگل پرداختند. میرزا به اعماق جنگل‌ها رفت تا در فرصتی مناسب بتواند نیرو‌های پراکنده را سازماندهی کند، اما بر اثر سرمای شدید در تاریخ ۱۱ آذر ۱۳۰۰ هجری شمسی به شهادت رسید.
پس از شهادت میرزا، تلاشهای برخی از یارانش برای زنده نگه داشتن نهضت جنگل راه به جایی نبرد و این جنبش پایان یافت و حدود ۵۷ سال پاسداشت رسمی میرزا کوچک خان در این کشور ممنوع بود.
پس از انقلاب اسلامی ایران هر ساله در گرامیداشت میرزا کوچک و یارانش یادواره، همایش، نمایشگاه و ... برگزار شد. نخستین کنگره ملی روحانی شهید میرزا کوچک جنگلی ۱۱ آذر سال ۱۳۹۱ در زیباکنار رشت برگزار شد.
یکی از سخنرانان در آن جمع گفت: میرزا به همسر، همراه و تازه پیوند یافته‌اش عبارتی به این مضمون می‌گوید: "مرا خواهند کشت، اما صد سال دیگر بزرگداشت خواهند گرفت". سخن میرزا زودتر از آنچه گفت، تحقق یافت.
امروز همان ۱۰۰ سال بعد است. قرار بود به مناسبت یکصدمین سالگرد شهادت میرزا کوچک جنگلی کنگره‌ای بین المللی در گیلان برگزار شود، ولی به سال‌های بعد موکول شد.
این امر به خاطر شرایط کرونایی کشور بود یا تغییر دولت و تأخیر در تأیید و تصویب برگزاری کنگره در هیئت دولت، ناتوانی متولیان و انفعال مسئولان گیلانی بود یا هر علت دیگر، یاد و نام این بزرگمرد تاریخ را در زادگاهش کمرنگ نکرد.
گیلان در سالگرد شهادت میرزا کوچک باز هم لبریز از یاد و نام و تصاویر سردار جنگل شد؛ از پاسداشت‌های مردمی گرفته تا برنامه‌های مختلف سازمان‌ها، ادارات و دستگاه‌های متولی فرهنگ.
در این گزارش بر آنیم تا گوشه‌هایی از ارادت فرزندان دیار میرزا و حال و هوای زادگاهش، گیلان در یکصدمین سالروز شهادت او را منعکس کنیم.
حسین ابراهیمیان، معاون امور فرهنگی و رسانه اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی گیلان در گفت‌وگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان از رشت، برنامه‌های این اداره کل به مناسبت بزرگداشت یکصدمین سالگرد شهادت روحانی مبارز میرزا کوچک خان جنگلی را تشریح کرد.
او به برگزاری چهارمین جشنواره نمایشنامه‌نویسی آموزشگاه‌های آزاد هنری استان گیلان با محوریت بزرگداشت یکصدمین سالگرد شهادت میرزا کوچک خان جنگلی اشاره کرد و گفت: اجرای نخستین نمایش سی و سومین جشنواره تئاتر استانی گیلان با موضوع میرزا دیگر برنامه ارشاد گیلان به این مناسبت است.
معاون امور فرهنگی و رسانه ارشاد گیلان همچنین از اجرای برنامه‌های مختلف در شهرستان‌های لاهیجان، فومن، رودبار، رودسر، بندر انزلی، صومعه سرا، لنگرود، شفت، تالش، رضوانشهر، ماسال، آستانه اشرفیه، آستارا و املش در ایام شهادت سردار جنگل خبر داد.
ابراهیمیان اظهار داشت: همایش تأثیر لاهیجان در نهضت جنگل، نمایشگاه عکس دوران میرزا در فومن، پخش فیلم کوچک جنگلی و نقد و بررسی آن در رودسر، پاسداشت مردمی یکصدمین سالگرد شهادت میرزا در لنگرود، مسابقه مقاله نویسی با موضوع روایت جنگل در شفت از جمله این برنامه‌ها است.
او همچنین برگزاری مراسم یادوراه شهید میرزا کوچک و شهید بهرام حجتی، تنها شهید طلبه تالش در این شهرستان، اهدای کتاب به نام نهضت‌های عاشورایی جنگل در ماسال، نمایشگاه عکس مجازی از نهضت جنگل در سیاهکل را از جمله برنامه‌های گرامیداشت یکصدمین سالروز شهادت میرزا کوچک جنگلی برشمرد.
