به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از سمنان، «آثار باستانی و میراث فرهنگی، شناسنامه ملی و هویت مردم ایران است و باید برای حفاظت و انتقال آن به نسل‌های آینده کوشید»؛ این جمله‌ای است که گاه و بیگاه از زبان مسئولان میراثی و غیرمیراثی و دلسوزان فرهنگی می‌شنویم، درعین حال روزی نیست که از گوشه و کنار خبری درباب تخریب یک اثر تاریخی نشنویم؛ تخریب‌هایی که سررشته آن یا به عوامل انسانی برمی گردد، یا طبیعی فرقی هم نمی‌کند، در هر دو حال نشان از نبود معرفت و آگاهی در میان است.
در عصر فراخرد باید اندیشید و کاربری‌ها و فعالیت‌های نوتر ایجاد کرد؛ فعالیت‌هایی که به طور عمده در ادامه حیات شهری با مشارکت مردم هستند؛ ایجاد یک فضای خلاق شهری با استفاده از کارونسرای تاریخی در قلب شهر در جهت تعمیق روابط شهروندی و اجتماعی. امید می‌رود متولیان امر اجازه ندهند نشان‌های هویت و فرهنگ این دیار به نابودی و فراموشی سپرده شود.
دیدن یک بنای تاریخی همیشه برای انسان جذاب بوده است و باعث می‌شود ساعت‌ها بنشیند و آن‌ها را تماشا کند، آثاری که میراث گذشتگان است و حفظ و حراست از آن‌ها وظیفه ماست تا به دست آیندگان برسانیم، اما با همه‌ی این تفاسیر حال و روز بنا‌های تاریخی خوش نیست و غبار بی‌مهری‌ها باعث شده برخی از آن‌ها حال روز خوبی را نگذرانند، چون کاروانسرای تاریخی شاه عباسی سمنان که طی چهار دهه گذشته با تغییر کاربری به عنوان زندان استفاده می‌شد و این مسئله که چگونه به زندان تبدیل شده و جالب‌تر آنکه در سال ۹۴ سند مالکیت آن به نام اداره کل زندان‌ها ثبت شده جای سوال دارد؟!
آزادسازی این بنای تاریخی یکی از مطالبات مردم بوده که قرار گیری آن در مرکز شهر اهمیت توجه برای تعیین تکلیف وضعیت آن را دو چندان می‌کند.
سال۱۳۶۲ اداره کل میراث‌فرهنگی استان سمنان در محل این کاروانسرا قرار داشت، ولی با تبدیل کاروانسرا به زندان، نزدیک ۴۰ سال این بنا در تملک اداره کل زندان‌ها قرار گرفت.
نخستین تلاش‌ها برای آزادی کاروانسرا از بند زندان، از ابتدای دهه ۹۰ با مکاتباتی مسئولان میراث فرهنگی با اداره کل زندان‌ها داشته و تخلیه کاروانسرا و باز پس گیری این بنای تاریخی را خواستار بودند.
پس از ۹ سال سرانجام در تیر ماه سال ۹۹طرح انتقال ندامتگاه به خارج شهر (کیلومتر ۶ جاده نظامی) ، با افتتاح زندان جدید به سرانجام رسید و کاروانسرا تخلیه شد، ولی دیوار‌های الحاقی به این بنای تاریخی با اما و اگر‌های بسیاری هنوز سر جای خود قرار دارد.
مدیرکل اقتصاد و دارایی استان سمنان ۲۱ مردادماه ۹۹، در نامه‌ای به مدیرکل زندان‌ها و اقدامات تأمینی استان واگذاری سند کاروانسرای شاه‌عباسی سمنان به اداره‌کل میراث‌فرهنگی را خواستار شد.
همزمان نامه نگاری‌هایی بین مدیران کل میراث فرهنگی، زندان‌ها و دادستان عمومی و انقلاب مرکز استان هم در جریان بود تا کاروانسرای خالی از زندانی به میراث فرهنگی بازگردد و بهره بردار آن تغییر کند.
