پشمی که چرخ اقتصاد عشایر را نمی‌چرخاند

به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان، آیین‌ها و اساطیر جزو جدانشدنی از زندگی بشر هستند و هیچ وقت نبوده است که زندگی انسان خالی از این‌ها باشد. کشور‌هایی که قدمتی چندین هزار ساله دارند و اساطیر، آیین‌ها و فرهنگ‌شان در سراسر دنیا شناخته شده است، به مراتب بیش از دیگر کشور‌ها می‌توان آیین‌های کهن را در آن‌ها ردیابی کرد.

نیاز بشر به آیین و مراسم چیزی نیست که قانون اساسی و مدنی یک کشور آن را تعیین کند، آیین‌ها بیشتر به طور خودجوش توسط مردم برپا شده‌اند یعنی نیازی فطری و روانی آن‌ها را به طرف برگزاری آیین‌ها سوق داده است.

در ازمنه قدیم، آیین‌ها چندان تابع برنامه از پیش تعیین شده نبودند، فقط تقویم سالانه و تکرار تاریخ، انسان هر عصری را ملزم به برپایی آیین‌ها می‌کرد و در برگزاری هر آیین سالانه لذتی بود که ضامن بقای آن آیین بود و هیچ چیزی هم نمی‌توانست آن را نابود کند چرا که اعتقاد راسخ به وجود آن آیین چندان بود که هیچ شک و شبهه‌ای ایجاد نمی‌کرد و کسی هم بخاطر چشم‌داشت یا نیاز‌های کاذب مادی قصد انجام آن را نداشت.

یکی از این آیین‌ها که همه ساله به شیوه‌ای خاص و با همکاری اهالی با یک نوع تعاون و همیاری انجام می‌شود، آیین پشم‌چینی گوسفندان در بین عشایر است.

فصل بهار، آغازی برای نو شدن گوسفندان عشایر

هر ساله با شروع فصل بهار و گرم شدن هوا، عشایر در یک کار فصلی دیرینه، اقدام به شستن و چیدن پشم گوسفندان می‌کنند. فصل مناسب برای شست‌وشو و پشم‌چینی به درجه حرارت و نوع آب و هوای منطقه بستگی دارد، این روز‌ها نیز عشایر شهرستان‌های شهرضا و دهاقان مشغول به انجام سنت دیرینه پشم‌چینی گوسفندان خود هستند.

در این آیین سنتی قبل از مراسم پشم چینی گوسفندان، شستشوی دام‌ها انجام می‌شود و سپس، آیین پشم‌چینی با برپایی سنت‌های خاصی اجرا می‌شود. قبل از پشم‌چینی، گوسفندان را در یک رودخانه یا برکه شسته تا پشم گوسفندان از گرد و خاک، خار‌های چسبیده به پشم‌ها و حشرات موذی پاک و تمیز شود. عشایر بعد از شستن و خشک شدن پشم گوسفندان، پشم‌چینی توسط جوانان را به صورت گروهی و دسته جمعی آغاز می‌کنند.

برای چیدن پشم گوسفندان وسایلی همچون قیچی مخصوص «دوکارد»، لباس کار، را تهیه و ابتدا دست و پای گوسفندان را با طناب به هم می‌بندند و سپس با دوکارد، طوری که گوسفند زخمی نشود شروع به پشم‌چینی می‌کنند.

زن خانه غذا را آمده کرده تا همه در کنار هم بر سر یک سفره و پس از نیم روزی کار، نهاری بخورند و خستگی در کنند و در این میان بزرگ ایل، مجلس را با نقل حکایت‌هایی از گذشته ایل به روز‌های تلخ و شیرین آن می‌برد.

پشم‌چینی، نمونه بارز تعاون و کارگروهی در بین ایل است

مجید نادری دره‌شوری، رییس اداره امور عشایر شهرضا با اشاره به آیین پشم‌چینی گوسفندان عشایر اظهار کرد: آیین پشم‌چینی یکی از مراسمات سنتی و دیرینه در بین عشایر ایل قشقایی است که در آخرین ماه فصل بهار در برنامه‌ریزی دقیقی که حاصل تجربه بزرگان ایل است، باشکوه تمام برگزار می‌شود.