علیرضا قانع، مدیرعامل سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهری شهرداری رشت نیز در گفت‌وگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان از رشت، به تبلیغات محیطی زادگاه سردار جنگل اشاره کرد و گفت: به مناسبت یکصدمین سالروز شهادت میرزا کوچک جنگلی فضاسازی شهر و تبلیغات محیطی در میادین و معابر این شهر انجام شده است.
او همچنین از برگزاری کارگاه ۳ روزه طراحی پوستر یکصدمین سالگرد شهادت روحانی مبارز میرزا کوچک خان جنگلی و خلق آثار هنری با عنوان گالری شهر خبر داد و افزود: طراحی نشان میرزا از دیگر برنامه‌های این سازمان در بزرگداشت یاد میرزا کوچک در یکصدمین سالگرد شهادت این قهرمان ملی بوده است.
مدیرعامل سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهری شهرداری رشت ادامه داد: در یک کار تخصصی با انتخاب بهترین نشان میرزا، به طرح‌های منتخب جوایزی اهدا و در همه برنامه‌ها و طرح‌های یکصدمین سالروز شهادت سردار جنگل از این نشان استفاده خواهد شد.
یاسر محجوب، مدیرعامل سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری رشت هم در گفت‌وگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان از رشت، با تشریح برنامه‌های این سازمان در بزرگداشت سالروز شهادت میرزا کوچک جنگلی گفت: نمایشگاه عکس "میرزا، گیلان، ایستادگی" پاسداشت یکصدمین سالگرد شهادت سردار نهضت جنگل، شهید میرزا کوچک جنگلی ۱۰ الی ۱۵ آذر ماه در نگارخانه مارلیک مجتمع فرهنگی خاتم‌الانبیاء (ص) رشت برگزار می‌شود.
او تولید تله تئاتر تلویزیونی، مشارکت در ساخت یک فیلم، معرفی شخصیت‌های تاثیرگذار نهضت جنگل در قالب ۱۰ کلیپ، نماهنگ مشارکتی با صدا و سیما به ۳ زبان در حوزه میرزا کوچک و مستند روایت جنگل را از جمله این ویژه برنامه‌ها اعلام کرد.
مدیرعامل سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری رشت ادامه داد: بازآفرینی مجدد خانه میرزا و اجرای برنامه "صبح تازه" از این خانه تاریخی به همت شبکه باران هر صبح به مدت ۶ ماه، میزبانی خانه میرزا برای برنامه به مناسبت سالروز شهادت میرزا و برگزاری کارگاه‌های مختلف و تئاتر خیابانی با محوریت نهضت جنگل از دیگر برنامه‌های این سازمان در گرامیداشت میرزا کوچک است.
محجوب تصریح کرد: غبارروبی آرامگاه میرزا و اجرای مراسم صبحگاه مشترک بر سر مزار میرزا در محله سلیمانداراب و برگزاری مراسم گرامیداشت یکصدمین سالروز شهادت میرزا کوچک جنگلی و ۱۵۲ روحانی شهید استان گیلان با سخنرانی وزیر ارشاد در مصلای امام خمینی (ره) رشت و پخش زنده از رسانه ملی از برنامه‌های شهرداری رشت در بزرگداشت یاد میرزا کوچک خان است.
عبدالله پاکاری، مدیرکل بنیاد شهید و امور ایثارگران گیلان نیز به برگزاری برنامه‌های متنوع فرهنگی در بزرگداشت میرزا کوچک ۱۰۰ سال پس از شهادتش در این استان اشاره کرد و گفت: برپایی پاتوق فرهنگی، هنری، اجتماعی با موضوع میرزا کوچک توسط بسیج هنرمندان در نقاط مختلف رشت و رونمایی از نماهنگ خروش جنگل از جمله برنامه‌های پیشرو برای بزرگداشت سردار جنگل است.
او با بیان اینکه مسابقه کتابخوانی "میرزا کوچک جنگلی" همزمان با یکصدمین سالگرد شهادت میرزا برگزار می‌شود، افزود: علاقه‌مندان برای شرکت در این مسابقه می‌توانند پس از دریافت نسخه پی دی اف و مطالعه کتاب "میرزا کوچک جنگلی" به ۱۰ پرسش مطرح شده از کتاب پاسخ دهند.
مدیرکل بنیاد شهید گیلان آخرین مهلت شرکت در این مسابقه را پایان آذر ماه ۱۴۰۰ اعلام کرد و اظهار داشت: به ۵ نفر از کسانی که به تمام سوالات پاسخ صحیح دهند، به قید قرعه جوایز نفیسی اهدا می‌شود.
