به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از شهرکرد، اصناف، صنف، بازار و بازاریان همگی لغاتی هستند که در طول دوران حیات هر کشوری برای امرار معاش و هم در مسائل سیاسی با آن برخورد داشته است و بازاریان همواره نقش موثری در اقتصاد کشور و همچنین به تبع آن در مسائل سیاسی ایفا کرده‌اند و خواهند کرد.
محتسب ناظر بر اصناف!
از گذشته‌های دور در ایران نظارت بر بازار بخشی از وظایف وسیع‌تر "محتسب" بوده که با توجه به اصل فراگیر امر به معروف و نهی از منکر در فرهنگ اسلامی، شامل مراقبت در اجرای درست قواعد شرعی و مذهبی، اجتماعی مسلمانان و مقررات اهل ذمه و حفظ مصالح عمومی جامعه شهری محسوب می‌شده است که بعد‌ها تبدیل به بخشی از وظایف شهرداری، شهربانی و دادستانی شده است و از اهم وظایف این افراد رسیدگی به اوزان و پیمانه‌ها، گردآوری مالیات‌ها و گاه داوری میان پیشه وران به حساب می‌آمده است.
قلمرو وظایف محتسب همه جای شهر و بازار میدان عمل واقعی و موثر او بوده و در آن بزرگ و مختار تلقی می‌شد که وظیفه داشت ضمن مراقبت بازار‌ها از معاملات دغلکارانه و غیر منصفانه بازرگانان و پیشه وران دلالان جلوگیری و به امور اصناف نیز رسیدگی و اوزان و مقادیر و پیمانه‌ها را بازرسی کند.
محتسب از رباخواری که حرام و خلاف شرع است، جلوگیری می‌کرد و حتی سکه‌ها را بررسی می‌کرد و درستی عیار آن‌ها را می‌سنجید. اختیارات او محدوده به شهر بوده و بازرگانی خارجی را شامل نمی‌شد. از دیگر وظایف محتسب رسیدگی به بهداشت فرآورده‌ها و ابزار و وسائل تولید و دکان‌های پیشه وران و بازار‌های آنان و نیز بررسی ساعات کار درستی کار‌ها و گاه آزمایش صابحان حرف و مشاغل بود.
او اصناف را بر تولید مقداری معین از محصول خود ملزم می‌ساخت تا بیش از نیاز تولید نکنند. وظیفه دیگر محتسب جلوگیری از احتکار بود نهی از این منکر بر اساس حدیث نبوی «الجالب مرزوق و المحتکر ملعون و لایحتکر الاخاطی» صورت می‌گرفت.
بر نرخ کالا‌ها نیز که به هنگام ضرورت از طریق شورای کارگزاران حکومت و خبرگان بازار تعیین می‌شد، نظارت داشت و در صورت مشاهده تخلف ابتدا از فرد متخلف تعهد می‌گرفت و اگر این فعل ناپسند ادامه می‌یافت او را از بازار اخراج می‌کرد.
در بیشتر حکومت‌های اسلامی محتسب پایتخت مسوولیت سرپرستی محتسبان شهر‌های دیگر را نیز بر عهده داشت. در تشکیلات حکومتی ایران دوران اسلامی از دیوانی به نام "دیوان محتسب" برای اداره امور شهر تعیین قیمت‌ها و نظارت بر آن و نظافت شهر و مجازات محتکران یاد شده است.
اصناف در دیگر کشور‌ها
اصناف در جهان نیز وضعیتی گوناگون داشته‌اند و بنا به تغیر آب و هوا متفاوت می‌شدند که به عنوان مثال می‌توان، قرون ۱۵ و ۱۶ میلادی را یادآور شد که قدرت ملت‌ها و اقتدار سلاطین اضافه شد و در بعضی موارد پادشاهان از قدرت اصناف کاستند، و آن‌ها را به اطاعت در آوردند.
