پول های بلوکه شده نفتی، پس از آزادی کجا می روند؟

به گزارش خبرنگار اقتصاد و انرژی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، پنج روز پیش بود که یونهاپ، بزرگترین خبرگزاری کره جنوبی به نقل از وزارت اقتصاد و دارایی این کشور اعلام کرد که هونگ نام کی، وزیر دارایی این کشور و جانت یلن وزیر خزانه داری آمریکا، در حاشیه نشست گروه ۲۰ (G-۲۰) در ونیز ایتالیا، یک نشست دوجانبه برای بحث درباره موضوعات مختلف برگزار کردند که یکی از آن‌ها نحوه آزادسازی دارایی‌های مسدود شده ایران در حساب‌های بانکی کره جنوبی بوده است.

وزرای دارایی آمریکا و کره جنوبی توافق کردند درخصوص دارایی‌های مسدود شده ایران در سئول با یکدیگر همکاری کنند. سئول در تلاش است با حمایت ایالات متحده از یک کانال در سوئیس برای استفاده از بخشی از پول مسدود شده ایران در کره جنوبی برای فروش کالا‌های بشردوستانه، شامل محصولات درمانی شرکت‌های سوئیسی به ایران استفاده کند.

حالا امروز، بیست و چهارم تیرماه ۱۴۰۰، در ششمین سالروز امضای توافق برنامه جامع اقدام مشترک یا همان برجام، پایگاه خبری واشنگتن فری بیکن در گزارشی نوشت، وزارت خارجه آمریکا اواخر روز سه شنبه به کنگره اطلاع داده با هدف دسترسی ایران، بخشی از تحریم‌های تجاری را لغو کرده است.

بر اساس این گزارش، این معافیت که توسط آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا امضا شده است، انتقال وجوه ایران در حساب‌های محدود به صادر کنندگان در ژاپن و جمهوری کره را مجاز می‌داند و اجازه می‌دهد تا پول ایران که در نتیجه تحریم‌های آمریکا مسدود شده بود، بدون نقض قانون آزاد شود.

همچنین وزارت امور خارجه آمریکا می‌گوید که اجازه انتقال وجوه به ایران را نمی‌دهد و صرفا بازپرداخت به شرکت‌های ژاپنی و کره‌ای را که کالا‌ها و خدمات غیر تحریم شده قبل از تشدید تحریم‌های ایالات متحده توسط دولت قبلی صادر می‌کردند، ایجاد می‌کند. بلینکن لغو تحریم‌ها را امضا کرد تا به ژاپن و کره، ۹۰ روز دیگر فرصت دهد تا معاملات خود را با ایران کامل کنند.

سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفته است، وزیر امور خارجه قبلاً این لغو تحریم‌ها را امضا کرده بود تا اجازه دهد وجوه و دارایی‌هایی که در حساب‌های محدود ایرانی در ژاپن و کره نگهداری می‌شود برای بازپرداخت شرکت‌های ژاپنی و کره‌ای که کالا‌های غیر تحریم شده را به ایران صادر می‌کنند، استفاده شود.

تحریم‌های نفتی ایران چه تاثیری بر اقتصاد سایر کشور‌ها داشت؟

نکته جالب توجه در اعلام خبر لغو بخشی از تحریم ها در این است که آمریکایی ها اعلام کرده اند که با هدف دسترسی ایران به منابعش بلوکه شده این کار را انجام می دهند اما شواهد نشان می دهد، حضور نداشتن نفت ایران در بازار بین المللی، به کشورهای زیادی به ویژه کشورهای آسیایی، آسیب اقتصادی وارد کرده و آن ها هستند که به آمریکا برای لغو تحریم های ایران فشار می آورند.

سه روز پیش بود که پایگاه خبری آمریکایی بیزینس اینسایدر، به ارائه تحلیلی از کاهش سود پالایشگاه‌ها در کشور‌های آسیایی از جمله هند پرداخت و دلیل آن را عدم صاردات نفت ایران و شیوع ویروس کووید-۱۹ توصیف کرد.

این پایگاه خبری آمریکایی، ضمن بیان این مطلب که اکثر کشور‌های آسیایی به غیر از چین، به دلیل شیوع ویروس کرونا با کاهش چشمگیر سود مواجه شده‌اند، می‌گوید: «شیوع کرونا باعث کاهش مصرف محصولاتی مانند بنزین و سوخت لازم برای جت‌ها شده است. البته در چین این مسئله به دلیل صادرات نفت از ایران مشاهده نشده است. انتظار می‌رود احیای توافق هسته‌ای ایران، با افزایش صادرات سوخت از ایران به کشور‌های آسیایی همراه باشد.»

