به گزارش خبرنگار سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی سوم خرداد در کنفرانس خبری در مقر آژانس در وین گفت: «فعالیت‌های نظارت و ارزیابی به مدت یک ماه تا تاریخ ۲۴ ژوئن (سوم تیر) در چارچوب کنونی ادامه خواهد داشت». به گفته گروسی برای تمدید نظارت‌های این نهاد تا یک ماه دیگر بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران هیچ شرطی ضمیمه نشده است. صادقانه بگویم که در دقیقه آخر، متوجه شدیم که باید رایزنی‌های بیشتری انجام شود؛ لذا برای آن عذرخواهی می‌کنم.
وی افزود: «ایران ماه فوریه دسترسی به بازرسان را در برخی تأسیسات محدود کرده بود، اما آژانس بین المللی انرژی اتمی در نهایت «راه حلی موقت» را برای تضمین میزان لازم برای نظارت پیدا کرد. تهران همچنین از این تاریخ به بعد، از اینکه همزمان تصاویر ضبط شده دوربین‌ها و دیگر دستگاه‌ها در تأسیسات هسته‌ای خود را در اختیار آژانس قرار دهد خودداری کرد.»
رحیم بایزیدی مدیر گروه روابط بین الملل پژوهشکده تحقیقات راهبردی در گفت‌وگو با خبرنگار سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، درباره تمدید همکاری بازرسان آژانس انرژی اتمی با ایران، گفت: به نظر می‌رسد در مقطع فعلی، تمدید توافق با آژانس سه دلیل اصلی داشته باشد؛ مسئله اول، سرسختی آمریکا در عمل به تعهدات برجام و حتی قطعنامه ۲۲۳۱ است.
او افزود: تاکید آمریکا بر حفظ ساختار‌های تحریمی و حتی حفظ بخشی از تحریم‌های اعمال شده در دوران ترامپ، بازگشت این کشور به برجام را دشوار کرده است. در حالی که ایران بازگشت ناقص و غیرموثر آمریکا به برجام را نخواهد پذیرفت.
بایزیدی ادامه داد: مسئله دوم زمانبر بودن راستی آزمایی رفع تحریم‌هاست، حتی اگر ایران و سایر اعضا در مورد احیاء برجام به توافق برسند، راستی آزمایی لغو تحریم‌ها مستلزم گذر زمان و بررسی‌های دقیق‌تر توسط ایران است؛ بنابراین احتمالا بخشی از این زمان برای راستی آزمایی تحریم‌ها در نظر گرفته شده است.
مدیر گروه روابط بین الملل پژوهشکده تحقیقات راهبردی اضافه کرد: یکی دیگر از دلایل تمدید توافق با آژانس، احتمال رسیدن مذاکرات احیاء برجام به نقاط سرنوشت ساز باشد. گرچه مسئولین مذاکره کننده از مقامات رده بالای وزارت خارجه هستند، اما تایید توافقات و طرح مطالبات در این دور از مذاکرات، مستلزم تایید مراجع بالاتر در طرف‌های مذاکره است. این مسئله، فرایند مذاکرات را کمی طولانی کرده است.
او درباره احیاء برجام تا یک ماه آینده توضیح داد: در مورد شانس احیاء برجام، رویکرد طرف‌های توافق بسیار تعیین کننده است. طرف‌های توافق در حالت کلی دو دسته هستند؛ یک طرفِ توافق، سه کشور ایران، روسیه و چین هستند که روسیه و چین بیشتر نقش حمایتی ایفا می‌کنند و بازیگر اصلی در این طرف، ایران است. از جانب ایران، دولت صراحتا اعلام کرده که به دنبال احیاء برجام هست و در واقع ماندن ایران در توافق پس از گذشت حدود ۳ سال از خروج آمریکا، نشان دهنده اراده دولت دوازدهم برای حفظ و احیاء برجام است. در این شرایط طبعا، چین و روسیه هم با نقش حمایتی خود طرفدار احیاء برجام خواهند بود.
بایزیدی ادامه داد: در طرف مقابل قدرت‌های غربی شامل آمریکا و تروئیکای اروپایی هستند. این کشور‌ها هم به چند دلیل عملا گزینه قابل قبول دیگری جز احیاء برجام ندارند؛ دلیل اول، نبود بدیل بهتر برای اروپا و آمریکاست؛ به این معنی که اگر برجام احیاء نشود، غرب بدیل بهتری برای جایگزینی آن ندارد.
او افزود: با توجه به اینکه ایران، توافق برجامی اصلاح شده را نخواهد پذیرفت؛ لذا در نبود برجام، غرب دو گزینه بیشتر نخواهد داشت، یک گزینه بحث درگیری نظامی است، که چندان گزینه جدی نیست، به نحوی که نه اروپا، نه آمریکا و نه حتی بازیگران منطقه‌ای توان و اراده درگیری نظامی با ایران را ندارند.
