به گزارش گروه استان‌های باشگاه خبرنگاران جوان از بوشهر، مردمان دیلم در آستانه عید سعید قربان آیینی را برگزار می‌کنند به نام «حیات حاجی» که ریشه در فرهنگ این دیار دارد. دیلم در کنار ساحل خلیج فارس و در شمال استان بوشهر قرار دارد و همسایه استان خوزستان است.
حمید مرادی شاعر و فعال فرهنگی دیلم در گفت‌و گو با ما از حکایت این آیین قدیمی را بازگو می‌کند؛ آیینی که فقط در زادگاه او برگزار می‌شود.
او می‌گوید: قدیم‌ها وقتی زائر خانه خدا راهی مکه و مدینه می‌شد، خانواده‌اش در حیاط خانه دو «تاب» که در اصطلاح محلی به آن «ایدو» می‌گویند رو در روی هم می‌بستند و تا زمانی که حاجی از حج برمی‌گشت این تاب‌ها در خانه برپا بود. بانوان وقتی از کار خانه رها می‌شدند به خانه حاجی میرفتند و روی تاب می‌نشستند و با خواندن شعر (در اصطلاح محلی بیت) و کل کشیدن هم برای حاجی آرزوی سلامتی می‌کردند و هم معتقد بودند که خداوند به حرمت حاجی، آنان را حاجت روا می‌کند.
آقای مرادی سپس به سراغ رسم دیگری می‌رود که مرتبط با عید قربان است و این طور توضیح می‌دهد: افزون بر بستن تاب، بانوان پس از راهی کردن زائر خانه خدا، شروع به سبز کردن گندم می‌کردند. به کاشتن سبزه «حیاتی» می‌گویند.
این فعال فرهنگی بندر دیلم عنوان می‌کند: روز نهم ذیحجه پس از خواندن دعای عرفه، هنگام غروب یعنی در شب عید سعید قربان بانوان و کودکان، به نیت سلامتی حاجیان، حیاتی یا همان سبزه‌ها را به دریا می‌اندازند. این رسم را «حیات حاجی» می‌نامند.
مرادی بیان می‌کند: خانواده حاجیان هنگامی که میخواهند سبزه‌ها را به دریا بیندازند از اطرافیان و بستگان هم دعوت می‌کنند که همراهشان باشند با شربت و شیرینی از مهمان‌هایشان پذیرایی می‌کنند.
او می‌گوید: حاضران در این مراسم هنگام انداختن سبزه‌ها در دریا این شعر را زمزمه می‌کنند «حیات حاجی منم، کشکول حاجی منم، حاجیون حج می‌روند بلکه ثوابی داشته بن (ببرن)».
بیشتر بخوانید
این شاعر دیلمی به این نکته اشاره می‌کند که آیین حیات حاجی به زمانی مربوط است که زائران با لنج از دیلم به سمت مکه و مدینه میرفتند و با توجه به اینکه ممکن بود حاجی به علت تلاطم دریا و سفر طولانی در لنج دچار بیماری شود، با برگزاری این آیین از خدا می‌خواستند که حاجی‌شان به سلامت از سفر برگردد.
مرادی ادامه می‌دهد: بعد از برگزاری این مراسم حاضران، به خانه حاجی بر می‌گردند و ایدو یا تاب را تزیین می‌کنند و با توجه به اینکه شب عید قربان است همه در خانه حاجی دور هم جمع می‌شوند. اهل خانه نیز با حلوایی که با آردبرنج ، هل و دارچین تهیه شده یا شله زرد از مهمانان پذیرایی می‌کنند.
او معتقد است که برگزاری این مراسم باعث می‌شد که مردم با هم ارتباط داشته باشند.
این فعال حوزه فرهنگ و ادبیات دیلم بیان می‌کند که حیات حاجی و به ویژه بستن ایدو یا تاب کمرنگ شده، چون خانه‌ها کوچک شده‌اند و جای ایدو بستن ندارد.
مرادی که خودش سال ۱۳۹۷ حاجی شده است، با توجه به علاقه‌ای که به حفظ آیین‌های دیرینه دارد، همه آیین‌های قدیمی مربوط به حج رفتن در خانه‌اش برگزار شده است.
آیین حیات حاجی نمادی از ارتباطات اجتماعی و شادی دسته جمعی به شمار می‌رود و یکی از ویژگی‌های آن، گرامیداشت یک مناسبت مذهبی (عید قربان) با استفاده از یک آیین باستانی (سبزکردن سبزه) است.
حالا دو سال است که حجاج ایرانی به علت شیوع کرونا به حج نمی‌روند.
انتهای پیام/ک