در بخشی دیگر از این تحلیل آمده است: «اغلب کشور‌های آسیایی چشم انتظار احیای برجام هستند تا حجم گسترده‌ای از نفت خام به پالایشگاه‌های آن‌ها وارد شود. این تامین سوخت در واقع برای سوخت کشتی‌ها و تولید برق در برخی کشور‌ها به کار خواهد رفت.»

لغو بخشی از تحریم‌ها در پایان دولت فعلی، گامی برای ایجاد فشار روانی در دولت آینده

البته تحلیلگران، لغو بخشی از تحریم ها در آستانه پایان دولت دوازدهم را پیش بینی کرده بودند. زیرا به عقیده آن ها، تحریم‌ها علیه کشور‌ها، به دلیل فشارهای بین المللی که نمونه آن را در بازارهای آسیایی مثال زدیم، طول عمر دارد و امکان ندارد تا ابد بتوان به سیاست تحریم ادامه داد و از آن نتیجه گرفت.

خبرگزاری اسپوتنیک طی گزارشی از تحلیلگران سیاسی، در این زمینه نوشت: روانشناسان سیاسی با تجربه به خوبی می‌دانند که تهدید به تحریم می‌تواند از خود تحریم حتی موثر‌تر باشد چرا که تاثیر روانی آن بسیار بیشتر از تاثیر عملی آن است. طرف مقابل همیشه ممکن است فکر کند که اگر تحریم شود چه اتفاق یا بلایی قرار است سرش بیاید، اما در صورتی که تحریم اعمال شود و مشکلی پیش نیاید، آنوقت جسارتش برای برداشتن قدم‌های متقابل بیشتر می‌شود.

بر اساس این گزارش، در موارد زیادی سیاست مداران آمریکایی، هم ایران و هم دیگر کشور‌ها را تهدید می‌کنند تا در صورتی که وفق نظر آن‌ها کاری را انجام ندهند آنوقت با تحریم‌های آمریکا مواجه شوند. اشتباه بزرگی که ترامپ انجام داد، این بود که هر چه تحریم می‌توانست علیه ایران وضع کرد و کاری کرد که آمریکا دیگر ابزاری برای فشار بر ایران نداشته باشد.

در چنین شرایطی به مردم فشار شدیدی وارد می شود اما آمریکا نتوانسته به اهداف خود از تحریم‌ها یعنی به زانو در آوردن ایران و یا فروپاشی نظام جمهوری اسلامی برسد. دولت آمریکا هم کاملا متوجه است که زمان دیگر به نفعش نیست، یعنی هر چه قدر زمان بگذرد، ایران قدم‌های بیشتر و بزرگتری را بر می‌دارد که کار بازگرداندن آن بسیار دشوار خواهد بود.

همین اشتباه را آمریکایی‌ها و تروئیکای اروپایی در سال ۲۰۰۵ میلادی انجام دادند، در آن زمان برخی سیاست مداران ایرانی برای اینکه ایران درگیر تحریم‌های شورای امنیت نشود، حاضر شدند شروط آمریکا را بپذیرند، اما در نهایت آمریکایی‌ها و غربی‌ها به تعهدات خود عمل نکردند. در آن زمان ایران فقط ۱۹۰ سانتریفیوژ در اختیار داشت و به صورت آزمایشی تلاش می‌کرد تا غنی سازی ۳.۶۷ درصد را انجام دهد اما برای نشان دادن حسن نیت خود، همه تاسیسات هسته‌ای خود را بست، به همین دلیل اروپایی‌ها تصور کردند که شاید می‌توانستند امتیاز‌های بیشتری از ایران بگیرند.

وقتی که اروپایی‌ها به تعهدات خود عمل نکردند و پرونده ایران به شورای امنیت رفت، ایران اقدامات جدی تری برای پیشرفت فناوری های هسته ای انجام داد و به همین خاطر، طرف‌های غربی در مذاکرات جدید، دیگر نمی‌توانستند به ایرانی‌ها بگویند که حق غنی سازی ندارید.

بیشتر بخوانید:

• راهکار‌های مهار تورم در دولت آینده/ سیاستگذاری پولی بلند مدت در کشور نداریم

باز هم وعده‌های توخالی آمریکا

اکنون نیز، شرایط در حال تبدیل شدن به شرایط سابق است یعنی اگر کشور‌های ۱+۴ و آمریکا نتوانند تا قبل از پایان دولت دوازدهم به نتیجه‌ای در وین برسند، در دولت سیزدهم باید تلاش زیادی کنند تا به نتیجه دلخواهشان برسند.

