به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از بیرجند، زنان و مردان قالیباف گاهی با تأسیس یک کارگاه کوچک آموزش قالیبافی، سعی در گسترش این هنر و صنعت نسبتاَ فراموش شده دارند که آقای احراری یکی از این کارآفرینان است.
هنری اصیل که این روزها در کارگاه‌های تجمیعی و خانگی رونقی دوباره گرفته و با سرپنجه دستان هنرمند مردان و زنان ایران زمین تولید و روانه بازار‌های داخلی و خارجی می‌شود.
تار و پود‌هایی که به هم گره می‌خورند برای خلق هنری اصیل
به سراغ کارگاه جوانی خوش ذوق رفتیم، کارآفرینی که توانسته انگیزه‌ای ایجاد کند تا بسیاری از زنان خانه دار بتوانند هم لحظات بیکاری خانه را برای خود با بافت فرش پر کنند و هم درآمدی برای خانواده فراهم کنند.
احراری به ما می‌گوید: دانش آموخته رشته فرش هستم و پس از فراغت از تحصیل، به فکر ایجاد کارگاه و اشتغالزایی افتاده ام.
او معتقد است بانوان علاقمند می‌توانند در صورت پشتکار و جدیت در یادگیری، در مدت کوتاهی یک قالیباف ماهر شوند و برای خود از این راه درآمدی داشته باشند؛ درآمدی که به تعداد رَج‌های بافته شده و گره‌های قالی بستگی دارد.
این جوان کار آفرین می‌گوید: در کارگاه من ۲۰ نفر به صورت متمرکز و ۱۰۰ نفر هم به صورت غیر متمرکز درحال فرش بافی هستند.
آقای احراری برای بافت فرش در خارج از کارگاه هم به کارآموزان یا افرادی که امکان حضور در کارگاه نداشته باشند، ابزار کار و مواد اولیه را در منزل تحویل می‌دهد.
او می‌گوید: با آن‌ها قرارداد می‌بندم و در مدت تعیین شده، کار را از آنان تحویل می‌گیرم و مزدشان را می‌دهم.
این کارآفرین موفق از اینکه ۱۰۰ نفر از کارآموزانش، صاحب شغل شده و خودشان امروز کارآفرین شده اند به خود می‌بالد و می‌گوید: هنر این نیست که هنری را یاد بگیری یا به دیگران بیاموزی، هنر در این است که نان خوردن از آن هنر را به دیگران یاد بدهی و آن‌ها هم دیگران را با آن هنر، به نان برسانند و کارآفرینی کنند.
احراری با اشاره به کم رونقی بازار فرش دستباف هم می‌گوید: امسال ۴۰ هزار متر مربع فرش دستباف در کارگاه تولید شده که به دلیل مصرف کم در بازار داخلی و نبود صادرات، بیشترشان به فروش نرفته است.
پُر کردن تار‌های قالی برای کسب روزی حلال
در پس حرکت‌های ظریف دستان بانوان هنرمند، گره‌ها بر تار و پود چله می‌نشینند و نخ‌های رنگی در چشم برهم زدنی تبدیل به طرحی زیبا می‌شوند و هنری از این دیار کهن زنده می‌ماند و با زندگی صنایع دستی، خونی در رگ‌های اشتغال و اقتصاد خانواده‌ها و جامعه جاری می‌شود.
پشت دارقالی در کنار مادری مهربان می‌نشنیم، از خاطرات جوانی خود حرف می‌زند: فرش بافی و گلیم بافی را در کنار مادر خود فرا گرفته ام و این کار به من آرامش می‌دهد و انگار هرصبح که پشت دار قالی می‌نشینم گره‌ها و رنگ‌ها با من حرف می‌زنند.
یکی دیگر از این بانوان هنرمند درحالی که درحال گره زدن تاروپود قالی است به ما می‌گوید: هر روز ۸ ساعت اینجا مشغول قالی بافی هستیم؛ خدا را شکر درآمدش خوب است و راضی هستیم.
او بیان می‌کند: از فرش بافی روزی حلال کسب می‌کنیم، چون هنر دست خود ماست و با بافت هر فرش یک تا یک و نیم میلیون تومان درآمد داریم.
گره‌هایی که به برکت آن ۱۰۰ بانو در خانه نان آور شدند
به سراغ بانوان هنرمندی که درمنزل خودکفا شدند هم رفتیم، خانم صفرزهی یکی از این بانوان است که در کارگاه آقای احراری آموزش دیده و حالا در خانه خودش مستقل کار می‌کند؛ او به ما می‌گوید: هم در خانه کار‌های فرزندان و هم بافت فرش را انجام می دهیم که کسب درآمد و کمک خرجی برای خانواده ماست.
این بانوی هنرمند ادامه می‌دهد: درآمد قالی بافی برایم برکت دارد و این هنر را به دخترم هم آموزش می‌دهم تا بعد من این هنر را ادامه بدهد.
دستان هنرمند مردان و زنان دیار کویری خراسان جنوبی شاهکار‌های بی نظیری خلق می‌کند که طرفداران زیادی دارد.
احراری کارآفرین بیرجندی به ثبت جهانی فرش مود شهرستان سربیشه و قهستان شهرستان درمیان در سال ۹۵ اشاره می‌کند و می‌گوید: تا قبل از کرونا فرش خراسان جنوبی را به استان‌های دیگر و حتی خارج از کشور صادر می‌کردیم و در بین خارجی‌ها به ویژه آلمان و آمریکا بسیار طرفدار داشت.
