به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ طلیعه نهضتی بود که نتیجه‌اش پایان یافتن تاریخ چندهزار ساله سلطنت در ایران بود. نهضتی که کمتر ناظر داخلی و بین‌المللی می‌توانست پیش‌بینی کند که ۱۵ سال بعد به پایانی شکوهمند ختم شود.
تاکنون تحلیل‌های متعددی درباره این قیام و آغاز و انجامش به رشته تحریر درآمده است، اما کمتر به رابطه میان این رویداد عظیم تاریخی و نقش‌آفرینی بهائیان در آن پرداخته است. به همین دلیل با دکتر رضا قریبی، معاون پژوهشکده تاریخ معاصر به گفتگو نشستیم که می‌توانید آن را در پنجاه و هشتمین سالگشت قیام ۱۵ خرداد بخوانید:
نخستین رویارویی امام با محمدرضا پهلوی از چه زمانی آغاز شد؟
سال ۱۳۴۰، بعد از رحلت آیت‌الله بروجردی، امام برای اولین بار به شکل مستقیم مقابل حکومت پهلوی ایستاد؛ آن هم در جریان لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی. این لایحه در اولین دوره مجلس شورای ملی برای تشکیل استان و شهرستان تصویب شده بود و تا آن زمان تغییری نکرده بود. در ۱۴ مهر ۱۳۴۱، کابینه اسدالله عَلَم این قانون را با ۹۲ ماده و ۱۷ تبصره تصویب کردند و روزنامه‌های کیهان و اطلاعات در ۱۶ مهر آن را به اطلاع مردم رساندند.
زنده‌یاد آیت‌الله العظمی حاج آقا حسین طباطبایی بروجردی در منزل شخصی خویش در قم
نسبت به قبل، یکسری ماده از قانون حذف شده بودند؛ مثل شرط مسلمان بودن، سوگند به قرآن مجید و زن و مرد بودن انتخاب شوندگان. امام با شناختی که از حکومت پهلوی و اهدافش داشت به مقابله با لایحه برخاست. در شرایطی که محمدرضا شاه بعد از دو دهه سلطنت، ارکان حکومتش را قدرتمند می‌دید و با رحلت آیت‌الله بروجردی در حال اجرای اسلام زدایی در ایران بود.
نخستین اقدام امام، دیدار با علمای تراز اول قم بود. در این دیدار امام اهداف دولت و ارتباط آن‌ها با نقشه استعماری را مطرح کردند. مسأله دیگر، خطرات این اهداف و اقدامات و رسالت خطیر حوزه علمیه بود. امام به علما هشدار دادنداگر در برابر این خطر مسامحه کنند، در پیشگاه خداوند مسئولند.
این دیدار سه خروجی داشت؛ یک این که هر یک از علما به طور جداگانه به شاه تلگرام بزنند و مخالفت خود را با لایحه اعلام کنند. دوم، علمای شهرستان‌ها را از طریق نامه و پیغام در جریان امور قرار دهند تا علما مردم را آگاه کرده و برای مقابله با دولت دعوت شوند. سوم، هفته‌ای یک بار و یا در صورت لزوم، بیشتر جلسه مشورتی میان علمای حوزه برقرار شود تا وحدت نظر و عمل علما حفظ شود.
امام برای اینکه بهتر بتوانند با این لایحه ضد اسلامی مقابله کنند، پیشنهاد دادند تلگرافی که برای مقامات مختلف کشور فرستاده می‌شود در بین مردم توزیع شود تا مردم و فعالین اجتماعی از علما حمایت کنند و موضوع از محرمانگی خارج شود.
مقام معظم رهبری از شاهدان این رویداد بودند؛ ایشان در این باره فرموده‌اند که اقدامات امام چند صورت داشت؛ صدور اعلامیه، سخنرانی، نامه نگاری پیک و پیام. هم چنین ایشان نقل قولی از شهید آقا مصطفی خمینی دارند که در آن به تلاش بی‌وقفه امام برای تبیین خطرات لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی و نقش آمریکا و اسرائیل در آن اشاره شده است. در واقع این حرکت امام نخستین رویارویی علنی و رسمی ایشان با شاه بود که منجر به تقویت حوزه علمیه قم و علما پس از رحلت آیت‌الله العظمی بروجردی شد.
دومین رویارویی حضرت امام با محمدرضا پهلوی منجر به قیام ۱۵ خرداد شد. در این زمینه برایمان بیشتر بگویید.