پاکاری همچنین تله تئاتر قراداد ۱۹۱۹ به کارگردانی هومن میرمعنوی و پخش برنامه "یاران میرزا" در ۱۰ قسمت ۵ دقیقه‌ای را از دیگر برنامه‌های بزرگداشت میرزا کوچک در رسانه ملی دانست.
او تصریح کرد: پخش فیلم‌های کوتاه "شغال" و دشکنه (مهمان ناخوانده) به کارگردانی مهرداد محب علیزاده گشتی از شبکه باران از دیگر اقدامات فرهنگی برای گرامیداشت یکصدمین سالگرد شهادت سردار جنگل است.
سجاد ستوده، مسئول مرکز فضای مجازی سپاه قدس گیلان با گلایه از انفعال مسئولان در یکصدمین سالگرد میرزا کوچک جنگلی گفت: متأسفانه کنگره‌ای که از سال ۹۷ برخی از مسئولین استان گیلان وعده برگزاری آن را داده بودند، به سال‌های بعد موکول شد.
او افزود: در سالی که انتظار می‌رفت با برگزاری کنگره یکصدمین سالگرد شهادت میرزا کوچک، فرصتی نو برای تبیین اهداف و ابعاد مختلف این نهضت فراهم آید، متأسفانه شاهد انفعال عجیب و غریب متولیان و مسئولین برگزاری کنگره و نیز سازمان‌های متولی امر بودیم.
مسئول مرکز فضای مجازی سپاه قدس گیلان درباره برنامه‌های فعالان فضای مجازی استان به همین مناسبت اظهار داشت: همزمان با ایام گرامیداشت یکصدمین سالگرد شهادت اسطوره استکبارستیزی مردم گیلان و نماد استقلال‌خواهی مردم ایران، شهید بزرگوار، شهید میرزا کوچک جنگلی، فعالان فضای مجازی استان اقدام به طراحی، تدوین و تولید محصولات متنوع چندرسانه‌ای در قالب‌های مختلف کرده‌اند.
ستوده ادامه داد: در بخشی از این برنامه‌ها که با همراهی مجموعه‌های مختلف فعال در حوزه فضای مجازی اعم از سازمان فضای مجازی سپاه قدس گیلان، سازمان فضای مجازی سراج مرکز گیلان، بسیج اساتید، بسیج هنرمندان، بسیج دانشجویی و همچنین برخی از مجموعه‌های مردمی فعال در فضای مجازی استان گیلان طراحی شده، بیش از ۳۰ عنوان محصول متنوع در قالب‌های مختلف پیرامون نهضت جنگل تولید شده است.
پاسخ به شبهات وارد شده به نهضت جنگل
او از راه‌اندازی سایت تخصصی با نام "کوچک جنگلی" به عنوان یکی از مهم‌ترین برنامه‌های این مرکز خبر داد و گفت: از این سایت به نشانی http://kouchakjangali.ir در روز دوشنبه ۸ آذر ماه رونمایی شد.
مسئول مرکز فضای مجازی سپاه قدس گیلان با بیان اینکه در این سایت قرار است مجموعه تولیدات، یادداشت‌ها و ... درباره نهضت جنگل و میرزا کوچک جنگل منتشر شود، تأکید کرد: مطالب سایت تخصصی "کوچک جنگلی" در اینستاگرام و تلگرام نیز بازنشر می‌شود و مردم می‌توانند تولیدات این سایت را از شبکه‌های اجتماعی پیگیری کنند.
ستوده با بیان اینکه شبهات وارد شده به نهضت جنگل در سال‌های گذشته توسط یک مجموعه فعال فضای مجازی احصاء شد، اظهار داشت: هر کدام از این شبهات در قالب یک برنامه کوتاه ۳ دقیقه‌ای با حضور اساتید دانشگاه و حوزه پاسخ داده شده و در ایام یکصدمین سالگرد شهادت میرزا کوچک جنگلی منتشر خواهد شد.
او ادامه داد: علاوه بر این تولیدات، آثار متعدد و زیاد دیگری مانند مستند مینیاتور در ۱۰ قسمت تولید شده است که به ابعاد مختلف نهضت جنگل پرداخته شده است.