به سراغ یکی از مشتریان ثابت فرش استان هم رفتیم، او به ما می‌گوید: فرش خراسان جنوبی به لحاظ زیبایی، اصالت در طرح، نقشه و ظرافت مطابق سلیقه بازار‌های هدف است، همواره مشتری خود را در بازار‌های جهانی دارد و یکی از شناخته‌ترین نشان‌های فرش دنیاست.
او همچنین به تنوع فرش دستباف خراسان جنوبی اشاره و بیان می‌کند: استفاده از گره فارسی برای بافت فرش موجب لختی، نرمی و لطافت بیشتر فرش خراسان جنوبی شده است.
رنج‌های پنهان بافندگان در رج‌های پرنقش و نگار قالی / نبود بیمه دغدغه قالیبافان
فرش پر نقش و نگار ایرانی حاصل دسترنج کسانی است که پشت دار قالی رج به رج سپیده صبح را به امتداد شب گره می‌زنند، اما دغدغه بیمه درمان و بازنشستگی همچنان بخش زیادی از این قشر زحمتکش را رنج می‌دهد.
خانم نادی از بافندگان فرش دستباف بیرجند که نشستن‌های متوالی پشت دار قالی در طول این سال‌ها باعث بروز عوارض استخوانی و مفصلی برای وی شده است، به خبرنگار ما می‌گوید: به دلیل اینکه بیمه نیستم و هزینه‌های درمان بسیار بالاست، کمتر به پزشک مراجعه می‌کنم.
بیشتر بخوانید
او با گلایه از کم توجهی مسئولان به مشکلات صنعت فرش دستباف اضافه می‌کند: من عاشق کارم هستم، اما برایمان سودی ندارد، هیچ حمایتی از بافنده نمی‌شود وقتی هم برای وام مراجعه می‌کنیم کسی اهمیت نمی‌دهد. اگر بتوانیم فرش را برای خودمان ببافیم و بعد آن را بفروشیم سودی که نصیب بافنده می‌شود بیشتر است که این کار نیاز به سرمایه دارد.
کرونا گره فرش بافی را کورتر کرد
ویروس کرونا هر چند سبب شده تا تولید فرش دستباف در خراسان جنوبی افزایش یابد، اما این ویروس میزان فروش فرش را کاهش داده است.
کامیابی مسک رئیس اتحادیه فرش دستباف خراسان جنوبی در گفتگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان می‌گوید: فروشگاه‌های فرش دستباف به علت شیوع ویروس کرونا تعطیل شده و حدود ۵۰ درصد کارگاه‌ها از رونق افتاده اند، به همین خاطر مردم بیشتر به سمت قالیبافی درمنزل روی آورده اند.
او افزود: کرونا صادرات فرش خراسان جنوبی را به طور عجیبی پایین آورده است به طوری که صادرات آن به بی سابقه‌ترین حالت خود در ۵۰ سال اخیر رسیده است.
کامیابی گفت: به طور تقریبی در طی این دو سال، سالانه حدود ۷۰ میلیون دلار صادرات فرش دستباف داشته ایم که این رقم در سال‌های گذشته به ۲ میلیارد دلار نیز می‌رسید.
او به وضعیت بیمه بافندگان خراسان جنوبی هم اشاره و بیان می‌کند: این استان بیش از ۵۰ هزار بافنده تمام وقت، نیمه وقت و پاره وقت دارد که هم اکنون کمتر از ۴ هزار نفر زیر پوشش بیمه تأمین اجتماعی هستند.
رئیس اتحادیه فرش دستباف خراسان جنوبی ادامه می‌دهد: هم اکنون کمتر از ۸ درصد بافندگان فرش دستباف در استان تحت پوشش بیمه قرار دارند و بیش از ۹۰ درصد در انتظار بیمه هستند که امیدواریم در دولت سیزدهم برای بیمه قالیبافان تصمیم جدی و ویژه‌ای گرفته شود.
حفظ میراث گذشتگان با چتر حمایت
خراسان جنوبی امسال و پارسال کمترین میزان صادرات فرش دستباف را در طول ۵۰ سال گذشته تجربه کرده است.
استانی که دو شهر جهانی فرش دستباف دارد و فرش هایش سالیان سال است که در اروپا و آمریکا خوش آوازه اند.
به نظر می‌رسد باید برای رونق دوباره، صادرکنندگان برای ورود به بازار تشویق شوند چرا که یک صادر کننده خود به تنهایی توان ورود به بازار جدید را ندارد و این وظیفه متولیان فرش کشور است که با حمایت‌های تسهیلاتی، بیمه‌ای و تأمین مواد اولیه راه را برای ورود تجار به بازار‌های جدید هموار کنند.
تحریم‌ها و کرونا هرچند بازار فرش دستباف را از رونق انداخته، اما نباید دست روی دست گذاشت تا کشور‌هایی که هیچ سابقه درخشانی در فرش بافی ندارند، بازار‌های جهانی را از ما بگیرند.
گذشتگان ما برای حفظ هنر اصیل قالیبافی خون دل‌ها خورده اند، برای صنعت فرشبافی باید نقشی نو در انداخت. دنیا هنوز فرش‌های خوش نقش و رنگ دستباف را به نام ایران و ایرانی می‌شناسد.
گزارش از سمیرا گنجی
انتهای پیام/ س