به گزارش خبرنگار حوزه رادیو تلویزیون گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، اختراع رادیو انقلاب بزرگی در عرصه رسانه به شمار می‌رود. پس از تلفن، رادیو از اولین ابزار‌های شنیداری بود که گیرنده می‌توانست با آن پیام‌های فرستنده را به شکل شنیداری دریافت کند. این اختراع جالب در اندک زمانی توانست وسیله‌ای محبوب در میان مردم قرار بگیرد.
رادیو در کشور‌های مختلف سیر تاریخی مختلفی را طی کرده است. هنگامی که آتش جنگ داخلی در قاره آفریقا فروکش کرده بود، برای به وجود آمدن درک متقابل میان گروه‌های قومی، ایستگاه‌ها و پایگاه‌های رادیویی گوناگونی تأسیس شد. علاوه بر این، طرح‌هایی برای تحویل سلاح شبه نظامیان اجرا شد؛ طرح «رادیو در ازای کلاشینکف» به هر فردی که سلاح خود را به دولت تحویل می‌داد، یک دستگاه رادیو هدیه می‌داد.
در دوران جنگ دوم جهانی نیز، ارتش نازی، از رادیو به عنوان ابزاری برای تضعیف روحیه نیرو‌های مقابل استفاده می‌کرد و این امر در فتح پاریس نیز مؤثر بوده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد مهم‌ترین سلاح هیتلر در جنگ روانی، رادیو است و رژیم نازی بار‌ها از این وسیله برای فریب افکار عمومی استفاده کرده است.
فارغ از بحث جنگ و صلح طلب بودن رادیو، این وسیله شنیداری نقش مهمی را در زندگی مردم، مخصوصا ایام انقلاب اسلامی و روزگار پس از آن را ایفا کرد. «اینجا تهران است، صدای راستین ملت ایران، صدای انقلاب» از اولین پیام‌های ارسال شده بر امواج رادیو در روز ۲۲ بهمن ماه ۱۳۵۷ بود.
البته این تمام ماجرا نیست و رادیو در بسیاری از رویداد‌ها و اتفاقات دیگر، همراه مردم بوده است. «شنوندگان عزیز توجه فرمایید. شنوندگان عزیز توجه فرمایید. خونین‌شهر، شهر خون آزاد شد.» این پیام محمود کریمی علویجه، همچنان در ذهن بسیاری از مردم ایران که آن روز‌های جنگ را با دیدگان خود نظاره کرده‌اند، وجود دارد.
در سال‌های اخیر به علت پیشرفت تکنولوژی و پا به عرصه گذاشتن تلویزیون و اینترنت، رادیو در حال فراموش شدن است و این ابزار‌های رسانه‌ای نو کم کم جای رادیو را گرفته اند. با این حال این وسیله شنیداری به فعالیت‌های خود ادامه می‌دهد و برای نگه داشتن خود به عنوان وسیله ارتباط جمعی، با چالش‌هایی همراه است.
یدالله گودرزی، مدیر گروه فرهنگ و ادب رادیو ایران در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، درباره تنوع رسانه‌ها در دنیای امروز گفت: مشخص است که در دنیای امروز انواع و اقسام رسانه‌های جدید ظهور می‌کنند و هر یک از این‌ها به دنبال جذب مخاطب هستند؛ گاهی بعضی از آن‌ها مانند موج، مخاطبان زیادی را جمع می‌کنند، ولی بعد از مدتی مخاطبانشان را از دست می‌دهند و فرآیند آن رسانه فراموش می‌شود. ولی رادیو همیشه بوده است. نزدیک به ۹۰ سال است که رادیو در ایران تأسیس شده؛ همچنان پرمخاطب بوده و توانسته جایگاهش را حفظ کند. فکر می‌کنم زحمات، ایجاد نوآوری‌ها و استفاده از ظرفیت‌های رادیو در این ارتقا خیلی مؤثر بوده است.
وی درباره استفاده از ظرفیت‌های رادیو برای جذب مخاطب بیان کرد: رادیو می‌تواند همچنان پرمخاطب باشد به شرط اینکه حرف مردم را بزند و بتواند از ظرفیت‌هایش که سرعت، دقت و سهولت است استفاده کند.
این تهیه‌کننده و برنامه‌ساز رادیو درباره برنامه‌سازی برای جوانان و نوجوانان گفت: رسانه و خاصه رادیو باید برای نسل جوان و نوجوان، خاطره‌سازی کند. برنامه‌های زیادی تا به امروز در رادیو وجود داشته که خاطره‌سازی کرده‌اند، ولی همچنان این نیاز احساس می‌شود که با تولید برنامه‌های بیشتر به این مقوله هم پرداخته شود؛ چرا که همه انسان‌ها با خاطره‌هایشان زندگی می‌کنند و چه چیزی دلچسب‌تر از اینکه رادیو بتواند برای مخاطبانش خاطره‌ساز باشد.
گودرزی با اشاره به سلیقه جوانان مطرح کرد: من به عنوان تهیه‌کننده با همه نوع مخاطبی سروکار داشتم، ولی قشر جوان امروزی بیشتر برنامه‌های شاد و با سرعت بالا و البته چالشی را می‌پسندد. آن‌ها دوست دارند محتوا را در کمترین زمان ممکن دریافت کنند؛ در واقع می‌شود گفت عصری که در آن زندگی می‌کنیم عصر عجله است؛ از همین رو مخاطبان جوان هم به این نوع سبک، گرایش بیشتری دارند.
