چرا انتخابات پارلمانی، عراق را ناامن کرده است؟

به گزارش گروه بین الملل باشگاه خبرنگاران جوان، پنجمین انتخابات پارلمانی عراق در ۱۰ اکتبر ۲۰۲۱ (۱۸ مهر ۱۴۰۰) برگزار شد. در این انتخابات که به صورت پیش از موعد (زودهنگام) برگزار گردید، ۳،۲۴۹ نامزد از ۲۱ ائتلاف و ۱۰۹ حزب، به همراه برخی نامزد‌های مستقل برای کسب ۳۲۹ کرسی پارلمان رقابت کردند. انتخابات پنجم پارلمان عراق در حالت طبیعی می‌بایست در سال ۲۰۲۲ برگزار می‌شد، اما بنا به شرایط بحرانی کشور با برنامه‌ریزی هیات دولت برگزاری انتخابات در اکتبر سال جاری برگزار شد.

انتخابات اخیر پنجمین انتخابات عراق، پس از تدوین قانون اساسی در ۲۰۰۵ بود. پیش از این چهار انتخابات در سال‌های ۲۰۰۶، ۲۰۱۰، ۲۰۱۴ و ۲۰۱۸ برگزار شده است. خبرگزاری رویترز به نقل از کمیساریای عالی مستقل انتخابات عراق نرخ مشارکت در انتخابات پارلمانی این کشور را ۴۱ درصد اعلام کرد.

در این انتخابات جریان صدر به رهبری «مقتدی الصدر» در صدر انتخابات عراق قرار گرفت. با اعلام نتایج انتخابات بسیاری از شخصیت‌های مطرح شیعی در عراق به نتایج اعتراض کردند و شائبه تقلب و دستکاری نتایج را مطرح کردند. «هادی العامری» رئیس ائتلاف الفتح عراق، در ارتباط با نتایج انتخابات این کشور اعلام کرد: «به هر قیمتی که شده، ما این نتایج ساختگی را نمی‌پذیریم و از آرای نامزد‌های خود و رأی‌دهندگانمان با تمام قدرت دفاع خواهیم کرد.»

رئیس ائتلاف الفتح نتایج اعلام شده انتخابات پارلمانی را «جعلی» خواند. حزب اسلامی عراق تأکید کرد: «نتایج اعلام شده را کاملا رد می‌کنیم و تأکید داریم که [این نتایج]ساختگی و از پیش تعیین شده است.» این حزب که وابسته به اهل سنت است، با انتشار بیانیه‌ای گفته است: «نتایجی که کمیساریای انتخابات اعلام کرد، صحیح نیست.»

«ابوعلی العسکری» سخنگوی گردان‌های حزب الله نیز بیانیه شدیداللحنی صادر کرده است: «آن چیزی که در انتخابات دیدیم بزرگترین عملیات کلاهبرداری و فریب سازمان یافته تاریخ علیه ملت عراق بود... برادران ما در مقاومت اسلامی عراق برای مواجهه با تحولات در این برهه حساس امادگی و حکمت و مراقبت دقیق داشته باشند.» این مسئله منجر به اعتراض‌های خیابنی شد. در این مطلب به بررسی برخی از اتفاقات و حاشیه‌های بعد از انتخابات عراق می‌پردازیم.

آیا در انتخابات تقلب صورت گرفته است؟

یکی از مهم‌ترین اتفاقاتی که در انتخابات پارلمانی اخیر عراق افتاد مسئله تقلب است. گروه‌های مقاومت معتقدند تنها با تقلب جریان صدر پیروز انتخابات شده است. محمد البلداوی عضو ائتلاف الفتح در گفتگویی تلویزیونی چهار کشور خارجی از جمله انگلیس را به دست بردن و تغییر نتایج آن متهم کرد.

به گفته البلداوی آمریکا، انگلیس، فرانسه و امارات متحده عربی در مخدوش کردن نتایج انتخابات نقش آفرینی کرده‌اند. وی در رابطه با نحوه این نقش آفرینی تاکید کرد، بارزترین این اقدامات شامل ورود پول‌های سیاسی و استفاده از منابع، عناوین و پست‌های دولتی توسط برخی از نامزد‌ها بدون هیچگونه نظارت دولتی یا اقدامی توسط کمیساریاست.