او با اشاره به اینکه بعد از نماز صبح زن و مرد و بزرگ و کوچک شروع به کار کرده، این نمونه بارز تعاون و کارگروهی در بین ایل است، گفت: هر نفر در روز بین ۱۰ تا ۲۰ گوسفند را پشم‌چینی می‌کند و هر گوسفند بین یک تا ۲ کیلو پشم دارد که فروش این پشم‌ها می‌تواند به اقتصاد عشایر کمک کند، اما دلال‌ها با قیمت پایین پشم تولیدی را از عشایر خریداری می‌کنند.

نادری ادامه داد: در این مراسم گوسفندی را به یمن این آیین سلاخی می‌کنند و بساط چای و صبحانه و ناهار توسط بانوان ایل مهیا می‌شود زن و مرد هرکدام به اندازه خود کاری انجام می‌دهند که نشان کاملی از انسجام و همدلی و محبت در خانواده ایل است.

رییس اداره امور عشایر شهرضا بیان کرد: پس از پشم‌چینی، پشم تولید شده از دام عشایر در چند چرخه مختلف قرار می‌گیرد، قسمتی از پشم تولید شده توسط زنان عشایری به نخ تبدیل شده و برای بافت صنایع دستی همچون جاجیم‌بافی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

او ادامه داد: اگر شرکت‌های تعاونی زیرمجموعه امور عشایر یک ایستگاه مثلاً در خروجی دهاقان بزنند تا محصولات عشایر را خریداری کنند و به جای آن مایحتاج اولیه‌شان را بدهند بسیار اقدام خوبی در کمک به عشایر و حتی ایجاد اشتغال کرده‌اند.

پشم‌چینی به کام دلال و به رنج دامدار

علی‌محمد یکی از مردان عشایر با اشاره به اینکه این آئین با سلاخی یک گوسفند آغاز می‌شود، می‌گوید: پشم را حدود هزار تا هزار و ۵۰۰ تومان از ما می‌خرند که اصلاً صرفه اقتصادی ندارد، اگر یک کارگر بخواهم بگیرم و پشم گوسفند را بچیند به ازای هر گوسفند ۱۲ هزار تومان می‌گیرد که به صرفه نیست.

او با بیان اینکه هر گوسفندی حدود یک کیلو پشم دارد، ادامه داد: این کار تیمی است، چون برای ما ارزش افزوده ندارد، همسایه‌ها دور هم جمع می‌شوند، امروز نوبت ما است و فردا پشم گوسفندان همسایه دیگر چیده می‌شود، چون صرف نمی‌کند برای یک رأس ۱۲ هزار تومان بدهیم تا پشم گوسفند چیده شود و بعد هم هیچ سودی نداشته باشد، نخ کیلو ۸۰ هزار تومان است، اما از ما پشم را کیلویی هزار تومان می‌خرند.

علی‌محمد می‌گفت برخی از خانوار‌های عشایری به دلیل اینکه قیمت پشم تولیدی بسیار ناچیز است حتی پس از چیدن پشم آن را دور می‌ریزند.

کم کم پشم همه گوسفندان چیده می‌شود و پشم‌ها در گونی‌ها جمع می‌شوند. پشم ماده اولیه صنایع دستی عشایر همچون گلیم، جاجیم، گبه، توبره است. بخشی از پشم‌ها را به دلال‌ها می‌فروشند و بخش دیگری را تبدیل به نخ می‌کنند و با آن گلیم و جاجیم می‌بافند.

همزیستی عشایر با طبیعت و تأثیر طبیعت بر زندگی آنان سبب شده نقوش دست بافته‌ها از طبیعت الهام گرفته شود و بر این اساس است که گلیم‌ها، گبه‌ها، قالی‌ها و جاجیم‌های عشایر پر از نقش مایه‌های حیوانی و گیاهی و نقش‌های ستارگان، ماه و خورشید است.


منبع:فارس

انتهای پیام/م