به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از همدان، شیر در صنعت غذایی شامل فرآورده‌های زیادی از جمله پنیر، ماست، خامه است.
این روز‌ها شیوه‌های مختلف فرآیند فرآورده های‌لبنی مهم‌ترین موضوع پژوهشی در بین متخصصان این صنعت درجهان است چرا که صد‌ها ماده‌ی غذایی متنوع از شیر و فرآورده‌های آن تولید می شود و در رژیم غذایی انسان شیر و فرآورده های آن اهمیت زیادی دارد.
تولید و مصرف مواد لبنی هم در اشتغال زایی مهم است و هم در سلامت افراد جامعه نقش مهمی دارد که این روز‌ها افزایش قیمت‌ها و یا موانع متعددی که در این بخش اقتصادی وجود دارد موجب برخی مشکلات برای تولیدکنندگان و به طبع مصرف کنندگان شده است به گونه ای که تعدادی از کارخانه های لبنی در استان همدان تعطیل و یا نیمه تعطیل هستند.
همدان، به یک استان کشاورزی معروف است و به علت تنوع آب‌وهوا، وجود مراتع وسیع و ییلاقی بودن منطقه، برای دامداری و دامپروری شرایط مناسبی را داراست که این موضوع موجب شده این استان در زمینه دامداری پیشرفت‌های فراوانی داشته باشد.
دامداری به جز آن که از لحاظ اقتصادی، فرهنگ و اجتماعی تغییرات بسیاری را در این استان به وجود آورده، موجب اشتغال زایی خوبی نیز شده، و صنعت دامداری موجب به وجود آمدن صنایع لبنی بسیاری در این استان شده است. اما متاسفانه مشکلات در این صنعت موجب شده تولید کنندگان دغدغه‌های زیادی را داشته باشند.
در این زمینه با مدیرعامل تعاونی‌های فرآورده‌های لبنی استان همدان گفت‌وگو کردم و از کمبود و گرانی مواد اولیه و نبود ثبات در قیمت‌ها به عنوان چالش اصلی کارخانه های تولید مواد لبنی استان همدان سوال کردم.
محمد رشادی گفت: مشکلات واحدهای لبنی استان همدان در تامین و گرانی مواد اولیه به ویژه شکر، کره گیاهی و شیرخام همچنین هزینه حمل ونقل، دستمزد‌ها و هزینه آب و برق بالا و قطعات یدکی موجب شده که واحدهای اقتصادی با چالش جدی در فرایند تولید روبه‌رو شوند.
او اظهار داشت: شیر خام پارسال کیلویی ۲ هزار و ۱۰۰ تومان بود و اکنون حدود ۵ هزار و ۲۰۰ تومان شده است از طرف دیگر هزینه بسته بندی هم افزایش چشمگیری داشته و موجب شده تولیدکنندگان محصول خود را صادر کنند، اما برای صادرات هم مشکلاتی، چون نوسان قیمت ارز، قیمت‌های متنوع در مواد اولیه ها، بخشنامه‌ها و تعرفه‌های جدید باعث شده در بازار‌های خارجی هم ثبات وجود نداشته باشد.
او افزود: حضور گسترده بخش خصوصی و فعالیت برند‌ها و کارخانه های مختلف هم موجب شده است این صنعت با رقابت فشرده در بازار داخلی روبرو باشد و به همین علت (در صورت عدم مداخله دولت) رقابت در قیمت، کیفیت، طعم و بسته بندی هم تشدید شده است.
مدیرعامل تعاونی‌های فرآورده‌های لبنی استان همدان با اشاره به اینکه صدور مجوز‌های بی رویه در این صنعت موجب تعطیلی کارخانه های تولید مواد لبنی در این استان شده است، ادامه داد: متاسفانه جهادکشاورزی، صنعت و معدن بدون توجه به ظرفیت تولیدی واحدها ، برای تولید در داخل و خارج از بازار مجوز‌های زیادی را صادر می‌کنند و این در حالی است که هنگامی که مجوز بیش از اندازه صادر شود تامین بازار داخلی بالا می‌رود و به خودکفایی می‌رسند و موجب سریز شدن می‌شود که باید محصولات یا انبار و یا صادر شود که تازه مشکل اصلی برای صادرات نحوه بسته بندی هاست چرا که یکی از بزرگترین مشکل صنایع لبنی، ضعف در بسته‌بندی مناسب و مرغوب برای صادرات است.
