به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مهاباد، حرف کشاورزی که به میان می‌آید همه از سختیِ طاقت فرسایش می‌گویند؛ اما با خود کشاورزان که همصحبت می‌شوی، می‌گویند تا در میان مزارع کار نکرده باشی، نمی‌توانی سختی این کار را درک کنی؛ اما دردآورترین بخش این ماجرا قصه‌ی رنج‌های بدون گنج است.
سالهاست استان آذربایجان غربی رتبه اول تولید سیب کشور را نصیب خود کرده است، کسانی که این استان طولی را می‌شناسند با محصولات باغی و کشاورزی اش آشنایی دارند شاید بتوانند با اندکی تامل نام این محصول بهشتی را حدس بزنند.
کشور ایران با تولید متوسط سالانه ۴.۱ میلیون تن بعد از کشور‌های چین و ایالات متحده بیشترین مقدار تولید سیب در جهان را دارد. از این میزان تولید، استان آذربایجان‌غربی با تولید سالانه ۱.۲ تن بالاترین میزان تولید در بین تمام استان‌ها را دارد.
به گفته کارشناسان تولید سالانه ۴۰ هزار تن از این میوه بهشتی حدود ۶۲ درصد از محصولات باغی شهرستان مهاباد را تشکیل می‌دهد.
هرساله پایین بودن قیمت فروش محصول نسبت به هزینه‌های تولید آن، نامشخص بودن وضعیت صادرات و پایین بودن توان مالی باغداران و همچنین ریزش‌های قبل از برداشت محصول از بزرگ‌ترین مشکلات تولید این محصول است.
سیب از مهمترین محصولات باغی آذربایجان غربی است که باغداران سال هاست در سونامی مشکلات تولید این محصول صادراتی دست و پا می‌زنند.
هر ساله در اواخر تابستان و همزمان با مشخص شدن تقریبی میزان برداشت سیب در مهاباد، بحث‌ها و حواشی پیرامون نرخ نگهداری این محصول در سردخانه‌ها به اوج خود رسیده است.
سال گذشته تعرفه نگهداری هر کیلو سیب در سردخانه‌ها ۵۱۷ تومان بود که البته با توجه به سرمای بهاره و تلف شدن میوه تعداد زیادی از باغ‌های مهاباد میزان تولید به کمتر از ۸۶ هزار تن رسیده بود و همین موضوع شاید به نوعی در پذیرش میوه باغداران با تعرفه فوق تاثیرگذار بود ولیکن آیا امسال نیز با توجه به گرانی‌ها و تورم افسار گسیخته آیا کماکان تعرفه فوق برای سردخانه داران قابل اجرا است؟
کاک رضا یکی از باغداران مهاباد نیز در این زمینه در گفتگو با خبرنگار ما گفت: قیمت تمامی خدمات از جمله سم، جعبه، کارگر و … چندین برابر شده است و متاسفانه دولت عملا برای اعطای مجوز صادرات محصول هیچ کاری نمی‌کند.
وی افزود: امسال نیز هزینه سردخانه بیش از ۲.۵ برابر شده است میتوان نتیجه گرفت محصول یک سال باغدار تبدیل به پول شده و به عنوان هزینه تولید به جیب فعالان پروسه تولید سیب می‌رود و دست باغدار عملا از همه جا کوتاه می‌ماند.
این باغدار اضافه کرد: برداشت این میزان سیب در حالی است که ظرفیت سردخانه‌های مهاباد به زحمت به ۲۰۰ هزار تن می‌رسد و با توجه به موجود بودن بخشی از سیب شب عید در سردخانه‌ها یقینا ظرفیت فعلی پاسخگوی نیاز باغداران و کشاورزان نیست.
یکی از مالکان سردخانه‌ها در گفتگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان از مهاباد تاکید کرد: شما نگاهی گذرا به وضعیت اقتصادی کشور داشته باشید کارگری کهسال گذشته حقوق وی حدود ۳ میلیون تومان بود امثال با احتساب مبلغ بیمه بالغ بر ۷ میلیون تومان دریافتی دارد.
