به گزارش خبرنگار حوزه حقوقی- قضایی گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان، حقوق مالکیت فکری به حمایت از خلق و آفرینش فکر‌های بشری می‌پردازد و دو رکن مالکیت ادبی و صنعتی را در برمی‌گیرد.
برای مثال، قانون ثبت علائم و اختراعات مصوب ۱۳۱۰ به حق مخترع و مالکیت فکری در حوزه صنعت و تجارت می‌پردازد؛ همچنین یک پیمان بین‌المللی بنام اتحادیه پاریس برای حمایت از مالکیت صنعتی، تجاری و کشاورزی مصوب ۱۸۸۳، که ایران هم در سال ۱۳۳۷ به آن ملحق شده است، از دیگر اسناد قانونی جمهوری اسلامی ایران در این زمینه به حساب می‌آید.
قانون حمایت از حقوق مولفان و هنرمندان مصوب ۱۳۴۸ و آیین نامه اجرایی آن در سال ۱۳۵۰ به حق مولف و هنرمند می‌پردازد و قانونی دیگر، مربوط به آثار مکتوب و صوتی است و قانون ترجمه، تکثیر کننده نشریات و آثار صوتی مصوب ۱۳۵۲ از جمله منابع قانونی حقوق ایران در این خصوص است.
مالکیت صنعتی وظیفه محافظت از اختراع‌ها، طرح‌های صنعتی، اسامی تجاری و این دسته از کار‌ها را برعهده دارد و مالکیت ادبی و هنری وظیفه حفظ تولیدات و آفرینش‌های جدید را دارد؛ بنابراین اصل موضوع حقوق مالکیت فکری، حمایت از خلق آثار است.
یکی از محوری‌ترین و مهم‌ترین بحث‌ها پیرامون مالکیت فکری، این موضوع است که حق صاحب اثر فکری، به عنوان مالکیت شناخته شود؛ بر این اساس افراد زیادی مانند لا مارتین شاعر، ادیب و سیاستمدار فرانسوی قرن نوزدهم، گفته است؛ مالکیت ادبی مقدس‌ترین نوع مالکیت است و لوئی ناپلئون بناپارت در نامه‌ای نوشته است که اثر فکری، ملکی مانند زمین و خانه است.
در اعلامیه جهانی حقوق بشر و میثاق بین‌المللی حقوق اجتماعی، فرهنگی، مدنی، سیاسی و اقتصادی، بهرمندی از منافع مادی و معنوی و لزوم اتخاذ تدابیر مناسب توسط دولت‌ها جهت تامین، حفظ، توسعه و ترویج آثار ادبی و هنری مورد تاکید قرار گرفته است.
اختراع نتیجه فکر فرد یا افرادی است که برای اولین بار فرآیند یا فرآورده‌ای خاص را ارائه و مشکلی را دریک حرفه، فن، فناوری، صنعت و مانند آن‌ها را حل می‌کنند در مواردی از قانون، برخی از اختراع‌ها قابل ثبت نیست که طبق قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری مصوب ۱۳۸۶، چنین متذکر می‌شود.
بر اساس ماده ۴ قانون فوق، مواردی که از حیطه حمایت از اختراع خارج است، شامل کشفیات، نظریه‌های علمی، روش‌های ریاضی و آثار هنری است و، چون کاربرد صنعتی ندارند به عنوان اختراع قابل ثبت نیست. مورد بعدی شامل طرح‌ها و قواعد یا روش‌های انجام کار تجاری و سایر فعالیت‌های ذهنی و اجتماعی است. همچنین روش‌های تشخیص و معالجه بیماری‌های انسان یا حیوان، منابع ژنتیک و اجزاء ژنتیک تشکیل دهنده آن‌ها و فرآیند‌های بیولوژیک تولید، اختراعاتی که بهره‌برداری از آن‌ها خلاف موازین شرعی یا نظم عمومی و اخلاق‌حسنه باشد و آنچه قبلاً در فنون و صنایع پیش‌بینی شده است، شامل حمایت از اختراع نمی‌شود.
طرح‌های صنعتی یکی از کارگشاترین علم‌ها در حوزه‌های مختلف است که پس ارائه طرح و بررسی در ابعاد‌های مختلف، کمک‌های شایانی را در چرخ‌های گوناگون می‌کند در همین راستا قانونی برای طرح‌های صنعتی وضع شده است که برخی از ماده‌های آن چنین است؛ بر اساس ماده ۲۰، هرگونه ترکیب خطوط یا رنگ‌ها و هرگونه شکل سه‌بعدی با خطوط و رنگ‌ها یا بدون آن، به‌گونه‌ای که ترکیب یا شکل یک فرآورده صنعتی یا محصولی از صنایع دستی را تغییر دهد، طرح صنعتی است. در یک طرح صنعتی تنها دسترسی به یک نتیجه فنی بدون تغییر ظاهری مشمول حمایت از این قانون نیست.
طبق ماده ۲۱، طرح صنعتی زمانی قابل ثبت است که جدید و اصیل باشد و بر اساس ماده ماده ۲۲ قانون طرح‌های صنعتی، اظهارنامه ثبت طرح صنعتی که به اداره مالکیت صنعتی تسلیم می‌شود، همراه نقشه، عکس وسایرمشخصات‌گرافیکی‌کالا که‌تشکیل‌دهنده طرح صنعتی هستند و ذکر نوع فرآورده‌هایی که طرح صنعتی برای آن‌ها استفاده می‌شود، خواهد بود. اگر طرح صنعتی سه بعدی باشد، اداره مالکیت صنعتی می‌تواند نمونه واقعی یا ماکت آن را به همراه اظهارنامه درخواست کند. همچنین اظهارنامه فوق ذکر در این ماده، مشمول هزینه مقرر برای تسلیم آن خواهد بود.
بیشتر بخوانید
انتهای پیام/