بیشترین محصولات تولیدی واحدهای فعال لبنی در استان پنیر، شیر پاستوریزه، شیر استریلیزه، شیر‌های طعم‌دار، ماست پاستوریزه و انواع دوغ است.
رشادی می گوید: در استان بیش از ۵۰۰ مغازه فله فروشی فرآورده های لبنی همان محصول را بی هیچ سرمایه گذاری و رعایت الزامات تولید و عرضه می‌کنند در نتیجه بدون پروانه مجوز و سرمایه گذاری شریک در تولید هستند و سهمی را به خود اختصاص می‌دهند که باید در کارخانه تولید می‌شد. هیچ گونه آزمایشی در مغازه‌های فله فروشی در رابطه با سلامت شیر در واحدهای لبنی سنتی انجام نمی‌شود. اگر شیر با سامانه های خودکار تهیه نشود آلودگی آن به مردم منتقل و این محصول موجب بیماری خواهد شد.
پای حرف تولیدکننده همدانی نشستم و با او از مشکلات و دغدغه هایش پرسیدم.
آقای حسین شمسی از تولید کنندگان فرآورده های لبنی در شهرستان اسد آباد است . او از سال ۸۷ تاکنون در این عرصه فعالیت می‌کند و انواع فرآورده‌های شیری را در کارنامه تولیدات خود داشته است.
او که از تولیدکنندگان لبنی خوش نام اسدآباد است، می گوید:دیگر از آن تولید انبوه خبری نیست، حالا با تعطیلی کارخانه اش ،بیکاری و روز‌های تلخی را سپری می‌کند و به قول خودش کمرش شکسته شده است، وقتی از او درباره مشکلات و دغدغه هایش پرسیدم با بغضی که در گلویش داشت از بحران این روزهایش گفت.
حسین شمسی می‌گوید: بیشتر کارخانه های لبنی در سال‌هایی که راه اندازی شدند برایشان شیر یارانه‌ای وجود داشت و این واحدها به نوعی مشتریان خاص خود را داشتند که با حذف شیر یارانه‌ای ،به علت نداشتن تنوع محصول و ارزش افزوده، تعطیل و یا نیمه فعال شدند.
تولید کننده اسدآبادی نبود ثبات قیمت مواد اولیه، کمبود نقدینگی سرمایه گذاران کارخانه های لبنی، نبود مدیریت و بالا بودن نرخ سود بانکی را از مشکلات صنایع لبنی استان نام برد.
آقای شمسی می‌گوید:سالانه حدود ۳ هزار و ۵۰۰ تن تولید محصول داشتم و حدود هزار تن از محصولات را به کشور عراق و تاجیکستان صادر می‌کردم، اما حالا نه تنها تولیدی نداریم بلکه کارخانه تعطیل شده و زمین گیرمان کرده است.
او سود بالای تسهیلات بانکی را مشکل اصلی همه واحدهای صنعتی از جمله واحدهای تولید لبنی می‌داند و می‌گوید: در شرایط فعلی تسهیلات به صنعت با نرخ سود ۱۸ تا ۲۱ درصد پرداخت می‌شود و با این سود هیچ یک از واحدهای صنعتی امکان سرپا شدن را ندارند.
آقای شمسی معتقد است که برای سرپا کردن واحدهای صنعتی لبنی باید تسهیلات ارزان قیمت با سود کمتر از ۱۰ درصد به آنها پرداخت شود.همچنین بیشتر صنایع لبنی استان نیاز به تجهیز و نوسازی دارند که برای این منظور باید تسهیلات کم بهره به آنان اختصاص داده شود.