بهبود وسایل و امکانات ارتباطی، توسعه تجارت، و بالاخره ظهور سرمایه داری و مقاطعه کاری به نظام صنفی خاتمه داد. اصناف کوشیدند که انحصارات خود را حفظ کرده، و با هر تغییری مخالفت ورزند. روند نظام صنفی با مرور زمان سخت و پیچیده شده و گرایش به موروثی کردن عضویت بروز یافت؛ در نتیجه، تجارت و صنعت جدید به دست سرمایه دارای افتاد که می‌توانستند خود را با مقتضیات عصر جدید وفق دهند. قدرت مجموعه اصناف از آغاز قرن ۱۸ میلادی در انگلستان روبه زوال گذاشت؛ جوامع صنفی فرانسه تا قرن ۱۹ میلادی رونق داشتند تا آنکه انقلاب کبیر فرانسه در سال ۱۷۸۹، بساط آن‌ها را بر چید. سازمان‌های اصناف آلمانی به تدریح در قرن ۱۹ میلادی از بین رفتند.
سازمان اصناف ایتالیا نیز در همین قرن بر افتادند. در اروپای شرقی سازمان‌های اصناف متعدد، در شهر‌هایی که مرکز داد و ستد بود تأسیس شد و قدرت برخی از آن‌ها خاصه در نوو گروودوکراکو (به معنای اصناف در زبان اروپاییان) مدت‌ها برقرار ماند.
در هند نیز تشکیلات صنفی پیش از دوره امپراطوری سلسله مارویا، توسعه فراوان یافته بود و پس از استیلای انگلستان نیز مدت‌ها دوام یافت. بدین گونه می‌توان گفت که تشکیلات صنفی در هند حدود ۲۰۰۰ سال سابقه دارد.
در ژاپن، تشکیلات اصناف با مخالفت فرمانروایان قرون وسطایی مواجه بودند و در اصلاحات میجی (۱۸۶۸) به طور کامل از بین رفتند. جوامع اصناف در چین از زمان‌های بسیار قدیم سابقه داشتند و حتی در قرن ۲۰ میلادی گروه‌های با نفوذ و با قدرتی بوده‌اند. در آسیا نیز، اتحادیه‌های صنفی، بازرگانان و ارباب حرف و صنایع همانند اتحادیه‌های صنفی اروپا بوده است.
از این تاریخ سازمان صنفی به عنوان یک سازمان مستقل در کشور ایجاد شد و این سازمان را اتاق اصناف نامیدند. تشکیلات اتاق اصناف در تهران به طور مستقیم زیر نظر هیات عالی نظارت و ریاست هیات مذکور با وزیر کشور و در سایر شهرستان‌های که شرایط تشکیل اتاق اصناف را داشتند، اتاق اصناف آن شهرستان‌ها زیر نظر مستقیم نظارت و ریاست کمیسیون مربوطه نیز با فرماندار آن شهرستان بود.
بیشتر بخوانید
با تشکیل اتاق اصناف تهران شورای عالی اصناف منحل و وظایف و اختیاراتی که در سایر قوانین به عهده شورای مزبور گذارده شده بود به اتاق اصناف تهران سپرده شد. دارایی و تعهدات شورای عالی اصناف از هر قبیل از تاریخ تشکیل اتاق اصناف تهران به اتاق مذکور واگذار شد و همچنین از تاریخ تصویب قانون مذکور مقرر شد، نمایندگان اتحادیه‌های مربوط به جای نماینده اتحادیه بازرگانان و پیشه وران وظایف آن‌ها را به عهده گیرند.
تعریف و تارخچه صنف
صِنف یا رسته انجمنی است که از سوی گروهی از افراد دارای یک حرفه و پیشه تشکیل می‌شود تا از این راه به پشتیبانی و یا گسترش منافع صاحبان آن پیشه یاری برساند که یکی از ویژگی‌های اساسی بازار‌ها تا قرن اخیر، تشکل بازاریان در انجمن‌های صنفی، یعنی «اصناف» بوده است. این انجمن‌ها اصولاً به صاحبان حرفه‌ها تشکل می‌بخشیدند و دارای وظایف اجتماعی وسیعی بودند.
ابتدای پیدایش اصناف اسلامی به قرن سوم هجری می‌رسد که دوره شکوفایی تمدن اسلامی و رونق تجارت و شهرنشینی بود. در این سده بود که تشکل افزارمندان و صنعتگران بر اساس حرفه‌ها و پیشه‌ها بوجود آمد، رشد و توسعه کامل شهر‌ها در دو قرن پنجم و ششم هجری، فعالیت‌های اصناف را توسعه فراوان بخشید.