وی افزود: قیمت کیسه سیمان ۱۳هزار تومانی فروردین، امروز ۱۰۰ هزار تومان است آیا این منطقی است که هزینه سردخانه همانند سال قبل ثابت باشد و تغییری نکند؟ با این اوصاف اگر سردخانه‌ای سیب را دریافت نکند به مراتب برای وی منفعت بیشتری دارد تا اینکه مهاباد مسئولیت محصول کشاورز را با این مبالغ تقبل کند.
وی اضافه کرد: شما در نظر بگیرید سردخانه برای نگهداری یک تن سیب به مدت ۶ ماه مبلغی در حدود ۵۱۷ هزار تومان دریافتی دارد این در حالی است که در قبال خرابی حتی یک دانه سیب در تمام طول ۶ ماه نیز مسئول است و در اغلب موارد همیشه باغداران محترم نسبت به نرخ نگهداری معترض هستند.
حال همان باغدار محترم در فصل فروش به ازای فروش هر تن مبلغی بالغ بر ۲ میلیون تومان به دلال پرداخت می‌کند تا محصولش را به فروش برساند و جالب است بدانید این فرآیند گا‌ها ۲ ساعت هم طول نمی‌کشد؟!
آقای زیبا کلام باغدار نمونه چندین ساله مهابادی با خبرنگار ما گفت: امسال هزینه سردخانه برای نگهداری سیب ۲ برابر پارسال شده چیزی در حدود ۸۹۰ تومان برای هر کیلو، ولی قیمت تمام شده سیب ما برای کشاورزان کافی نبوده و تنها برای کشاورز از زمان برداشت تا فروش سودی در عاید ۱۰۰۰ تومان می‌ماند.
احمد از باغداران سیب در ارومیه با بیان اینکه شغل آبا و اجدادی ما کشاورزی است، گفت: مشکلات باغداران با گران شدن کود و نهال و آب و کارگر روز به روز بیشتر می‌شود.
وی افزود: از سال گذشته سم نزدیک به ۳ برابر افزایش قیمت داشته حالا با این قیمت خرید سیب از باغدار مگر باغداری صرف می‌کند؟!
این باغدار اضافه کرد: مشکل صادرات نیز قوز بالای قوز است سال گذشته سیبها در سردخانه ها دپو شده و ازبین رفتند. دیگر باغداران تمایلی به باغداری ندارند بسیاری از افرادی که می شناختم باغ خودرا فروختند و عطای این کار را به لقایش بخشیدند.
آقای فرهمندی یکی از کشاورزان نمونه مهابادی که سال قبل، از برداشت سیب متحمل ضرر شد در گفتگو با خبرنگار ما گفت: سال قبل علاوه بر اینکه هیچ سودی نصیب ما که تنها شغلمان کشاورزی است نشد بلکه دو برابر متحمل ضرر شدیم و این برای کشاورزانی که هیچ منبع درآمد دیگری ندارند، مشکل بسیار بزرگی است.
وی با بیان اینکه قیمت تمام شده هر کیلو سیب برای کشاورزان از مقصد مهاباد تا تهران چیزی در حدود ۴ هزار تومان رقم می‌خورد، افزود:، اما سیب با قیمت ۶ تا ۸ هزار تومان به فروش می‌رسد و گا‌ها حتی به ۵ هزار تومان نیز کاهش پیدا می‌کند. به جز ضرر چه چیزی عاید کشاورز می‌شود.
این کشاورز که پارسال نزدیک ۲۰ میلیون تومان ضرر کرده است با انتقاد از عملکرد جهاد کشاورزی اضافه کرد: وقتی قیمت خرید تضمینی ارائه شد که محصول از دست کشاورز خارج شده بود و در واقع بهره را کسانی بردند که تلاشی برای به ثمر رسیدن محصول نکرده بودند.
فرهمندی اذعان کرد: علاوه بر این واردات میوه و البته توقف صادرات زخم دیگری بود که بر پیکره کشاورز وارد شد.