حسن محمدی مدیر صنایع تبدیلی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان هم با بیان اینکه ۲۳ واحد لبنی از سازمان جهاد کشاورزی و صنعت، معدن و تجارت استان همدان پروانه بهره‌برداری دارند، گفت: ظرفیت تولید اسمی این واحدها ۳۳۵ هزار تن فرآورده لبنی است و توان جذب سالانه ۵۹۶ هزار تن شیر خام برای انواع محصول لبنی را دارند که توانسته اند برای ۶۴۹ نفر اشتغال مستقیم ایجاد کنند.
او با اشاره به اینکه از این ۲۳ واحد لبنی ۱۴ واحد فعالیت می‌کنند، افزود: ظرفیت تولید این ۱۴ واحد سالانه ۲۷۴ هزار تن انواع محصولات با توان جذب ۴۹۷ هزار تن شیرخام و با سرمایه گذاری ۳۲۲ میلیارد تومان است.
محمدی به ۹ واحد لبنی غیر فعال اشاره کرد و اظهار داشت: هم اکنون ۹ واحد لبنی از این ۲۳ واحد غیر فعال هستند که توان تولید آنها سالانه ۶۰ هزار تن بوده با انواع محصولات، همچنین توان جذب ۹۹ هزار تن شیرخام و اشتغالزایی ۲۰۷ نفر و با سرمایه گذاری حدود ۴ میلیارد تومان را داشت.
مدیر صنایع تبدیلی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان بیان کرد: از ۲۳ واحد دارای مجوز در استان ،۴ واحد در شهرستان همدان که ۳ واحد آن فعال و یک واحد تعطیل است، همچنین ملایر ۲ واحد فعال، نهاوند دارای ۱۰ واحد لبنی است که تعداد ۷ واحد آن فعال و سه واحد دیگر تعطیل، تویسرکان دارای ۲ واحد لبنی است که هر دو واحد تعطیل، اسد آباد ۲ واحد که یک واحد فعال، کبودراهنگ ۲ واحد و یک واحد تعطیل و فامنین ۱ واحد که آن هم تعطیل هستند.
این مسئول یکی از علت‌های تعطیلی کارخانه‌های لبنی را وثیقه بانک برای طرح اعلام کرد و ادامه داد: سهامداران و سرمایه گذاران جدیدی وارد عرصه این کار شدند که برای این کار سرمایه حدود ۸ میلیارد تومان سرمایه در گردش نیاز است و وثیقه‌ای که برای آن به بانک ارائه داده اند برای طرح است و بانک علاوه بر آن حدالاقل ۳۰ درصد تسهیلات را وثیقه‌ای خارج از طرح ملکی می خواهد و این سد بزرگی برای آغاز کار این سرمایه گذاران شده است.
مدیر صنایع تبدیلی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان با بیان اینکه سالانه ۲۹ هزار و ۵۸۰ تن ظرفیت شیری محصول (uf ) در استان است، اظهار داشت: پنیر پیتزا ۵ هزار و ۲۶۰ تن، خامه ۸ هزارتن، پنیرآب نمکی ۲ هزار و ۴۵۰ تن، انواع بستنی هزار و ۵۰ تن، دوغ ۲۹ هزار تن، شیر استریل ۱۴ هزار و ۸۰۰ تن، شیر پاستوریزه ۹۷ هزارو ۴۰۰ تن، انواع ماست ۳۴ هزارو ۲۸۰ تن و کشک هزارو ۶۵۰ تن سالانه در این استان تولید می‌شود.
محمدی مدیر امور عشایر استان همدان هم با اشاره به اینکه عشایر نقش بسیار مهمی در تولید محصولات دامی نظیر گوشت، شیر و محصولات با فراورده‌های شیری دارند، گفت:دامداران عشایر جزو دام سبک به شمار می‌آیند که تولیدات لبنی آنها به شکل سنتی است.