مدیر گروه روابط بین الملل پژوهشکده تحقیقات راهبردی تصریح کرد: گزینه بعدی غرب، ادامه تحریم‌های اقتصادی علیه ایران است که کاربست این گزینه هم در سال‌های اخیر موفق نبوده است، چراکه با وجود اثرگذاری تحریم‌ها بر اقتصاد ایران، اما این تحریم‌ها در دستیابی به اهداف سیاسیِ مد نظر آمریکا که اصلاح بند‌هایی از برجام بود، ناموفق عمل کرده است. بر این اساس، احیاء برجام مطلوب‌ترین گزینه برای کشور‌های اروپایی و حتی آمریکاست؛ با در نظر گرفتن این مسئله که هدف آن‌ها در این مرحله از مذاکرات اخذ بیشترین سطح از امتیازات ممکن از ایران است.
بایزیدی اضافه کرد: دلیل دوم، منافع اقتصادی اعضای اروپایی برجام از احیاء آن است. قبل از اعمال تحریم‌های سه سال اخیر آمریکا، ۱۰ هزار شرکت آلمانی با ایران روابط تجاری داشتند و ۱۲۰ شرکت این کشور نیز به صورت مستقیم در ایران دفاتر مستقیم نمایندگی دایر کرده بودند.
او افزود: شرکت‌های بزرگ فرانسوی مثل توتال، رنو و پژو منافع بسیاری را از بازار نفت و خودروی ایران کسب می‌کردند. حتی شرکت‌های نفتی مثل اِنی ایتالیا (Eni) و هلنیک پترولیوم یونان (Hellenic Petroleum) از خریداران مهم نفت ایران در اروپا به شمار می‌آمدند و ایران در مقطعی توانسته بود با صادرات روزانه یک میلیون بشکه نفت به اروپا، سهمی ۵ درصدی از کل مصرف نفت اروپا را کسب کند، اما در دوران آقای ترامپ، آمریکا تحریم‌ها را به حدی گسترش داده بود که شرکت‌های اروپایی عملا مجبور بودند بین بازار آمریکا و بازار ایران یکی را انتخاب کنند و در اغلب موارد هم بازار آمریکا را به دلیل گستردگی آن و ترس از جریمه‌های تحریمی انتخاب می‌کردند.
بایزیدی تصریح کرد: در این شرایط گزینه مطلوب‌تر برای اروپایی‌ها این است که هم امکان استفاده از بازار آمریکا را داشته باشند و هم روابطشان را با بازار ایران حفظ کنند؛ که احیاء برجام می‌تواند این هدف اروپایی را تامین کند. دلیل سومی که شانس احیاء برجام را افزایش می‌دهد، انتخابات پیش رو برای دولت سیزدهم ایران است. اعضای اروپایی برجام و آمریکا، نمی‌خواهند سرنوشت برجام را به نتیجه انتخابات در ایران گره بزنند، لذا تلاش خواهند کرد تا به هر شکل ممکن برجام را ترجیحاً قبل از انتخابات ۲۸ خرداد و یا حداکثر قبل از روی کار آمدن دولت سیزدهم در ۱۲ مرداد احیاء کنند.
مدیر گروه روابط بین الملل پژوهشکده تحقیقات راهبردی گفت: پایبندی آمریکا به برجام و یا قطعنامه ۲۲۳۱، بدون بازگشت مستقیم این کشور به توافق، بیشتر به نفع ایران است تا بازگشت کامل آمریکا به برجام. اگر آمریکا مجددا به عنوان یکی از اعضای توافق برجام به رسمیت شناخته شود، می‌تواند منشأ دو آسیب عمده در سرنوشت این توافق باشد.
او افزود: در صورت بازگشت آمریکا به برجام، این کشور بلافاصله امکان فعالسازی مکانیسم ماشه را نیز به دست خواهد آورد. آسیب دوم، به زمان خروج پرونده هسته‌ای از شورای امنیت باز می‌گردد. مطابق توافق برجام، پرونده ایران در سال ۲۰۲۵ از دستور کار شورای امنیت سازمان ملل خارج خواهد شد. حتی اگر در خوشبینانه‌ترین حالت فرض کنیم که دولت کنونی آمریکا تا پایان دوره خود (۲۰ ژانویه ۲۰۲۵) مکانیسم ماشه را فعال نکند، هیچ تضمینی وجود نخواهد داشت که دولت بعدی آمریکا به خروج پرونده ایران از شورای امنیت سازمان ملل رای دهد.
بایزیدی تصریح کرد: دولتی که با یک چرخش کوچک در افکار عمومی در چند ایالت چرخشی آمریکا، ممکن است حتی به دست جمهوری خواهان بیفتد. در این صورت هم فعالسازی مکانیسم ماشه و هم سرنوشت خروج پرونده هسته‌ای ایران از دستور کار شورای امنیت سازمان ملل، به اراده دولت بعدی آمریکا که احتمالا جمهوری خواه نیز خواهد بود، گره خواهد خورد.
انتهای پیام/