اکبر کرامتی، رئیس جهاد کشاورزی آذربایجان غربی با تایید ضمنی حرف این کشاورز، در این باره گفت: سال گذشته دولت قیمت تضمینی برای خرید سیب مصوب کرد، اما متاسفانه این موضوع زمانی رخ داد که فصل برداشت محصول سپری شده بود و کشاورزان از این قیمت تضمینی بی بهره ماندند، اما تلاش می‌کنیم این امر امسال در وقت مقرر به وقوع بپیوندد و حق به حق دار برسد.
کاک رحمان از دیگر کشاورز مهابادی که محصول اصلی باغ های وی سیب می‌باشد در این رابطه به خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان از مهاباد گفت: زیانی که در این چند سال و خصوصا سال قبل پایین آمدن قیمت این محصول بر کشاورزان تحمیل کرد کمر شکن بود و این در حالی است که اگر ما تسهیلات لازم را برای بسته بندی درست و به روز دریافت کنیم، می‌توانیم محصولات خود را با شرایط به مراتب بهتری به فروش برسانیم.
محصولی که سالهاست با همه این مشکلات در کنار جاده‌ها قیمت گذاری و خرید و فروش می‌شود.
بیشتر شهروندان مهابادی با منظره سیب‌های دپو شده در کنار جاده‌ها آشنا هستند موضوعی که نشان از عدم مدیریت برای فروش این محصول در سطح استان و شهرستان دارد.
در گذشته وقتی به ورودی شهر مهاباد در آذربایجان غربی یا مراغه در آذربایجان شرقی و مشکین شهر در استان اردبیل می‌رسیدید بوی خوش سیب را استشمام می‌کردید، اما امروز این بوی سیب به خوشی آن بوی سیب قدیم نیست، بلکه جمع شدن و آوار شدن سیب‌هایی است که یکی پس از دیگری در گونی‌های انباشت شده بجای فروش در بازارچه‌های ایرانی و خارجی به ضایعاتی‌ها فروخته می‌شود و دیگر کسی آن بوی خوش سیب را استشمام نمی‌کند.
انبوهی از سیب‌های رها شده در کنار جاده علاوه بر ایجاد آلودگی بصری دل هر گردشگر و یا عابری را به درد می‌آورد که چرا سرنوشت سیبها در این مراکز باید این چنین باشد.
البته ارزان فروشی یک روی سکه است، روی دیگر آن فروخته نشدن محصول است.
چند سالی است که این سناریو در سطح استان آذربایجان غربی تکرار می‌شود و متاسفانه کسی فکری به حال آن نمی‌کند.
کشاورزی که همه امیدش به برداشت محصول است زمان برداشت زانوی غم بغل می‌کند و حتی نمی‌تواند پول کارگران خود را بپردازد.
وعده‌ای از سوی مسئولان که هیچ سال عملی نشد...
اکبر کرامتی رئیس سازمان جهادکشاورزی آذربایجان غربی گفت: با توجه به اینکه حریم جاده‌ها با انباشت سیب‌های صنعتی اشغال و منجر به ایجاد مشکلات بهداشتی و بد منظر شدن حریم جاده‌ها می‌شود، لازم است دستگاه‌های مربوطه نسبت به پاکسازی جاده‌ها و رفع این موضوع با جدیت بیشتراز سال‌های گذشته مساعدت و همکاری لازم را انجام دهند.
امسال جهاد کشاورزی آذربایجان غربی قیمت تمام شده هر کیلو سیب زیر درختی را ۱۵۰۰ تومان اعلام کرد، اما چه سود که این طرح نوشدارویی بعد از مرگ سهراب بود...
کاک علی برای فروش سیب صنعتی خود سری به خرید و فروش سیب زیر درختی در حاشیه جاده‌ها و از جمله مراکزی که جهاد کشاورزی تعیین کرده بود زده و در این باره به خبرنگار ما گفت: از وقتی که محمد مهدی شهریاری استاندار آذربایجان غربی قیمتی را برای خرید سیب صنعتی به مقدار ۱۵۰۰ تومان تعیین کرده بود طبق شنیده‌ها در بازار سیب زیر درختی یا همان صنعتی را تنها به قیمت ۴۰۰ تومان از کشاورز می‌خرند.