برخی از خاورشناسان شوروی، خاستگاه پیدایش انجمن‌های صنفی در شهر‌های ایرانی را، دوره ساسانیان می‌دانند. برخی دیگر از خاورشناسان، منشأ انجمن‌های صنفی اسلامی را در فرقه‌های درویشان و صوفیان و یا صنف‌های غازیان جستجو می‌کنند.
چهره امروز اصناف
حال و روز این روز‌های کشور بر کسی پوشیده نیست، جولان ویروس کرونا در سایه مدیریت ضعیف برخی مسئولان و عدم پایبندی بعضی از شهروندان به رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی و به تبع آن تغییر رنگ شهر‌ها و اعمال محدودیت‌ها و ممنوعیت‌ها؛ ممنوعیت‌هایی که برای گریز از این شرایط، شاید فعلا چاره‌ای جز اعمال و اجرای آن‌ها نیست، اما از طرفی استمرار این محدودیت‌ها که تعطیلی بسیاری از کسب و کار‌ها را به دنبال داشته، معیشت مردم را با مخاطره‌هایی جدی روبه‌رو کرده است.
چهارمحال و بختیاری دارای۴۳ هزار و ۵۹۰ واحد صنفی است که از این تعداد هشت هزار و ۲۷۸ واحد صنفی تولیدی، ۲۳ هزار و ۳۴۰ واحد صنفی توزیعی، هفت هزار و ۳۶۱ واحد صنفی خدمات فنی و چهار هزار و ۶۱۱ واحد صنفی خدماتی هستند.
نجف کریمی رئیس اتاق اصناف مرکز استان چهارمحال و بختیاری از مطلوب بودن روند اجرای محدودیت‌ها و تعطیلی واحد‌های صنفی در این استان خبر داد و گفت: اصناف استان چهارمحال و بختیاری همکاری خوبی در تعطیلی بازار، پاساژ‌ها و... داشتند.
او افزود: همکاری و تعامل خوب اصناف با ستاد مقابله با کرونا و اجرای طرح محدودیت‌ها باعث شد وضعیت اکثر شهر‌های استان چهارمحال و بختیاری از قرمز به نارنجی برسد و این نتیجه همکاری و از خودگذشتگی صنوف در تعطیلی واحد‌های صنفی‌شان است.
کریمی تصریح کرد: پیش از شروع ویروس کرونا شرایط دشوار اقتصادی، افزایش تورم و رکود، فضای کسب‌وکار را سخت کرده بود و با گذشت بیش از یک سال و اندی ماه از ورود ویروس کرونا به کشور، وضعیت اقتصادی بازار با مشکلات بیشتری همراه شده به‌خصوص در شهر‌های کوچک که میزان درآمد اندک است.
او اظهار کرد: کلید توسعه اقتصادی هر کشور رشد اقتصادی حاصل از فعالیت کسب‌وکار‌ها و واحد‌های صنفی و کارخانه‌های آن در تمامی بخش‌ها است و امروز کرونا شرایط را برای همه کسب‌وکار‌ها سخت کرده است. کاهش درآمد، چک‌های روی دست مانده، عدم توانایی در پرداخت اجاره‌بها و نامتعادل بودن قیمت‌ها مشکلاتی است که واحد‌های صنفی با آن روبه‌رو هستند و تحت فشار قرار گرفته‌اند.
تقابل سلامت و معیشت مردم شاید در هیچ برهه زمانی این قدر به چشم نیامده است چرا که اگر کسب و کار‌ها تعطیل شود معیشت مختل می‌شود و اگر فعال باشند سلامت به مخاطره می‌افتد. اما آنچه واضح است این است که شرایط نابسامان اقتصادی، عدم رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی از جانب مردم و مدیریت ضعیف مسئولان در کنترل شرایط موجود همه و همه کلاف سردرگمی را رقم زده است که با رفع مسئولیت و پاس دادن آن به یکدیگر فقط اوضاع وخیم‌تر و پیچیده‌تر می‌شود و عبور از این بحران نیازمند احساس مسئولیت تک تک افراد جامعه اعم از مردم و مسئولان است.
روز اصناف را به همه تلاشگران عرصه تولید، توزیع و اقتصاد ایران اسلامی تبریک و تهنیت عرض نموده و از تلاش‌ها و خدمات ارزشمند این قشر فهیم و زحمت کش تقدیر می‌نماییم.
انتهای پیام/ش