کیومرث یزدان پناه، دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، درباره نشست همسایه‌های افغانستان در ایران، گفت: مسئله افغانستان با توجه به سرعت تحولات این کشور و اتفاقاتی که در آن رخ داد می‌تواند بسیار حائز اهمیت باشد و این مسئله جزء دغدغه‌های اصلی کشورهای همسایه است. نشستی که در تهران پیشبینی شده است، سرآغاز یک دیپلماسی و گفت‌گو‌های جدی نسبت به آینده و نگرانی‌های پیش رو به ویژه احتمال وقوع جنگ‌های داخلی در این کشور است.
وی افزود: افغانستان آبستن حوادث سریع السیری شد، ساختار این کشور به طور کل تغییر کرد و یک فروپاشی اتفاق افتاد و طالبان مجددا به ساختار حکومت این کشور تحت عنوان امارت اسلامی برگشت. با توجه به حوادث و اتفاقاتی که طی یکی دو ماه اخیر به ویژه حوادث تروریستی که چند وقت اخیر در این کشور اتفاق افتاده است، همسایگان نسبت به آینده سیاسی امنیتی افغانستان نگران هستند و به تکاپو افتاده‌اند که با یک نشست همه جانبه و بسیار جدی مسائل افغانستان را رصد کنند.
یزدان پناه ادامه داد: نشست پیش روی افغانستان در ایران می‌تواند در دو بُعد گفت‌وگو‌های موثر و خیلی جدی در مسئله افغانستان و اعلام نگرانی‌های جدی همسایگان به حاکمان فعلی این کشور تاثیر گذار باشد و طالبان را به عنوان گروه حاکم متوجه این موضوع کند که چقدر حوادث افغانستان برای کشورهای همسایه این کشور نگران کننده شده است. استمرار این عمل ممکن است مورد قبول و پذیرش هیچ یک از همسایگان افغانستان نباشد.
دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران تصریح کرد: از طرف دیگر احتمال گسترش این ناامنی‌ها به خارج از مرز‌های افغانستان هم قطعا یکی از مسائلی است که در قالب یک فرمول شناخته شده مبارزه با تروریسم و مسائل ناامن‌زا حتما مورد توجه کشورهای شرکت کننده در نشست افغانستان قرار خواهد گرفت.
وی با اشاره به اهمیت نشست افغانستان، گفت: این نشست از این نظر حائز اهمیت است که نه افغانستان را می‌شود به حال خود رها کرد و نه طالبان را. طالبان اگر چه از همان ابتدا تلاش کرد که خود را متفاوت از گذشته نشان دهد و اکنون هم سعی می‌کند مجامع جهانی و کشور‌ها را متقاعد کند که این گروه را به عنوان گروه حاکم در افغانستان به رسمیت بشناسند، اما نگرانی‌های افغانستان و پیچیدگی‌های روز افزونی که در این کشور شاهد هستیم نشان می‌دهد که طالبان برای تثبیت واقعیت امروزی خود با دشواری‌ها و موانع جدی روبه رو است.
یزدان پناه ادامه داد: در طول سه ماه اخیر که طالبان در افغانستان به حاکمیت رسیدهیچ کشور، دولت و ملتی آنها را به رسمیت نشناخته است و این می‌تواند نشان دهنده عمق دغدغه‌های جدی نسبت به افغانستان باشد، لذا نشست تهران می‌تواند از این منظر بسیار حائز اهمیت باشد، چراکه هرکدام از این کشور‌ها نفوذ سنتی خود را در افغانستان دارند و امنیت کشور خود را پیوسته به امنیت افغانستان می‌دانند. ناامنی در افغانستان می‌تواند امنیت کشور‌ها را تحت تاثیر قرار دهد و از این منظر نشست پیش رو در ابعاد مختلف بسیار حائز اهمیت است. خروجی‌های این نشست و رویکرد‌هایی که کشورهای همسایه در برابر افغانستان دارند، بسیار در آینده افغانستان تاثیرگذار است.
دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران با بیان اینکه مهم‌ترین مسئله نسبت به افغانستان آینده سیاسی امنیتی و بی ثباتی این کشور است، اظهار کرد: ممکن است افغانستان صحنه درگیری‌های فرقه‌ای و مذهبی شود که اتفاقات اخیر و اقدامات تروریستی این مسئله را به معنای واقعی گوشزد می‌کند. با توجه به عقب نشینی سریع آمریکا در بخش قابل توجهی از مناطق غرب و جنوب غرب آسیا این سناریو محتمل است که آمریکایی‌ها به دنبال زنده کردن جنگ‌های نیابتی و فرقه‌ای هستند تا بستر‌های لازم را برای حضور بعدی و شکل متفاوت حضور خود در این مناطق فراهم کنند.
وی افزود: آمریکایی‌ها به همین سادگی دست از سر منطقه برنمی دارند و به اقدامی که آنها را به اهدافشان برساند دست می‌زنند تا حضور خود را در این مناطق یا بازگشت خود را به برخی مناطق فراهم و تثبیت کنند، این مسئله دغدغه جدی کشور‌هایی مانند ایران و روسیه و چین است. به نظر می‌رسد این سه کشور متوجه سناریو‌های بعدی واشنگتن شده‌اند و تلاش می‌کنند در نشست پنجم آبان ابعاد مختلف را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهند و راهکاری‌هایی را برای خروج افغانستان از وضع فعلی فراهم آورند.
یزدان پناه با بیان اینکه محور اول نشست تهران بررسی دقیق مسائل افغانستان و رصد اتفاقات تلخی است که در این کشور در حال وقوع است، تصریح کرد: اولویت دوم این نشست مسئله آوارگان افغانستانی است که احتمال دارد با تشدید سرما در این کشور و پیشرو بودن فصل زمستان، مهاجرت آنها به آسیای میانه و ایران زیاد شود و یکی از جدی‌ترین دغدغه‌ها این است که تروریست‌های داعشی در پوشش همین آوارگان و با آنها وارد مرز‌های کشورهای همسایه از جمله ایران شوند و این مسئله بستر‌های نامساعدی را از لحاظ امنیتی فراهم کند و این اولویت دوم جدی‌ترین دغدغه‌ی کشور‌ها برای حضور در نشست تهران است.کشور‌ها عزم جدی دارند تا به هر شکل ممکن داعش و گروه‌های تروریستی را در نطفه خفه کنند و اجازه ندهند که داعش گستره خود را در ایجاد ناامنی افزایش دهد.
دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران تاکید کرد: اجزای جغرافیایی، هویتی، قومیتی و سیاسی افغانستان در حال فروپاشی است، هر چقدر فضای این کشور به سمت فروپاشی در هر یک از این ابعاد پیش برود، افغانستان دوباره صحنه جنگ‌های داخلی و جولانگاهی برای تاخت و تاز مجدد قدرت‌های بیگانه خواهد شد.
وی افزود: در فضای ملتهب امنیتی که اکنون در افغانستان حاکم شده است، تمامیت ارزی این کشور به معنای واقعی به مخاطره افتاده است و سطح اقدامات تروریستی و تنش‌های امنیتی در سطح ملی به شکل گسترده‌ای ارتقا پیدا کرده است این مسئله تضمین بقا و پایداری افغانستان را کاملا از بین می‌برد و مدیریت سیاسی فضای ملی این کشور را مخدوش می‌کند.
یزدان پناه ادامه داد: هر اتفاقی که برای افغانستان بیفتد، آثار و تبعات امنیتی، سیاسی و انسانی آن متوجه کشورهای همسایه از جمله ایران خواهد شد. کشورهای همسایه، موثر و صاحب نفوذ منطقه می‌توانند با همفکری و با نشست‌های موثر در سطح عالی، فکری اساسی و کم هزینه برای افغانستان کنند و اجازه ندهند این کشور به عرصه جنگ‌های داخلی و تاخت و تاز‌های بین المللی مبدل شود.
براساس برنامه ریزی‌های صورت گرفته، قرار است که دومین نشست وزاری امور خارجه همسایگان افغانستان به میزبانی کشورمان با شرکت وزرای امور خارجه و مقامات ارشد از کشورهای چین، پاکستان، تاجیکستان، ترکمنستان، ازبکستان و روسیه، فردا پنجم آبان ماه در تهران به صورت حضوری و مجازی برگزار شود.
انتهای پیام/