ببینید! شاه برای اجرای اصلاحاتی که آمریکا به او پیشنهاد داده بود، انقلابی موسوم به انقلاب شاه و ملت را مطرح کرد. او اعلام کرد این اصلاحات را به رای خواهد گذاشت. مراجع قم و امام با این طرح مخالفت کردند و آن را استعماری خواندند. اصرار شاه برای اجرای انقلاب سفید، راه هرگونه مسامحه را بسته بود. او حتی در سفرش به قم با شدیدترین لحن به علما اهانت کرد. شدت اهانت به حدی بود که رادیو و تلویزیون بخش‌هایی از صحبت‌های شاه را پخش نکرد. احسان نراقی از رجال فرهنگی وابسته به رژیم در این باره می‌گوید که شاه در ۱۹ دی، حرکتی عظیم و اسلامی را علیه خود به راه انداخت.
احسان نراقی یکی از رجال فرهنگی محمدرضا پهلوی نشسته و هویدا ایستاده
۶ بهمن رفراندم برگزار شد. رژیم ادعا کرد ۵ میلیون نفر به انقلاب سفید رای داده‌اند. بعد از رفراندم، بحران میان علما و رژیم وارد مرحله جدی‌تری شد. در ادامه تنش بین قم و سلطنت در دوم فروردین ۴۲ ساواک به نیرو‌های نظامی و امنیتی دستور حمله به فیضیه را داد. بعد از یورش به فیضیه، نفرت از سلطنت شدت بیشتری گرفت. مرحله جدید بحران با آغاز ماه محرم در خرداد همان سال شروع شد.
رژیم، خیلی تلاش کرد تا جلوی سخنرانی امام در روز عاشورا را بگیرد، اما امام به فیضیه رفت و در جمع زیادی از طلاب و مردم سخنرانی شدیداللحنی علیه شاه، اسرائیل و فرقه ضاله بهاییت ایراد کرد. امام خمینی در آن سخنرانی رفراندم ۶ بهمن را زیر سوال بردند و همان سخنان معروف که «ای جناب شاه! من به تو نصیحت می‌کنم ...» را فرمود. نکته دیگری که امام در سخنانشان به آن اشاره کرد، بیان ارتباط اقدامات شاه و خواسته‌های رهبران بهائیت به یکدیگر بود. برای نمونه ایشان گفتند این که شاه از تساوی حقوق زن و مرد می‌گوید، این خواسته و رای عبدالبهاء است. امام در سخنانشان از شاه می‌خواهد نگذارد نظرات بهائیت را به او تزریق کند. محور‌های قیام حضرت امام در آن سخنرانی به خوبی تبیین شد که مبارزه با شاه، بهاییت و اسراییل بود. این سخنرانی باعث شد رژیم ایشان را بازداشت کند که همین اتفاق منجر به آغاز نهضت امام شد.
فروردین ۱۳۴۳. قم؛ دیدار مردم با امام خمینی پس از آزادی از حبس و حصر در منزل ایشان
ویژگی نهضت امام که آن را از سایر نهضت‌هایی که در ایران رخ داده جدا می‌کند، چیست؟
قیام و نهضت امام دستاورد بینش و روش خاص حضرت امام هم در محتوی و هم در قالب و فرم بود؛ که این ویژگی‌ها شامل رهبری امام، حضور مردم، و اسلامیت حرکت امام بود که آن را از سایر حرکت‌های ضد رژیم چه چپ و چه راست ممتاز و جدا می‌کرد؛ که تبلور آن پس از پیروزی انقلاب اسلامی در قالب مردمسالاری دینی تجلی کرد.
نقش فرقه ضاله بهائیان در سرکوب قیام ۱۵ خرداد ۱۳۲۲چه بود؟ فعالیت‌های امام خمینی (ره) در مبارزه با حکومت پهلوی و نفوذ و قدرت تشکیلات بهائیت و هوشیار کردن مردم چه بود؟
درک نقش‌آفرینی بهائیان در ۱۵ خرداد ۴۲ بدون توجه به سوابق این فرقه در روی کار آوردن سلسله پهلوی دشوار است. با تغییر سلطنت از قاجار به پهلوی، تشکیلات بهائیت به یکی از جریان‌ها و بازیگران تأثیرگذار و بانفوذ در حکومت پهلوی تبدیل شد. این فرقه بر خلاف سیاست خود در مقابله با دولت قاجار، سیاست همکاری با دولت جدید پهلوی را جایگزین کردند؛ بنابراین آن‌ها توانستند در سایه حمایت‌های حکومت پهلوی و عوامل انگلیسی به قدرت برتر سیاسی و اقتصادی ایران تبدیل شوند. این قدرت با روی کار آمدن محمدرضا پهلوی بیشتر نیز شد. اسناد لانه جاسوسی آمریکا نشان می‌دهد بهائیت با حمایت شاه توانست در بالاترین سطوح تصمیم گیری حکومت نفوذ کند.