عشایر استان همدان با حدود ۴۷۰ هزار راس دام سبک سالانه ۲۵۰۰ تن شیر خام تولید می کنند.
محمدی کمبود علوفه و قیمت بالای آن را به عنوان بزرگترین مشکل بخش دام عشایر برشمرد و اظهار داشت:این موضوع موجب شده روستاییان و عشایر به فروش دام روی آورند و حتی مجبور به فروش دام با قیمت پایین شوند و با این رویه تا ۶ ماهه دوم امسال قیمت گوشت قرمز به ۲۰۰ هزار تومان هم خواهد رسید.
فضلی مدیر توسعه بازرگانی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان هم میزان سرانه مصرف لبنیات در استان همدان را حدود ۹۷ کیلوگرم در سال اعلام کرد و افزود: میزان صادرات مواد لبنی ،پارسال حدود ۹۲۰۰ تن به ارزش ۶/۳ میلیون دلاربوده است.
فضلی از بزرگترین مشکلات پیش رو در دامپروری‌ها و عشایر را خشکسالی و کاهش تولید علوفه در مراتع کشور و استان بیان کرد که همین موضوع حجم تقاضا بر روی علوفه تولیدی در مزارع را افزایش داده و موجب افزایش قیمت علوفه در بازار مصرف شده که افزایش این قیمت در نهایت موجب افزایش قیمت تمام شده شیر و گوشت می‌گردد که با ادامه این روند ضررو زیان تولید کننده‌ها را شاهد خواهیم بود.
او یکی از بزرگترین مشکلات دامداران ثابت بودن قیمت شیر با توجه به افزایش هزینه‌های تولید برشمرد و گفت: در حال حاضر ایستگاه‌های جمع آوری شیر با قیمت ۳۸۰۰ تا ۴۰۰۰ تومان شیر را از دامداران خریداری می‌نمایند، اما در واحدهای لبنی در سطح شهر این شیر با قیمت حدود۶۵۰۰ تومان به فروش می‌رسد.
فضلی عنوان کرد: شاید برخی از ایستگاه‌های جمع آوری شیر از دامداری‌های صنعتی به دلیل بالاتر بودن کیفیت شیر تولیدی قیمت خریدشان نیز بالاتر باشد، اما این را نمی‌توان به تمام دامداری‌ها که بیشتر آنها در سطح استان به صورت سنتی هستند تعمیم داد.
و اما؛ با احتساب کارخانه های تعطیل شده، تعداد کارخانه‌های لبنی تعطیل استان همدان ۲۳ کارخانه است که فقط ۹ کارخانه لبنی فعال و یا نیمه فعال اند و البته در این میان نه کارخانه‌دار راضی است و نه دامدار، مصرف کننده هم به علت افزایش قیمت لبنیات تمایل و یا توان کافی برای خرید مواد لبنی ندارد.
در این میان کارخانه داران معتقدند افزایش قیمت مواد اولیه به ویژه شیرخام ، دستمزد نیروی انسانی ودیگر هزینه‌های مرتبط ، با قیمت لبنیات همخوانی نداشته و دولت باید دست از قیمت گذاری دستوری بردارد تا کارخانه دار بتواند بر اساس بهای تمام شد ه کالا اقدام به قیمت گذاری کند.همچنین هدفمند کردن یارانه در شیر خام و یا دست و پنجه نرم کردن برای گرفتن تسهیلات معضل بزرگ کارخانه داران و تولید کنندگان لبنی شده است.
دامداران هم معتقدند که قیمت شیر خام تحویلی به کارخانه‌ها با هزینه آنها برای خرید نهاد ه‌های د امی و پرورش دام متناسب نیست. در نهایت مصرف کنندگان هم از قیمت بالای لبنیات گلایه دارند و به علت افزایش چشمگیر قیمت فرآورد ه‌های لبنی دیگر قادر به گذاشتن این مواد غذایی ضروری د ر سبد غذایی خود نیستند.اتفاق ناخوشایند‌ی که سلامت مردم ناشی از کمبود مواد لبنی را بیش از پیش در معرض خطر قرار می‌دهد .