این پیگیری‌ها تا ۲۷ مرداد ۱۳۹۹ ادامه داشت؛ روزی که وزیر سابق میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در بازدید از این کاروانسرا ازتوافق اولیه برای انتقال سند کاروانسرای شاه‌عباسی سمنان به نام میراث‌فرهنگی خبر داد.
روز پنج شنبه دوم بهمن ۱۳۹۹ سید ابراهیم رییسی، پس از بازدید از کاروانسرای، دستور آزادی آخرین زندانی زندان قدیم سمنان را صادر کرد و گفت: کاروانسرای تاریخی سمنان به شهرداری واگذار و تبدیل به مرکز فرهنگی شود که متاسفانه پس از گذشت حدود ۱۰ ماه هم چنان کاروانسرا در حصار سردرگمی‌ها مغفول مانده.
سیدمحمدرضا هاشمی استاندار سمنان در ۲۷ مهر ماه ۱۴۰۰ در حاشیه بازدید از کاروانسرای شاه عباسی (زندان قدیم) پس از استماع نظرات مدیران دستگاه‌های اجرایی درباره روند واگذاری این بنا، اذعان داشت: آزاد سازی و تعیین و تکلیف کاروانسرای شاه عباسی از مطالبات به حق مردم است که باید پیگیری‌های لازم در این خصوص اجرا شود، پس از پیگیری‌های خبرنگار ما استاندار سمنان وعده‌ی تشکیل کمیته تخصصی بمنظور تعیین تکلیف این اثر تاریخی ارزشمند طی روز‌های آتی را داد.
در نهایت سید عزت الله ضرغامی وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی روز پنجشنبه ۱۳ آبان ماه ۱۴۰۰ در قالب برنامه‌های نهمین سفر رییس جمهوری به استان سمنان، در جریان بازدید از کاروانسرای شاه عباسی در مرکز شهر سمنان که قرار است از مالکیت اداره کل زندان‌ها و اقدامات تامینی تربیتی استان سمنان به شهرداری سمنان برای تبدیل شدن به گذر فرهنگی تحویل شود، گفت: آزاد شدن بنای تاریخی از بند دیوار‌ها نقش مهمی در جذب گردشگر و تقویت نشاط بین شهروندان دارد.
او ادامه داد: می‌توان در بخشی که مربوط به ساختمان اداره کل زندان‌ها است یک حصار دور ساختمان این اداره کل برای تامین امنیت بنا ایجاد و کاروانسرا را آزاد کرد.
ضرغامی گفت: برای حل این مشکل با رییس جمهور و وزیران مرتبط رایزنی خواهد کرد.
وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گفت: آزادسازی کاروانسرا در مرکز شهر سمنان خواسته مردمی و آزاد شدن آن از بند دیوار‌ها برای شهروندان دلگرم کننده است.
حمیدرضا دوست‌محمدی مدیرکل میراث‌فرهنگی استان سمنان بیان کرد: مرمت و ساماندهی این کاروانسرای تاریخی با حذف دیوار خارجی الحاقی، انتقال زباله‌های ساختمانی به خارج از محدوده شهری، حذف اندود‌های جدید بر دیوار آجری کاروانسرا، خالی کردن بند‌های فرسوده و اجرای مجدد اندود با مصالح همگون آغاز شد.
وی افزود: ساماندهی اطراف کاروانسرا، مرمت بخشی از در چوبی ورودی، برگرداندن دیوار کاروانسرا به فرم اصلی و اجرای نورپردازی از دیگر فعالیت‌های در دست اجرا برای مرمت این کاروانسرای تاریخی است.
در پس همه ی دستور ها ، عدم همکاری نهاد‌ها تاریخ شهر و سرنوشت این بنای تاریخی را در هاله‌ای از ابهام قرار می‌دهد، امید می‌رود متولیان امر اجازه ندهند نشان‌های هویت و فرهنگ این دیار که ظرفیت خوبی برای توسعه گردشگری شهر سمنان محسوب می‌شود، به نابودی و فراموشی سپرده شود.
گزارش از زینب حیدری
عکاس حامد حمزه
انتهای پیام/ح
وضع اسف بار این دو کاروانسرا که در کنار جاده تهران مشهد قراردارند و مخروبه شده اند دل هر بیننده را به درد می آورد