نقش سازمان ملل در انتخابات پارلمانی عراق

یکی از علل و عواملی که موجب ایجاد جار و جنجال در فرایند انتخابات عراق شده است، نقشی است که سازمان ملل متحد از ابتدا تا کنون در این فرایند ایفا کرده است. علیرغم اینکه حضور نمایندگان سازمان ملل متحد در عراق برای نظارت بر انتخابات پارلمانی این کشور یک خواسته ملی از سوی عراقی‌ها بود و مرجعیت عراق نیز چنین چیزی را خواستار شده بود، اما سازمان ملل در عرصه عمل، از پایبندی به وظایف و مسئولیت‌های خود در نظارت خودداری کرد و مسیر مداخله جویی را در پیش گرفت.

در واقع، سازمان ملل متحد از همان ابتدا نقش نظارت کلی بر روند برگزاری انتخابات داشته و شفافیت آن را به دخالت در جزئی‌ترین امور انتخابات تبدیل کرد. اتفاقات امروز در نقاط مختلف عراق در اعتراض به نتایج انتخابات پارلمانی زودهنگام نیز یکی از پیامد‌های مداخلات سازمان ملل محسوب می‌شوند. مقامات سازمان ملل دخالت خود در مسائل مربوط به انتخابات عراق را از تلاش برای تعویق مجدد زمان برگزاری انتخابات کلید زدند.

در همین ارتباط، «جنین پلاسخارت» نماینده ویژه سازمان ملل متحد در امور عراق بار‌ها و در مناسبت‌های مختلف به صورت تلویحی سخن از لزوم تعویق مجدد زمان برگزاری انتخابات عراق را پیش کشید تا نشان دهد بر خلاف آنچه که گفته می‌شود، سازمان ملل در حال ایفای نقشی فراتر از نظارت بر انتخابات است.

پلاسخارت برای توجیه تلاش‌های خود برای تعویق مجدد زمان برگزاری انتخابات، اوضاع امنیتی شکننده در این کشور را بهانه قرار داد. پس از آنکه سازمان ملل در این زمینه به نتیجه‌ای دست پیدا نکرد، دخالت در فرایند برگزاری انتخابات را در دستور کار خود قرار داد.

این سازمان پس از درخواست‌های بین‌المللی به ویژه از سوی آمریکا و عربستان سعودی، با اعمال فشار بر دولت بغداد و کمیساریای عالی انتخابات مانع از مشارکت نیرو‌های «الحشد الشعبی» در انتخابات شد. این اقدام در نهایت به از دست رفتن کرسی‌های زیادی که متعلق به احزاب و جریان‌های حامی حشد شعبی بود، منجر شد.

سازمان ملل متحد همچنین نسخه رأی گیری الکترونیک و شمارش آرا الکترونیک را برای عراقی‌ها پیچید و این در حالی است که عراق فاقد امکانات و زیرساخت‌های لازم برای برگزاری انتخابات به این ترتیب بود. در حال حاضر یکی از عمده‌ترین اعتراضات مردمی به نتایج انتخابات عراق در شمارش الکترونیک آرا خلاصه می‌شود.

افزون بر این، یکی از آخرین مداخله جویی‌های سازمان ملل متحد در فرایند انتخابات عراق نیز صدور بیانیه اخیر شورای امنیت این سازمان در تأیید نتایج نهایی بوده است. در همین راستا، شورای امنیت سازمان ملل متحد با صدور بیانیه‌ای مداخله‌جویانه در کمال تعجب اعلام کرد که صحت و شفافیت انتخابات عراق را مورد تأیید قرار می‌دهد! شخصیت‌ها و سیاستمداران عراقی بیانیه شورای امنیت در تأیید نتایج نهایی انتخابات این کشور را مصداق بارز مداخله جویی سازمان ملل در انتخابات پارلمانی می‌دانند. این بیانیه در حالی صادر شد که کمیساریای عالی انتخابات عراق هنوز به شکایات واصله در خصوص اعلام نتایج نهایی رسیدگی نکرده است.

اعتراضات خیابانی

با توجه به عدم توجه به اعتراض‌های صورت گرفته به نتایج انتخابات از سوی کمیسیاریای عالی انتخابات در نهایت شمار زیادی از معترضان به نتایج انتخابات پارلمانی زودهنگام در عراق در مقابل تعدادی از وزارتخانه‌های این کشور دست به برگزاری تظاهرات زدند. معترضان پس از برگزاری تظاهرات به سمت ورودی منطقه سبز بغداد حرکت کردند تا در آنجا تجمع کنند.