یکی از اهداف برنامه جهاد شوقی افندی، رهبر این فرقه، ایجاد سلطنت بهایى در ایران بود. به قدرت رسیدن حکومتی بهائی و رسمیت یافتن این آیین در ایران از آرزو‌های عباس افندی بوده است. برای همین، بیت‌العدل اعظم یک برنامه عملیاتی برای تحقق این آرزوی بهاء تهیه کرد. این برنامه در سال ۱۳۳۲ آغاز می‌شد و پس از ده سال با برگزارى جشن اعظم، اعلان امر حضرت بهاء در بغداد پایان می‌یافت.
پس از رحلت حضرت آیت‌الله بروجردی، امام خمینی با توجه شناخت دقیقی که از فعالیت‌های این فرقه به‌خصوص در شهریور ۱۳۲۰ و کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ داشت، به صورت رسمی پا به میدان مبارزه با این فرقه گذاشت. در سخنرانی فروردین ۱۳۴۱ش، ایشان با سخنان شدیداللحنی آن‌ها را مورد عتاب قرار دادند و نسبت به سکوت مذهبیون در برابر آن‌ها واکنش نشان دادند.
در جریان تصویب لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی، امام خمینی پرده از پیوند فرقه بهاییت و صهیونیست‌ها برداشت و خطر قبضه استقلال و اقتصاد ایران به دست آن‌ها را یادآوری کرد. در اردیبهشت ۱۳۴۲ در پاسخ به علمای یزد تأکید کردند که بسیاری از پست‌های حساس دولت در اختیار اعضای این فرقه است. ایشان در پیامی به وعاظ و مبلغین دینی تصریح کردند خطر فعالیت‌های فرقه ضالّه بهاییت کمتر از بنی‌امیه نیست.
در این وضعیت، بهائیت از صراحت بیان امام و راهی که ایشان در پیش گرفته بودند، احساس خطر کرد. آن‌ها برای مقابله با روشنگری‌های امام خمینی و مقابله با نهضت ایشان دست به کار شدند و با همکاری رژیم پهلوی قیام ملت ایران در ۱۵ خرداد را سرکوب کردند.
سپهبد خسروانی آجودان شاه به همراه فرح پهلوی
سپهبد پرویز خسروانی آجودان مخصوص شاه، فرح و یکی از سران و مبلغان فعال و پرنفوذ بهاییت ایران در قامت فرمانده ژاندارمری تهران (ناحیه یک مرکز) مأمور سرکوب قیام شدند. این فرد به پاس خدماتی که به رژیم پهلوی در جریان این سرکوب کرد، به سرعت ارتقا مقام پیدا کرد و یک سال بعد به معاونت ژاندارمری کل کشور منصوب شد. خسروانی نیز مورد تشویق و تقدیر کادر مرکزی بهاییان ایران قرار گرفت و پس از پنج روز در بیستم خرداد ۴۲ محفل ملی بهاییان تهران برای خدمات، اقدامات و سرعت عمل او در سرکوب و کشتار مردم ایران، او را مورد تقدیر و تشویق قرار داد. همچنین قیام حق‌طلبانه ملت مسلمان ایران به رهبری امام را تجاوز اراذل و اوباش خواندند. خسروانی در تاریخ بهاییت ایران در ردیف چهره‌های درخشان و نگهبان مدنیت عالم انسانی معرفی شده است. این مطالب و گزارش کشتار ۱۵ خرداد در نشریه «اخبار امری»، ارگان رسمی مرکزیت بهائیان ایران، آمده است.
علاوه بر مواردی که پیش از این اشاره شد، بهائیان رسماً اعلام کردند که حمایت از کشتار معترضین در ۱۵ خرداد و نیز حمله به مدرسه فیضیه قم، پاسخ آنان به تخریب «حضیرة‌القدس» بود.
بعد از این که امام به ترکیه تبعید شدند، بیت العدل بهائیان در قدس اشغالی، بخشنامه‌ای را در ۲۰ بهمن ۴۳ صادر کرد. در این بخشنامه خطاب به بهائیان ایران گفته شد که بهائی بودن خود را علنی کنند. حد فاصل خرداد ۴۲ تا بهمن ۵۷، بهائیان به مدت ۱۵ سال به قدرتمندترین جریان سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ایران تبدیل شدند. هر چند اعمال خشونت و سرکوب قیام ۱۵ خرداد، و نیز نفوذ بیشتر بهائیان در دستگاه سلطنت، موجب شد نهضت اسلامی در باور مردم عمیق‌تر شود و این مطلب در پیروزی انقلاب اسلامی خود را نشان داد.
نکته قابل تأمل دیگر اینکه، در ۱۸ مرداد ۱۳۹۴ پرویز خسروانی عامل کشتار قیام ۱۵ خرداد، بدون اینکه در هیچ دادگاه داخلی و بین‌المللی محاکمه شود، در لندن درگذشت و این پرسش همچنان باقی است که چرا هیچ نهاد بین‌المللیِ حقوق بشری نسبت به این جنایت واکنشی نشان نداد؟
منبع: فارس
انتهای پیام/