مسئول مرکز فضای مجازی سپاه قدس گیلان یادآور شد: در حوزه تولیدات هنری نیز ۲ مدل موشن گرافی در معرفی نهضت جنگل و معرفی میرزا کوچک تولید شده است و ۲ آیتم نقاشی شنی در قالب تصویرسازی با استفاده از نقاشی شنی، سخنرانی‌های رهبر انقلاب درباره نهضت جنگل بازخوانی و منتشر شده است.
ستوده بازسازی تصاویر قدیمی شهید میرزا کوچک جنگلی را از کار‌های انجام شده توسط فعالان فضای مجازی استان برای صدمین سالگرد شهادت میرزا کوچک اعلام و تصریح کرد: ۳ تصویر ویژه میرزا کوچک جنگلی از جمله تصویری که در آن میرزا کوچک ملبس به لباس روحانیت است به صورت رنگی و با کیفیت خوب بازسازی شده است.
او تصریح کرد: این برنامه‌ها از جمله اقدامات فعالان فضای مجازی استان در قالب سازمان فضای مجازی سپاه قدس گیلان، سازمان فضای مجازی سراج، فضای مجازی مجموعه‌های بسیج اساتید، بسیج اقشار، بسیج دانشجویی و بسیج هنرمندان است که در یک کار دسته‌جمعی آماده شده است و به مناسبت یکصدمین سالگرد شهادت میرزا کوچک به آستان این شهید بزرگوار و اسطوره مردم گیلان تقدیم خواهد شد.
فیروز فاضلی، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی گیلان برگزاری کنگره بین‌المللی میرزا کوچک جنگلی را منوط به تأیید و تصویب هیئت دولت دانست و گفت: اواخر سال ۱۳۹۹ با همفکری محققان و پژوهشگران طرحی را برای برگزاری کنگره بین‌المللی میرزا کوچک خان تهیه کردیم.
او افزود: در این طرح اعلام شد برگزاری کنگره بین‌المللی میرزا کوچک با همکاری سازمان‌ها و نهاد‌های استانی می‌تواند گام مهمی در راستای معرفی شخصیت میرزا و تبیین اندیشه‌های آزادیخواهانه و ضد استعماری ایشان باشد.
مدیرکل ارشاد گیلان ادامه داد: این طرح پس از ارسال به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مورد تأیید قرار گرفت و برای مشارکت در اجرای آن اعلام آمادگی شد.
فاضلی با بیان اینکه با این حال انجام هر کنگره‌ای منوط به دریافت مجوز از هیئت دولت است، اظهار داشت: مسئولان وقت استان برای ملی شدن این کنگره باید موضوع را از طریق وزارت کشور در هیئت دولت مطرح می‌کردند که متأسفانه انجام نشد.
او با اشاره به اینکه در سال‌های گذشته بسیاری از شخصیت‌های بین المللی این استان در حد افراد محلی جلوه داده شده‌اند، تصریح کرد: اندیشه میرزا اندیشه‌ای بین المللی است و می‌بایست برای جاری و ساری کردن آن تلاش کرد.
۱۱ آذر ۱۳۰۰ روز شهادت میرزا کوچک خان جنگلی است. میرزا در چنین روزی در برف و بوران کوه‌های گیلان گرفتار یخبندان شد و در سن ۴۳ سالگی جان به جان آفرین تسلیم کرد.
یک قرن از شهادت میرزا می‌گذرد. در طول سال‌هایی که گذشت دوستداران میرزا از او به عناوین مختلفی چون سردار جنگل، قهرمان ملی، مبارز آزادیخواه، ضد استعمار، روحانی انقلابی و ... یاد کرده اند. این روز‌ها هم در فضای مجازی با عناوینی چون آقا میرزا، میرزا کوچک جان و ... از او یاد می‌شود. از سوی دیگر دشمنان میرزا او را به تجزیه طلبی، وطن فروشی، غارت و ... متهم کردند.
تاریخ پر از پرسش و پاسخ درباره میرزا کوچک و نهضت جنگل است. برگزاری کنگره‌ای بین المللی در یکصدمین سالگرد شهادت میرزا کوچک جنگلی شاید می‌توانست در معرفی میرزا و نهضت جنگل و رفع شبهات رایج در جامعه اثرگذار باشد که به هر دلیل یا بهانه‌ای انجام نشد.
حال و هوای امروز گیلان در پاسداشت میرزا کوچک، اما نشان داد که نهضت میرزا کوچک خان نه فراموش می‌شود و نه کنار گذاشته می‌شود و یاد و نام او در حافظه تاریخی این سرزمین و مردمان آن همچنان ماندگار است.
گزارش از: سکینه عاشوری پاشاکی
انتهای پیام/ع