اما رئیس سازمان صنعت، معدن وتجارت در این باره چه می گوید.
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان همدان گفت: متأسفانه با شرایط ایجادشده وافزایش قیمت شیر خام کارخانه‌های لبنی نتوانسته‌اند قیمت محصولات تولیدی خود را به همان میزان افزایش دهند و از این حیث دچار ضرر و زیان شده‌اند.
حمیدرضا متین با بیان اینکه این موضوع باید تعیین تکلیف شود،افزود: برخی از فعالان این صنعت با مشکلاتی چون افزایش نرخ ارز، افزایش نرخ سوخت و هزینه حمل و نقل، افزایش حقوق و دستمزد، افزایش قیمت شیرخام و هزینه بسته بندی محصولات لبنی با چالش‌های متعددی در تولید مواجه شده اند.
او گفت: نرخ تهیه مواد اولیه برای بسته بندی محصول،۳۶ درصد افزایش داشته و این یکی از مشکلاتی است که تولید کنندگان این صنعت با آن مواجه هستند.
متین بیان کرد: تولیدکنندگان بر اساس ورودی و خروجی کار می کنند و نمی توانند هم زیان های زیادی را متحمل شوند و هم پابرجا بمانند و دوباره تولیدکننده از طرفی دامداران شیر را گران تر و به تولیدکنندگان سنتی و خارج از استان تحویل می دهند و متاسفانه در این خصوص نرخ مصوب شده را رعایت نمی کنند و گران تر به فروش می رسانند.
اوبا بیان اینکه محصولات لبنی در حاشیه ضرر و زیان هستند، اظهار داشت: در خصوص گران شدن شیر خام ما مقصر نیستیم و کوتاهی از سوی ما نیست. در این زمینه ستاد تنظیم بازار کشور تعیین کننده است و صنعت و معدن حق ورود به این موضوع و تعیین قیمت شیر خام را ندارد و قانون در این باره هیچ اجازه ای به ورود صنعت و معدن نداده است ماتنها می توانیم در خصوص ماست، شیر و پنیر معمولی قیمت گذاری کنیم اما محصولات خاص لبنی با ستناد تنظیم بازار کشور است.
متین با اشاره به اینکه منتظر هستیم قیمت جدید شیر خام از سوی ستاد تنظیم بازار کشور اعلام شود، افزود: به محض اینکه قیمت اعلام شود در مدت ۲۴ ساعت جلسه ارزیابی محصول را به همراه تولیدکنندگان برگزار و قیمت را اعلام می کنیم.
رئیس صمت استان اظهار داشت: دو کارخانه لبنی در استان با مجوز از صنعت و معدن فعالیت می کند که یک واحد آن در نهاوند است .مجوز دیگر واحدهای لبنی را جهاد کشاورزی صادر کرده است.
و اما کلام آخر؛ امروز ارزش‌افزوده‌ای که صنعت لبنیات ایجاد می‌کند بر کسی پوشیده نیست، این بخش یکی از صنایع مهم و استراتژیک در دنیا به شمار می‌آید، بخش لبنیات با تولید شیر، ماست، دوغ، پنیر و کره می‌تواند منبع بسیاری از ویتامین‌ها باشد، از این‌رو اگر در سبد خانوارها لبنیات سهم قابل‌قبولی داشته باشد عملاً از بسیاری بیماری‌ها مانند پوکی‌استخوان پیشگیری می‌شود. با این تفاسیر به نظر می‌رسد می‌توان با احیای واحدهای راکد که از قضا تعداد آنها هم کم نیست قدمی در راستای تحقق شعار سال و رفع موانع تولید برداشت چراکه با فعال شدن این واحدها رونق اقتصادی را شاهد خواهیم بود.
گزارش از زهرا جعفرپور ایروانی
انتهای پیام/ج