اسپوتنیک در ادامه این گزارش ‌نوشت، برخی باور دارند آمریکایی‌ها که متوجه این جریان هستند، تلاش دارند تا با وعده دادن یا آزاد سازی بخشی از تحریم‌ها بر علیه ایران، مدتی ایرانی‌ها را به عقب برگردانند و بعد دوباره تهدید کنند که اگر ایران طبق خواسته آن‌ها عمل نکند، دوباره مورد تحریم قرار خواهد گرفت.

تاثیر تحریم‌های آمریکا علیه ملت ایران روز به روز ضعیف‌تر می‌شود، چون ایرانی‌ها راهکارهای مقابله با تحریم‌ها را پیدا کرده اند و دیگر واهمه‌ای از تحریم‌های آمریکا و یا حتی شورای امنیت هم ندارند، چون دیگر باعث ایجاد تغییر در شرایط فعلی اقتصاد ایران نخواهد شد.

واردات واکسن کرونا با پول‌ها بلوکه شده نفتی در ژاپن

این تحولات در حالی به وقوع می پیوندد که به گفته محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان اواخر بهمن ماه سال گذشته در گفت و گو با خبرگزاری کیودو نیوز ژاپن، دارایی‌های بلوکه شده ایران در دو کشور ژاپن و کره جنوبی، در حدود ۱۰ میلیارد دلار هستند و تخمین زده می‌شود که سهم ژاپن از این بدهی که عموما سود حاصل شده از صادرات نفت خام به این کشور است، کمی کمتر از ۳ میلیارد دلار باشد.

بر این اساس، حدود ۷ میلیارد دلار از دارایی‌های ایران از محل فروش نفت، به دلیل تحریم‌های آمریکا نیز، در بانک‌های کره جنوبی بلوکه شده است.

وزیرامور خارجه کشورمان همچنین در ادامه گفت و گو با این خبرگزاری ژاپنی، اشاره کرد که از این سرمایه‌های بلوکه شده، می‌توان برای خرید غذا و دارو از جمله واکسن برای ویروس کرونا استفاده کرد.

حالا در روز دوشنبه، بیست و دوم تیرماه، علیرضا رئیسی سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه بهداشت و درمان  گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران جوان، اظهار کرد: هفته آینده حدود ٢ میلیون و ۹۰۰ هزار دوز واکسن به دستمان می‌رسد و پنج شنبه هم یک محموله واکسن وارد خواهد شد و در مجموع در این هفته و هفته آینده ۷ میلیون دوز واکسن واردات خواهیم داشت.

از سوی دیگر، همان خبرگزاری ژاپنی که ظریف با آن گفت و گو کرده بود نیز روز گذشته خبر داد، وشیمیتسو موتِگی وزیر امور خارجه ژاپن، اعلام کرده است که کشورش در مجموع ١١ میلیون دوز واکسن آسترازنکا را برای اهدا به ١٥ کشور از جمله ایران، تایوان، کامبوج، فیجی، لائوس در نظر گرفته است که در آینده نزدیک آن‌ها را از طریق سازوکار کواکس سازمان بهداشت جهانی، ارسال خواهد کرد.

آیا می‌شد از پول‌های بلوکه شده استفاده بهتری کرد؟

به گفته حسن روحانی رئیس جمهور پس از برجام، صادرات نفت ایران رونق خوبی گرفت. او امروز در نشست هیئت دولت، برجام را فرصتی برای افزایش ارزآوری از راه صادرات نفت معرفی کرد و گفت: پس از برجام یکی از کارهای بسیار بزرگ وزارت نفت این بود که در زمانی کوتاه توانستیم در بازار نفت حق خود را به‌دست بیاوریم.

او افزود: توانستیم نفت و میعاناتی که حدود یک میلیون بشکه می‌فروختیم در یک زمان بسیار کوتاه تبدیل به فروش ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه شد که یکی از کار‌های بسیار بزرگ وزارت نفت بود که در یک زمان کوتاهی توانست این حرکت سریع را انجام دهد، برای اینکه ما بتوانیم در بازار نفت، حق خود را به‌دست بیاوریم.