از آنجایی که نیرو‌های امنیتی عراق تمامی ورودی‌های منطقه سبز را مسدود کرده بودند، معترضان در مقابل ورودی‌ها چادر زدند و تحصن کردند. تحصن مسالمت آمیز معترضان به نتایج انتخابات پارلمانی ادامه پیدا کرد تا اینکه نیرو‌های امنیتی به سمت آن‌ها یورش بردند.

طبق گزارش‌های میدانی، نیرو‌های ارتش عراق از گاز‌های اشک آور و گلوله‌های جنگی علیه تحصن کنندگان استفاده کردند. همین مسأله موجب شد تا بیش از ۱۰۰ تن از معترضان به نتایج انتخابات پارلمانی زخمی شوند و ۷ نفر نیز کشته شوند. در این میان، برخی رسانه‌های بیگانه از جمله شبکه‌های سعودی تمام تلاش خود را به کار بستند تا میان حشد شعبی از یک سوی و دولت و ملت عراق از سوی دیگر شکاف ایجاد کنند. در واقع، این رسانه‌ها تلاش کردند تا الحشد الشعبی را عامل اصلی ظهور و بروز تحرکات خشونت آمیز در منطقه سبز جلوه دهند.

در همین راستا حتی یک بیانیه جعلی نیز توسط این رسانه‌ها منتشر و به الحشد الشعبی نسبت داده شد. با این حال، سازمان الحشد الشعبی عراق با هوشیاری کامل در برابر این تحرکات خصمانه بیانیه مهمی را صادر و در آن اعلام کرد: علیرغم گمانه‌زنی‌های صورت گرفته، سازمان الحشد الشعبی تاکنون هیچ موضع گیری رسمی در خصوص حوادث بغداد نداشته است.

تمامی آنچه که رسانه‌ها از آن به عنوان موضع گیری رسمی الحشد الشعبی در خصوص حوادث بغداد یاد می‌کنند، عاری از صحت است. سازمان الحشد الشعبی درحال حاضر یک کمیته حقیقت یاب تشکیل داده است تا درباره حوادث روز گذشته تحقیق کند. آنچه که واضح به نظر می‌رسد این است که مردم عراق برای ابراز نارضایتی خود از نحوه شمارش آراء انتخابات پارلمانی زودهنگام گزینه برگزاری تظاهرات و تحصن مسالمت آمیز را برگزیدند. این حقی است که قانون اساسی عراق آن را برای تمامی شهروندان این کشور تضمین کرده است. در حال حاضر نیز معترضان به نتایج انتخابات پارلمانی برای نشان دادن اعتراض خود به دنبال استفاده از این حق قانونی‌شان هستند.

حمله به منزل الکاظمی

اصرار گروه‌های مقاومت عراق بر شمارش دستی آرا به مذاق بسیاری از جریان‌های عراقی خوش نیامده و حامیان خارجی این جریان‌ها از این مسئله هراس دارند که با شمارش دستی نتایج تغییر کند. به همین دلیل این کشور‌ها به صورت مرتب در حال فتنه کردن در عراق هستند.

در این راستا روز یکشنبه خبری مبنی بر حمله پهپادی به منزل «مصطفی الکاظمی» نخست وزیر عراق منتشر شد. پس از این حمله، «مصطفی الکاظمی» نخست وزیر عراق یک فایل ویدئویی از خود منتشر کرد. وی در این فایل ویدئویی اعلام کرد که سالم است و در جریان حمله انجام شده آسیبی ندیده است.

این حادثه واکنش‌های متعددی را در عراق به دنبال داشت. «ابوعلی العسکری»، مسئول امنیتی گردان‌های حزب الله عراق در حساب کاربری خود در شبکه‌های اجتماعی به طرح سو قصد به جان نخست وزیر این کشور واکنش نشان داد. العسکری طرح ترور مصطفی الکاظمی، نخست وزیر عراق را یک حرکت نمایشی خواند و نوشت: بازی کردن نقش قربانی از شیوه‌های نخ نمایی است که به تاریخ پیوسته است. به گفته العسکری، براساس اطلاعات موثق و غیرقابل انکار، در عراق هیچ کسی حاضر نیست برای هدف قراردادن نخست وزیر یک پهپاد را هزینه کند، اگر هم کسی بخواهد آسیبی برساند، راه‌های بسیار با هزینه کم‌تر و مطمئن‌تری وجود دارد.