جعفر ایمانیان مدیر جهاد کشاورزی مهاباد با اشاره به اینکه حمایت از کشاورزان یک اصل اساسی برای دولت محسوب می‌شود، در گفت و گو با خبرنگار ما اظهار کرد: کشاورزان با فروش محصول سیب صنعتی خود به صورت مستقیم به کارخانجات، از فروش محصول به واسطه‌ها خودداری کنند.
این مقام مسئول در مهاباد با بیان اینکه پارسال علیرغم ورود دولت برای خرید حمایتی سیب، متاسفانه به جهت جولان واسطه‌ها سود خاصی عاید کشاورزان نشد، افزود: برای خرید حمایتی سیب صنعتی با در نظر گرفتن نوسانات نرخ ارز و هزینه تمام شده کنسانتره و نیز حمایت از کشاورز و قطع واسطه گران، قیمت ۱۵۰۰ تومان تعیین شد.
محمدمهدی شهریاری، استاندار آذربایجان‌غربی عنوان کرد: اجازه نمی‌دهیم حقوقی از کشاورزان ضایع شود.
استاندار آذربایجان‌غربی ضمن انتقاد از سازمان جهاد کشاورزی استان، تصریح کرد: آمار اعلامی تولید سیب از سمت این سازمان باید به دقت مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد تا بتوان متناسب با آمار واقعی برای آینده سیب استان تصمیم‌گیری کرد.
شهریاری با بیان اینکه سال گذشته بیش از ۸۸۵ هزار تن سیب از کشور صادر شد، افزود: این میزان صادرات ۳۲۶ میلیون دلار ارزآوری برای کشور به دنبال داشت که سهم استان آذربایجان‌غربی از این مهم ۷۰ درصد بود.
وی تعامل باغداران و کارخانه‌داران را عاملی بر ادامه روند مطلوب تولید سیب در استان دانست و یادآور شد: این تعامل باید دوطرفه باشد تا از مشکلات آتی همانند کاهش سطح باغات و تعطیلی کارخانجات جلوگیری شود.
وی اذعان کرد: میتوان محصول سیب زیر درختی صنعتی در مراکز بهداشتی و مجوز دار را به نحو بهینه و بهداشتی برای مدت زمان بیشتری نگهداری کرد چرا که نگهداری مواد اولیه در شرایط استاندارد موجب تولید محصول با کیفیت می‌شود.
دیگر باغدار مهابادی به خبرنگار ما گفت: سیب، وقتی بازاری برای فروش ندارد یک بار اضافی بر دوش کشاورزانی می‌شود که مجبورند حاصل دسترنج چندین ماهه خود را پایین‌تر از قیمت تمام شده بفروشند و حتی ضرر کنند.
آقای کمالی اذعان کرد: بهترین اقدام برای کمتر ضرر دیدن کشاورز خرید تضمینی این محصول همانند سایر محصولات کشاورزی است چرا که این اقدام نتیجه اش می‌شود حذف واسطه‌ها و تعیین قیمت مشخص که هم کشاورز زیان نمی‌بیند و هم دست دلالان در این باره کوتاه می‌شود.
هرچند که بیان این سیاست‌ها در کلام، تصویر ورسانه ها، زیبا جلوه می‌کند، اما واکنش امسال کشاورزان و ریختن سیبها به حاشیه ی جاده ها حکایت از آن دارد که این سیاست‌های اعلامی، اثری واقعی بر کشاورزان نداشته است.
اما تا به این جای کار از مشکلات تولید کنندگان سیب گفتیم و میخواهیم برای قیمت سیب سری به استان‌های پیرامون بزنیم و ببینیم قیمت سیب در سایر استان‌ها چند؟
استان‌های آذربایجان شرقی و غربی، اردبیل با داشتن بیشترین منابع خدادادی و باغداری از استان‌های مستعد در امر کشاورزی و باغداری به ویژه تولید سیب هستند.