رئیس جمهور ادامه داد: یکی از حقوقی که از دست رفته بود، بازار نفت بود که می‌گفتند شما در بازار نبودید، اما به بازار برگشتیم و حق خود را در آن تصاحب کردیم. سرمایه‌گذاری‌ها در برق، گاز، پتروشیمی آغاز شد. اگر در جنگ اقتصادی توانستیم مقاومت کنیم، ریشه آن در سال ۹۴، ۹۵ و ۹۶ بود. یعنی در سالی که تحریم برداشته شد توانستیم سرمایه جذب کنیم، پالایشگاه‌ها را تکمیل و در پتروشیمی و صنایع معدنی حرکت بزرگی ایجاد کنیم. این کار‌ها سبب شد در جنگ اقتصادی بایستیم.

او افزود: اینکه دولتی که در سال به‌طور میانگین ۶۰ میلیارد دلار باید درآمد نفتی داشته باشد و این درآمد حذف شود، اما بشود کشور را اداره کرد، کار آسانی نیست، کشور را با ۱۰ میلیارد دلار اداره کردیم.

پول‌های بلوکه شده با پالایشگاه سازی، بازار نفت را تضمین می‌کنند

اما از مجموع این سخنان، سوالی که در ذهن پیش می آید این است که آیا درآمدهای حاصل از صادرات نفت پس از امضای برجام، نمی توانست کاربرد بهتری برای این روزهای تحریمی داشته باشد؟ بخشی از این درآمدها در کشورهای مختلفی مانند ژاپن و کره بلوکه شده است که امروز خبر آزادسازی این پول های بلوکه شده در این کشورها منتشر شد.

رضا عاشوری زاده کارشناس حوزه انرژی در گفت و گو با خبرنگار اقتصاد و انرژی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان در این زمینه گفت: یکسری مباحث مربوط به پول‌های بلوکه شده در کشور‌های دیگر بود که نمی‌توانستیم آن‌ها را انتقال دهیم. در توسعه پتروپالایشگاه‌ها می‌توانیم از توان این‌ها استفاده کنیم، اما یا نتوانستیم یا نخواستیم! زیرا یکجانبه گرایی در نفت به ویژه در چند سال اخیر، خیلی زیاد بود.

او در ادامه گفت: همه نگاه می‌کردند که یک نفر چه می‌گوید و مطابق حرف آن یک نفر پیش می‌رفتند. این کار اشتباهی بود، زیرا نفتی که بیش از صد سال قدمت دارد، نیازمند این است که یک جامعه نخبگانی بیاید و تصمیم گیری کند. تحریم و فرسودگی تجهیزات مواجه هستیم که تمام این‌ها می‌توانست به بهترین شکل ممکن با توسعه زیرساخت‌های نفت، شکل بگیرد تا به اهدافمان در افزایش تولید برسیم، اما متاسفانه این کار را نکردیم.

این کارشناس حوزه انرژی بیان کرد: ما اگر چیزی را بخواهیم، قطعا می‌توانیم. مثلا بحث پول‌های بلوکه شده در کره جنوبی را شاهد بودیم که چه اتفاقاتی افتاد که خودشان آمدند، مذاکره کردند و پول‌هایی که حق ما بود را پس دادند. یکسری از پول‌های ما نیز در کشور‌هایی بلوکه شده که می‌توانستیم با مشارکت خود آن ها، پتروپالایشگاه‌هایی را احداث کنیم که هم بازار نفت خودمان را تضمین می‌کردیم و هم درآمدزایی می‌داشتیم.

بر این اساس، روز‌های پس از امضای توافق برجام با تمام انتقاداتی که به آن وارد بود، فرصت خوبی هم برای این بود که با درآمد حاصل از فروش نفت که در آن زمان اوج گرفته بود، سرمایه گذاری‌هایی را در خارج از کشور انجام داد تا بتوان در این روز‌ها که تحریم مجددا دامن گیر کشور شده، از آن استفاده کرد.

متاسفانه این اتفاق نیفتاده و اکنون نیز به نظر می‌رسد که لغو بخشی از تحریم‌های ایران که امروز اعلام شد، گامی برای ایجاد فشار به دولت آینده برای کوتاه آمدن از خواسته‌های به حق ملت ایران باشد، اما به هر حال فرصت مناسبی است تا ایران با آزاد شدن پول‌های بلوکه شده حاصل از صادرات نفت به کشور‌های ژاپن و کره، پس از رفع نیاز کشور به کالاهای ضروری مانند واکسن کرونا، به جای نگاه کوتاه مدت و واردات کالا‌های غیرضروری، نگاه بلندمدتی به روز‌هایی که ممکن است این تحریم‌ها مجددا برگردند، داشته باشد.

گزارش از رقیه هویدا

انتهای پیام/