مسئول گردان‌های حزب الله عراق در ادامه گفت: مسخره‌تر اینکه او ملت را به خویشتنداری و آرامش دعوت می‌کند، معلوم نیست چه کسی نگران شده است؟ در همین حال، «مقتدی صدر» گفت: نیرو‌های امنیتی باید زمام امور را در دست گیرند تا وضعیت عراق بهبود یابد. صدر همچنین بر لزوم توقف دخالت‌های خارجی در امور داخلی عراق تأکید کرده است.

صدر سو قصد به جان مصطفی الکاظمی را هدف قرار دادن عراق و ملت عراق عنوان کرده است. آنچه که واضح به نظر می‌رسد این است که عراق در حال حاضر با یک پروژه خارجی مواجه است؛ پروژه‌ای که یکی از اهداف اصلی و اساسی آن ایجاد نا امنی و هرج و مرج در این کشور است. حمله پهپادی به منزل مصطفی الکاظمی درست مشابه سلسله حملاتی است که گاه و بی گاه منطقه سبز و اماکن دیپلماتیک در این منطقه را هدف قرار می‌دهند. در طول مدت زمان گذشته طرف‌های خارجی و در رأس آن‌ها آمریکایی‌ها به عنوان متهمان ردیف اول حملات به اماکن دیپلماتیک در بغداد معرفی شدند.

بنابراین، اکنون نیز حمله به منزل الکاظمی نمی‌تواند با نقش آفرینی طرف‌های خارجی و دستگاه‌های اطلاعاتی وابسته به آن‌ها بی ارتباط باشد. همانطور که گفته شد، یکی از اهداف اصلی این پروژه نا امن سازی عراق است. البته اظهارنظر‌های گروه‌های عراقی را باید در تحلیل این حادثه مورد تأمل قرارداد که براین باورند کاظمی به دنبال یک نمایش برای افزایش محبوبیت خود و نیز انحراف افکار عمومی از اعتراضات به نتایج انتخابات است. واکنش سریع برخی جریان‌های غربگرا در محکوم کردن حمله پهپادی به منزل الکاظمی و متهم‌سازی گروه‌های مقاومت به دست داشتن در این اقدام نیز جای تأمل دارد و به تردید‌ها در این باره دامن می‌زند.

از جمله دیگر اهداف فتنه در عراق، منحرف کردن افکار عمومی از اعتراضات گسترده به نتایج انتخابات پارلمانی این کشور است. بدیهی است کسانی که در اتاق‌های فکر خارجی تصمیم به اجرای سناریوی حمله پهپادی به منزل الکاظمی گرفتند، به دنبال آن بودند تا اعتراضات گسترده مردمی به نتایج انتخابات را به حاشیه رانده و آن را تحت الشعاع یک حادثه بزرگ‌تر قرار دهند تا مبادا این اعتراضات به نتیجه مطلوب خود برسد.

افزون بر این، هدف مهم دیگری که توسط طرف‌های خارجی و مزدوران داخلی آن‌ها از ورای حمله پهپادی به منزل الکاظمی دنبال می‌شود و شاید بتوان از آن به عنوان مهمترین و اصلی‌ترین هدف یاد کرد، پیاده سازی پروژه متهم سازی گروه‌های مقاومت است. این همان سناریویی است که سال‌ها پیش با ترور از پیش برنامه ریزی شده رفیق الحریری نخست وزیر وقت لبنان، رخ داد و در پی آن، مقاومت به نقش آفرینی در عملیات ترور متهم شد.

نتیجه گیری 

به نظر می‌رسد انتخابات عراق و نتایج آن به ابزاری برای تحت فشار قرار دادن گروه‌های مقاومت عراق تبدیل شده است. خواسته اصلی گروه‌های مقاومت شمارش دستی آرا است و این گروه‌ها تاکید دارند که با این ادقام نتایج تغییر خواهد کرد. اما کشور‌های خارجی با حمایت‌های سازمان ملل مانع از شمارش دستی آرا شده اند.

هدف قرار دادن معترضان به نتایج انتخابات و انتساب آن به گروه‌های مقاومت اولین قدم جدی برای تحت فشار قراردادن این گروه‌ها بود. درنهایت نیز پروژه حمله به منزل الکاظمی طراحی واجرا شد و زمینه را برای برخورد با حشد الشعبی در عراق فراهم کرده اند. پروژه حذف حشد الشعبی از دنیای سیاست در عراق در چند سال اخیر بسیار پرقدرت پیگیری شده و عربستان، آمریکا و امارات از حامیان اصلی این پروژه هستند.

محمد مرادی

انتهای پیام/