از فروشنده سیب در میدان تره بار استان کردستان قیمت سیب را عنوان کردیم و به خبرنگار ما در خصوص قیمت سیب درختی و زیر درختی نیز گفت: قیمت سیب در سنندج استان کردستان ۱۰ تا ۱۲ هزار تومان بعنوان سیب زیر درختی در بازار به فروش می‌رسد و سیب درختی از ۱۸ هزار تا ۲۵ هزار تومان نیز به دست مصرف کننده می‌رسد.
دلالان وعده هر کیلوگرم سیب را ۳ هزار تومان زیر قیمت تولید شده داده اند.
یکی از باغداران اهر در استان تبریز در گفت و گو با خبرنگار ما گفت: حدود ۱۰۰ هزار تن از تولیدات سردرختی باغات اهر سیب است و این شهرستان دومین قطب تولید سیب آذربایجان شرقی بعد از مراغه محسوب می‌شود که باغدارانش از بی نتیجه بودن زحمات طاقت فرسا برای تولید سیب گله دارند.
باغداران اهر با اشاره به سنت چند صد ساله کاشت و برداشت سیب در این شهرستان، از مسئولان امر انتظار کمک و مساعدت برای برون رفت از وضعیت نابسامان بازار سیب دارند و می‌گویند در حالی که تولید هر کیلوگرم سیب برای آنان حداقل ۶ هزار تومان آب خورده، دلالان با ایجاد انحصار هر کیلوگرم از این محصول، آن هم نوع درجه یک، را وعده ۳ هزار تومانی داده اند.
وی با بیان اینکه باغداران اهری ماه‌ها برای تولید میوه زحمت می‌کشند، ولی از آن‌ها حمایتی نمی‌شود، اذعان کرد: قیمت سیب تولیدی باغداران اهری و هریسی بسیار کمتر از زحمتی است که آن‌ها بر سر تولید کشیده اند.
در چند سال گذشته قیمت خرید سیب از کشاورزان کاهش پیدا کرده است، یکی از دلایل اصلی آن کاهش صادرات است.
نبود بسته بندی مناسب و با کیفیت و البته به روز، یکی از موانع اصلی این موضوع می‌باشد، این در حالی است که ظرفیت راه اندازی صنعت بسته بندی مرتبط با سیب، در خود استان وجود دارد. علاوه بر این سیب میوه‌ای است که میتوان مشتقات زیادی از آن تهیه کرد.
کنسانتره، سرکه، مربا و حتی چیپس سیب. محصولاتی است که میتوان آن‌ها را تهیه و حتی صادر کرد، اما تا به حال به جز کنسانتره، بقیه موارد مورد غفلت واقع شده اند.
در صورتی که کمک به تهیه آن‌ها در قالب بنگاه‌های زود بازده می‌تواند هم مشکلات تولید سیب مازاد را حل کند و هم در اقتصاد استان تحول بزرگی را به وجود آورد.
این درست که صادرات سیب کاهش پیدا کرده و سیب ارومیه و مهاباد بازار خود را در عراق و ترکیه و دیگر کشور‌های همجوار از دست داده است، اما چرایی این موضوع نیاز به آسیب شناسی دارد تا بتوان بازار‌ها رو دوباره فتح کرد و بازار‌های جدید منطقه‌ای برای این محصول مرغوب به دست آورد.
شاید یکی از مهمترین دلایل آن نبود سورت و بسته بندی مناسب محصولات است که متاسفانه نادیده گرفته می‌شود.
کلام آخر:
اما نکته اینجاست که آیا سیب هم امسال به چنین سرنوشتی دچار می‌شود؟ آیا مسئولان جهاد کشاورزی فکری به حال جلوگیری از اتلاف محصولات باغی و کشاورزی استان و قطع دست دلالان از این عرصه خواهند کرد؟
مشکلات باغداران سیب آذربایجان غربی به یک داستان تکراری بدل شده است و هرساله با وجود واگویه این مطالب هنوز اقدام جدی در راستای برند سازی و رفع جدی مشکلات باغداران سیب صورت نگرفته است باید دید که این سریال تکراری تا چه زمانی ادامه دارد!
انتهای پیام / س خ