مدیر گروه فرهنگ و ادب رادیو ایران با اشاره به دو سویه بودن ارتباط رسانه‌ها با جامعه گفت: ارتباط رسانه‌ها در جامعه ما حالتی دو سویه دارد؛ یعنی در واقع فقط رسانه نیست که می‌تواند تصمیم‌گیرنده باشد، جامعه هم خودش تصمیم‌گیرنده است. با توجه به شرایط جامعه گاهی مخاطب‌های رسانه‌ها هم تفاوت می‌کنند؛ به عنوان مثال در یک برهه زمانی جامعه در حالت آرامش یا تنش باشد، این‌ها در مخاطبان رادیو تأثیر می‌گذارند. فکر می‌کنم در واقع توان و انرژی که برنامه‌سازان، عوامل و مدیران می‌گذارند، هم می‌تواند خیلی تعیین‌کننده باشد.
بیشتر بخوانید
رادیو می‌تواند همچنان پرمخاطب باشد/ هنوز هم برای رادیو نامه ارسال می‌شود
کاهش شنوندگان رادیو مشکلی است که در چندین دهه و به طور مخصوص سال‌های اخیر گریبان فعالان و هنرمندان این عرصه را گرفته است. علت اصلی آن می‌تواند پیشی گرفتن ابزار‌های رسانه‌ای نو باشد. البته رادیو نیز در سال‌های متمادی پیشرفت‌هایی داشته و توانسته است با استفاده از همین ابزار، بخشی از مخاطبان خود را حفظ کند.
مریم سادات آصفی تهیه‌کننده برنامه‌های «تهران ما سلامت» و «سعادت آباد» رادیو تهران، در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان با اشاره به تعدد رسانه‌ها گفت: در حال حاضر در عصری زندگی می‌کنیم که با تعدد رسانه مواجه هستیم و افراد برای تصمیم‌گیری‌هایشان، انتخاب‌های زیادی دارند؛ با این وجود با توجه به آمار‌ها کمترین میزان مخاطبان رادیو در ساعت ۱۳-۱۲ است که برنامه «سعادت‌آباد» به تهیه‌کنندگی اینجانب در حال پخش می‌شود، کمتر از ۴۰۰ الی ۵۰۰ هزار نفر نیست و همین استقبال مخاطبان یعنی رادیو پویاتر و زنده‌تر از بقیه رسانه‌هاست.
وی با اشاره به اهمیت رادیو نزد مردم بیان کرد: هنوز هم که هنوز است اگر مردم بخواهند به موضوعی اعتبار بدهند می‌گویند این مطلب را از رادیو شنیدم؛ یا اینکه وقتی رادیو، انتخاب مردم برای درد دل کردن یا بیان دغدغه‌هایشان است؛ یعنی رادیو هنوز زنده است و جانانه نفس می‌کشد.
این تهیه‌کننده و برنامه‌ساز رادیو اضافه کرد: البته وجود برخی رسانه‌ها می‌تواند موجب کم رنگ شدن یا پر فروغ شدن رسانه‌های دیگر شود، ولی علیرغم وجود رسانه‌های مکتوب و تصویری، رادیو یک رسانه ماندگار است و همچنان اصالت دارد.
آصفی با اشاره به وجود مدیرانی با ایده و چشم انداز درست، گفت: یکی از دلایل افزایش مخاطبان، وجود مدیرانی است که ایده و چشم انداز درستی برای شبکه‌های تحت اختیار خود دارند؛ در واقع اگر مدیران شبکه‌های مختلف رادیویی و تلویزیونی رسانه را به خوبی بشناسند، آن شبکه و رسانه با هدایت درست برنامه‌سازانش مورد توجه قرار می‌گیرد؛ کما اینکه مدیران زیادی آمدند و رفتند و هر کدام به بضاعت خویش، در این امر نقش بسزایی ایفا کردند. در واقع هدایت و رهبری اگر درست بوده و برنامه‌هایی که به تهیه‌کنندگان سپرده می‌شود از محتوای خوبی برخوردار باشد، در افزایش مخاطب بسیار تأثیرگذار خواهد بود.
وی افزود: در کنار داشتن محتوا و موضوع خوب، طرح دغدغه‌های مخاطبان و داشتن جدول پخش مناسب، انگیزه و خلاقیت عوامل برنامه هم می‌تواند در افزایش تعداد مخاطب تأثیر زیادی داشته باشد. سبک‌های جدید برنامه‌سازی که همراه با خلاقیت و ایده‌های درخور و جذاب است، نیز می‌تواند به تعداد مخاطبان برنامه اضافه کند.
آصفی با اشاره به اقدامات مؤثر در جهت افزایش مخاطبان رادیو بیان کرد: داشتن مدیریت قوی، اتاق فکر برای برنامه، ایده‌های نو، خلاقیت، محتوای خوب و بسیاری از عوامل و اقدامات دیگر که در این مجال نمی‌گنجد، می‌تواند از جمله اقدامات مؤثر برای افزایش مخاطب باشد که به حمدالله ما در این چند سال اخیر خاصه در شبکه رادیویی تهران شاهد آن بودیم.
به صورت کلی کاهش میزان مخاطبان، چالشی جهانی است که هر رسانه، با سیاست‌های خود، سعی بر نگه داشتن رادیو به عنوان رسانه شنیداری دارد. پخش موسیقی، طرح مسائل چالشی در برنامه‌های رادیویی، پوشش اخبار مختلف با توجه به ظرفیت سرعت رادیو و ... از جمله مواردی است که توانسته است مخاطبان رادیو را در سال‌های متمادی حفظ کند.
رادیو می‌تواند با استفاده از ابزار رسانه‌ای نو بر میزان مخاطبان خود بیفزاید که در صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، اقداماتی همچون «ایران صدا» و «رادیو نما» صورت گرفته است. هر چند این اقدامات بسیار محدود است، اما می‌تواند پلی برای به روزرسانی این رسانه ۹۰ ساله باشد.
انتهای پیام/